به گزارش خبرنگار حوزه نشر خبرگزاری شبستان، یکی از ابعاد بزرگ زندگی ائمه ما، بعد فرهنگی زندگی آنها است. این پیشوایان بزرگ هر کدام در عصر خود فعالیت فرهنگی داشتند و در مکتب خویش شاگردانی تربیت میکردند و علوم و دانش‌های خود را توسط آنان در جامعه منتشر میکردند، اما شرایط اجتماعی و سیاسی زمان آنان یکسان نبوده است، مثلا در زمان امام باقرعلیه السلام و امام صادق علیه السلام شرایط اجتماعی مساعد بود و به همین جهت تعداد شاگردان و راویان حضرت صادق (ع) بالغ بر چهار هزار نفر میشد، ولی از دوره امام جواد تا امام عسکری علیه السلام به دلیل فشارهای سیاسی و کنترل شدید فعالیت آنان از طرف دربار خلافت، شعاع فعالیت آنان بسیار محدود بود و از ایننظر تعداد راویان و پرورش یافتگان مکتب آنان نسبت به زمان حضرت صادق کاهش بسیار چشمگیری را نشان میدهد.
بنابراین تعداد راویان و اصحاب حضرت جواد علیه السلام قریب 110 نفر بودهاند و جمعا 250 حدیث از آن حضرت نقل شده است، زیرا از یک سو، آن حضرت شدیدا تحت مراقبت و کنترل سیاسی بود و از طرف دیگر، زود به شهادت رسید. در عین حال، باید توجه داشت که در میان همین تعداد محدود اصحاب و راویان آن حضرت، چهرههای درخشان و شخصیت‌های برجستهای مانند: علی بن مهزیار، احمد بن محمد بن ابی نصر بزنطی، زکریا بن آدم، محمد بن اسماعیل بن بزیع، حسین بن سعید اهوازی، احمد بن محمد بن خالد برقی بودند که هر کدام در صحنه علمی و فقهی وزنه خاصی به شمار میرفتند، و برخی دارای تالیفات متعدد بودند.
از طرف دیگر، روایان احادیث امام جواد علیه السلام تنها در محدثان شیعه خلاصه نمیشوند، بلکه محدثان و دانشمندان اهل تسنن نیز معارف و حقایقی از اسلام را از آن حضرت نقل کردهاند. به عنوان نمونه «خطیب بغدادی» احادیثی با سند خود از آن حضرت نقل کرده است. همچنین حافظ «عبد العزیز بن اخضر جنابذی» در کتاب «معالم العترة الطاهرة» و مولفانی نیز مانند: ابو بکر احمد بن ثابت، ابو اسحاق ثعلبی، و محمد بن مندة بن مهربذ در کتب تاریخ و تفسیر خویش روایاتی از آن حضرت نقل کردهاند.
کتابشناسی حضرت امام جواد علیه السلام
در زیر به برخی کتاب‌های فارسی و عربی موجود در بازار که از آن حضرت و درباره ایشان به جا مانده است، اشاره می‌کنیم:
کتاب‌های فارسی
1- امام جواد علیه السلام، امید امیدار، قم، انتشارات شفق، 1355، جیبى، 32 ص (ویژه نوجوانان) (از سرى سیرى در تاریخ).
2- امام جواد علیه السلام، گروه نویسندگان مؤسسة البلاغ، ترجمه محمود شریفى، تهران، سازمان تبلیغات اسلامى، 1368، جیبى، 168ص (از سرى کتاب‌هاى سرچشمه‌هاى نور ـ 11).
3- امام محمدتقى، سیدکاظم ارفع، تهران، مؤسسه انتشاراتى فیض کاشانى، 1370، رقعى، 49 ص.
4- پیشواى نهم، حضرت امام محمدتقى علیه السلام، گروه نویسندگان، چاپ مکرر، قم، مؤسسه در راه حق، 1371، رقعى، 56 ص (این کتاب به عربى و اردو ترجمه شده است)
5- تحلیلى از زندگانى و دوران امام محمدتقى، فضل الله صلواتى، اصفهان، انتشارات خرد، 1364، رقعى، 610ص (این کتاب یکى از بهترین کتاب‌هایى است که در باره آن حضرت نوشته شده است).
6- تحلیلى از زندگانى و زمان امام جواد، گروه نویسندگان، زیر نظر قوام الدین وشنوى قمى (1325 ـ 1418ق)، قم، مؤسسه احیاء و نشر میراث اسلامى، 1359، جیبى، 138ص.
7- جدى فروزان (در ذکر حالات حضرت امام محمد تقى و احفاد آن جناب)، عباس فیض قمى (م1394ق)، قم، دفترچاپخانه قم، 1364ق، رقعى، 320ص.
8- حضرت امام جواد علیه السلام، گروه کودکان و نوجوانان بنیاد بعثت، بازنویسى: مهدى رحیمى، چاپ دوم، تهران، بنیاد بعثت، 1374، رقعى، 68ص.
