خبرگزاری شبستان: باتوجه به بحث‌های فروان درباره آخرالزمان و مباحث مربوط، شبهات و پرسش های متعددی که در این زمینه مطرح می شود، بررسی عالمانه این بحث ضروری به نظر می رسد. از این رو پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت و گویی را با حجت الاسلام سلیمیان، عضو هیئت علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی منتشر کرده است که در ادامه از نظر می گذرانیم.
به عنوان نخستین سوال لطفا بفرمائید منظور از آخرالزمان چیست؟
آخرالزمان، مفهومی مشترک بین بیشتر ادیان آسمانی و غیر آن به معنای دورة پایانی دنیا.
"آخرالزمان" ترکیبی اضافی و به معنای بخش پایانی زندگی دنیا است. اگرچه محدودة مشخصی برای آن تعیین نشده اما از برخی روایات ولادت و بعثت پیامبر خاتم در این دوران بشارت داده شده است.
در سخنی از حضرت عیسی درباره ولادت و بعثت پیامبر اسلام(ص) در جایگاه واپسین فرستاده الهی چنین نقل شده است که فرمود: "...أَنَّهُ یَأْتِی فِی آخِرِ الزَّمَانِ نَبِی...".
به طور مشخص در چه دین هایی اشاره به آخرالزمان شده است؟
همه ادیان الهی و بیشتر مکاتب بشری، درباره آخرالزمان، اظهار نظر کردهاند. در همه پیشگوییهای مربوط به آخرالزمان، خبرهای وحشتناک و نگرانکنندهای وجود دارد؛ ولی بیشتر بر این هم عقیده هستند که پایان کار بشر، روشن و سعادتآمیز است.
برای مثال در متون زرتشتی (از آیینهای باستان) به روشنی از دورانی نیک در پایان جهان یاد شده که پس از آشوبها و بلاهای بسیار شکل خواهد گرفت و با ظهور واپسین منجی(سوشیانس) محقّق میشود.
"در کتاب "اوپانیشاد" که یکی از کتاب‌های معتبر و از منابع هندوها به شمار می‌رود، بشارت به ظهور نجات‌بخش در آخرالزمان آمده است: "این مظهر ویشنو(مظهر دهم) در انقضای کلی یا عصر آهن، سوار بر اسب سفیدی، درحالی که شمشیر برهنه درخشانی به صورت ستاره دنباله‌دار در دست دارد، ظاهر میشود. شریران را تماماً هلاک می‌سازد و آفرینش را از نو تجدید و پاکی را رجعت خواهد داد ... این مظهر دهم در انقضای عالم ظهور خواهد کرد."
پیروان یهود و مسیح چه موضع گیری در این زمینه دارند؟
یهودیان نیز منتظر موعودند. در آثار دینی یهود و سِفرهای تورات و دیگر کتاب‌های انبیای آنان، همواره به آخرالزمان و موعود اشاره شده است. البته تکاپوی آشکار یهودیان، در دوران حاضر و فعالیتهای آنها در بازسازی هیکل سلیمان و آماده ساختن بیت المقدس برای آمدن منجی، می‌تواند دلیلی بر این مدعا باشد.
اما درباره دین مسیحیت باید گفته شود که این دین (به ویژه از دیدگاه مسائل معرفتی و شناختی) ادامه دین یهود است. منبع اصلی دینی و فرهنگی آن، عهد عتیق است که همان کتاب مقدس یهودیان است. بنابراین هرچه درباره دین یهود گفته شود، درباره دین مسیحیت نیز صدق می‌کند.
آخرالزمان در آموزههای اسلامی به چه صورتی مطرح شده و تفاوت آن با ادیان پیشین در چیست؟
در آموزه های اسلامی که به طور عمده بر قرآن و حدیث استوار است، درباره آخرالزمان سخنانی را مطرح کرده اند.
در قرآن اگرچه واژه "آخرالزمان" به کار نرفته اما مطالب گوناگونی درباره آن از آیات قرآن قابل استفاده است.
قرآن به طور کلّی، انسانها را به دو بخش پیشینیان (الأَوّلینَ، المُستَقدِمینَ) و پسینیان (الأَخِرینَ، الْمُسْتَأْخِرین) قسمت کرده است. افزون بر آن، آیاتی در قرآن از میراثبری زمین به وسیله صالحان و مستضعفان، پیروزی نهایی حق بر باطل و گسترش اسلام در سراسر جهان سخن میگوید که پس از وقوع بلاها و فتنههای بسیار محقّق میشود. این آیات با دوره پایانی دنیا ارتباط دارند.
البته باید توجه داشت که مفهوم "آخر" نسبی است و در تاریخ انقراض دنیا اختلاف فراوانی وجود دارد و قرآن نیز از تعیین وقتی مشخّص برای آن پرهیز کرده بنابراین محدوده آخرالزمان به دقّت قابل اندازهگیری نیست؛ با این حال، با استفاده از روایات میتوان بعثت پیامبر خاتم را سرآغاز دوره "آخرالزمان" دانست.
آیا اعتقاد به آخرالزمان و مهدی موعود در منابع اهل سنت نیز آمده است؟
بله، در منابع حدیثی اهل سنت درباره آخرالزمان به طور عمده با بیان برخی ویژگی ها سخنانی به میان آمده است. ناامیدی و فتنههای بزرگ، خراب شدن کعبه و ترک مناسک حج، خروج بیشتر مردم از دینداری، گسترش فحشا و منکرات به ویژه تجاوز جنسی، تزیین مسجدها و برخی از این ویژگی ها است.
برخی منابع اهل سنت این دوران را زمان آشکار شدن مهدی موعود دانستهاند که دین به دست او تأیید و زمین پر از عدل و قسط میشود.
این بحث در متون روایی شیعه چگونه مطرح شده است؟
روایات شیعه درباره آخرالزمان زیباترین تصور را درباره مرحله پایانی این دوران مطرح کرده است.
در روایت شیعی به طور عمده روایاتی که به وصف آخرالزمان پرداختهاند آن را با ذکر نشانهها معرفی کردهاند.
در آیات قرآن و سخنان معصومان(ع) نشانه‌هایی برای آخرالزمان گفته شده است که در اصطلاح "علائم آخِرالزمان" خوانده میشود. ختم نبوت و نزول واپسین شریعت که با ظهور پیامبر اسلام(ص) پدیدار شد، نخستین نشانه آخرالزمان به شمار می‌رود و ظهور و قیام جهانی موعود منجی بزرگ ترین نشانه است.
پایان پیام/
نظر شما