9- حضرت امام محمدتقى علیه السلام، عبدالامیر فولاد زاده، تهران، انتشارات اعلمى، 1359، وزیرى، 35ص (مصّور، ویژه نوجوانان)
10- حضرت امام محمدتقى علیه السلام، فضل الله کمپانى (م1414ق)، تهران، انتشارات مفید، 1362.
11- حضرت امام محمدتقى علیه السلام، میر ابوالفتح دعوتى، قم، انتشارات شفق، بى تا، وزیرى، 32ص (مصّور، ویژه نوجوانان) (این کتاب به عربى ترجمه شده است).
12- زندگانى امام جواد علیه السلام، احمد صادقى اردستانى، قم، انتشارات نقش، 1376ش، رقعى، 250ص.
13- زندگانى امام جواد علیه السلام، سیف الله یعقوبى قمشه‌اى، تهران، مسجد الغدیر، 1364، رقعى، 124ص.
14- زندگانى امام محمدتقى علیه السلام، حسین عمادزاده (1325 ـ 1410ق)، تهران، شرکت سهامى طبع کتاب، 1341ش1382/ق، وزیرى، 334ص .
15- زندگانى امام محمدتقى نهمین پیشواى معصوم، عبدالرحیم عقیقى بخشایشى، قم، انتشارات نسل جوان، 1357ش 1399/ق، جیبى، 119ص .
16- زندگانى امام نهم، حضرت امام جواد علیه السلام، نوشته هیئت تحریه مؤسسه در راه حق، ساده‌نویسى، دفتر تحقیق و تألیف کتب درسى، چاپ سوم، تهران، سازمان نهضت سواد آموزى، 1375، رقعى، 24ص.
17- زندگانى حضرت امام جواد علیه السلام، مرتضى مدرسى چهاردهى (1330ـ 1407ق)، چاپ پنجم، تهران، انتشارات موسوى، 1361، رقعى، 252ص.
18- زندگانى حضرت امام محمد تقى علیه السلام، حسین حماسیان (صابر کرمانى)، تهران، انتشارات اقبال، 1342، رقعى، 48 ص (مصوّر، ویژه نوجوانان).
19- زندگانى سیاسى امام جواد علیه السلام، سید جعفر مرتضى عاملى، ترجمه سید محمد حسینى، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1367، رقعى، 144ص .
20- زندگى امام جواد علیه السلام، سید محمد حسینى شاهرودى، تهران، انتشارات فیض کاشانى، 1375، وزیرى، 224 ص .
21- زندگى و سیماى امام محمد تقى علیه السلام، سید محمدتقى مدرسى، ترجمه محمد صادق شریعت، تهران، مؤسسه انصارالحسین ، 1370.
22- ستارگان درخشان (ج11) زندگانى حضرت امام محمدتقى علیه السلام، محمدجواد نجفى، چاپ پنجم، تهران، کتابفروشى اسلامیه، 1362، جیبى، 200ص.
23- سرور الفؤاد (زندگانى حضرت امام جواد)، ابوالقاسم سحاب (304 ـ 1376ق)، تهران، کتابفروشى اسلامیه، 1374ق، رقعى، 257ص .
24- عطیة الجواد، سید مصلح الدین مهدوى (1332ـ 1416ق)، اصفهان، حسینیه جواد الائمة، 1366ش1408/ق، وزیرى، 152ص (60 صفحه این کتاب، شرح احادیث و کلمات قصار آن حضرت را تشکیل داده است.)
25- معصوم یازدهم، امام محمد تقى علیه السلام، احمد سیّاح، تهران، کتابفروشى اسلام، بى تا (از سرى الرسل والذرارى).
میلاد امام جواد علیه السلام
26- معصوم یازدهم، امام جواد، جواد فاضل (1335 ـ 1386ق)، تهران، کتابفروشى علمى، 1338، رقعى، 37ص (ضمن کتاب معصوم نهم تا معصوم سیزدهم، ص167ـ 202)
27- معصوم یازدهم، حضرت امام محمدتقى، سید مهدى آیت اللهى (دادور)، تهران، انتشارات جهان آرا، 1368، وزیرى، 24ص (مصوّر، ویژه نوجوانان) (این کتاب به عربى، اردو، ترکى، فرانسه و انگلیسى ترجمه شده است).
28- مهمانى از مدینه (داستان زندگى امام جواد )، رضا شیرازى، تهران، انتشارات پیام آزادى،1373، رقعى، 119ص ، (مصوّر، ویژه نوجوانان) (این کتاب در برگیرنده دوازده داستان از زندگى حضرت است).
29- ناسخ التواریخ (زندگانى حضرت امام محمدتقى جواد الائمة)، عباسقلیخان سپهر(1341ق)، تهران، کتابفروشى اسلامیه، بى تا، وزیرى، 3ج، 1200ص (این کتاب، کاملترین کتاب پیرامون حضرت جواد است).
30- نگاهى بر زندگى امام جواد علیه السلام، محمد محمدى اشتهاردى، تهران، نشر مطهر، 1374ش 1416/ق، رقعى، 144ص.
31- نگاهى گذرا بر زندگانى امام جواد علیه السلام، سید عبدالرزاق موسوى مقرّم (1316 ـ 1391ق)، ترجمه پرویز لولاور، مشهد، بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى، 1371ش1413/ق، وزیرى، 177ص (همراه با اشعار مرحوم ابوالقاسم علیمدد (قطره) در مدح و رثاى امام) .
کتاب‌های عربی
1- أبوجعفر محمد الجواد ... تاسمع أئمة اهل البیت الطاهر صلوات الله علیهم اجمعین، مولده و وفاته و مدة عمره و مدفنه/ فى: اعیان الشیعة 322ـ 36 للسید محسن الامین/ حققه و اخرجه: حسین الامین/ بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1403ه ـ 1983م .
2- الامام التاسع أبو جعفر محمد الجواد علیه السلام/ للشیخ محمد حسن القبیسى العاملى/ بیروت: 1403ه ـ 1983م ، 117ص ، 24سم (الحلقات الذهبیة، 22).
3- امام جواد علیه السلام. (بالفارسیة)/ لامید امیدوار ، قم: شفق، 1976، 32 .
4- الامام الجواد/ للسید عبدالرزاق الموسوى المقرم ، النجف الاشرف: المطبعة الحیدریة، 1371ه، 103ص، 21سم .
5- الامام الجواد علیه السلام، تألیف: لجنة التألیف فى مؤسسة البلاغ/ طهران: مؤسسة البلاغ، ط 2 1409ه 1989م ، 119ص، 17سم، (أهل البیت، 11).
6- الامام الجواد قدوة و أسوة/ للسید محمد تقى المدرسى، طهران: رابطة الاخوة الاسلامیة 1363ش = 1984م، 72، 21سم .
7- الامام الجواد من المهد الى اللحد/ للسید محمد کاظم القزوینى، بیروت: مؤسسة البلاغ، 1408ه.
8- الامام محمد بن على الجواد/ لعبد الزهراء عثمان محمد، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة، 1408ه 149ص 20 .
9- امام محمد تقى علیه السلام، نهمین پیشواى معصوم . (بالفارسیة)/ لعبد الرحیم عقیقى بخشایشى، قم: نسل جوان، 1360ش، 119ص .
10- الامام المعجزة محمد الجواد: سیرة و دراسة و تحلیل/ بقلم: کامل سلیمان ، بیروت: دار الکتاب اللبنانى .
11- پیشواى نهم امام محمدتقى علیه السلام . (بالفارسیة) اعداد: هیئة التحریر فى مؤسسة فى طریق الحق/ قم: مؤسسة فى طریق الحق، 1369ش ، 56 ص .
12- تاریخ الامام التاسع والسید القانع حجة الله على جمیع العباد و شافع یوم التناد ابى جعفر محمد بن على التقى الجواد صلوات الله علیه و على آبائه الطاهرین و اولاده المعصومین أبد الابدین/ فى: بحار الانوار: ج 5، ص 2109، للشیخ محمد باقر المجلسى/ بیروت: مؤسسة الوفاء، ط 2 1403ه ـ 1983م .
13- حضرت امام محمدتقى علیه السلام، جواد الائمه (بالفارسیة)/ لعبد الامیر فولاد زاده، طهران: أعلمى، 1359ش، 44ص، مصور.
14- الحیاة السیاسیة للامام الجواد علیه السلام: نبذة یسیرة/ للسید جعفر مرتضى العاملى، بیروت: الدار الاسلامیة، ط 1 1405ه ـ 1985م، 117ص، 24سم .
15- زندگانى امام جواد علیه السلام (بالفارسیة)/ لسیف الله یعقوبى قمشه‌اى، تقدیم: جعفر سبحانى/ طهران: مسجد الغدیر، 1364ش ، 124ص، 21سم .
16- زندگانى حضرت امام محمد تقى علیه السلام (بالفارسیة) لحسین عماد زاده/ طهران: شرکت سهامى طبع کتاب، 400ص .
17- محمد الجواد علیه السلام، الامام ـ المعجزة/ (سیرة، و دراسة، و تحلیل)، لکامل سلیمان/ بیروت: الشرکة العالمیة للکتاب، 1987م ـ 1988م، 360ص، 24سم.
18- مسند الامام الجواد علیه السلام، للشیخ عزیز الله العطاردى/ مشهد: الموتمر العالمى للامام الرضا (ع) ، 1410ه، 355ص.
19- نگاهى به زندگانى سیاسى امام جواد علیه السلام (بالفارسیة)/ للسید جعفر مرتضى العاملى، ترجمه: سید محمد حسینى/ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1365ش 1986، 144ص.
پایان پیام/
نظر شما