به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، برنامه زاویه به تهیه کنندگی علیرضا حائری، چهارشنبه شب، 5تیرماه، مطابق معمول هر هفته به روی آنتن شبکه چهار سیما رفت.
این برنامه که کاری است از گروه معارف و اندیشه شبکه چهار سیما، این هفته در مناظره ای میان حجت الاسلام احمد واعظی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و سعید عدالت نژاد، استاد دانشگاه، به مباحثی نظیر ماموریت اصلی حوزه های علمیه در فرآیند تحول علوم انسانی، مزیت نسبی نهاد حوزه علمیه نسبت به سایر نهاد های علمی برای تولی گری امر تحول در علوم انسانی، پرداخت.
سعید عدالت نژاد، استاد دانشگاه، در ابتدای برنامه به عنوان اولین کارشناسی که به سوالات مجری، پاسخ می گفت در جواب به پرسشی با این عنوان که آیا تحول علوم انسانی اساسا جز وظایف ذاتی حوزه است یا خیر، اظهار کرد: قبل از هرچیز می خواهم اشاره به آیه 35 سوره نور داشته باشم که فرمود: «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکَاةٍ فِیهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِی زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ کَأَنَّهَا کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَارَکَةٍ زَیْتُونِةٍ لَّا شَرْقِیَّةٍ وَلَا غَرْبِیَّةٍ یَکَادُ زَیْتُهَا یُضِیءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُّورٌ عَلَى نُورٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَن یَشَاءُ وَیَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ»(خدا نور آسمانها و زمین است مثل نور او چون چراغدانى است که در آن چراغى و آن چراغ در شیشهاى است آن شیشه گویى اخترى درخشان است که از درخت خجسته زیتونى که نه شرقى است و نه غربى افروخته مىشود نزدیک است که روغنش هر چند بدان آتشى نرسیده باشد روشنى بخشد روشنى بر روى روشنى است خدا هر که را بخواهد با نور خویش هدایت مىکند و این مثلها را خدا براى مردم مىزند و خدا به هر چیزى داناست).
وی ادامه داد: در این آیه تمثیل به کار رفته است، در عین حال همه مفسران در قسمت اول آیه یعنی «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» تفسیری متشرک دارند و (الله) را هادی آسمان دانسته اند، اما من در اینجا به تفسیر غزالی در کتاب مشکاة الانوار اشاره می کنم که کتابی کوچک است که تنها همین آیه را بررسی و تفسیر کرده است و برای حرکت از این مشکاة، زجاجة، مصباح، درخت زیتون را به عنوان نمادی معرفی کرده است که به کار بحث ما می آید.
عدالت نژاد بیان کرد: غزالی می گوید مَثَل نور خدا مانند چراغی است که در چراغدان باشد و دور آن چراغ شیشه ای است که مثل ستاره می درخشد اما با درخت زیتون برافروخته می شود؛ اما آن نور آسمان ها و زمین که الله باشد، به علت اینکه از نوع تفکر عقلانی است و با تفکر تقویت می شود همه را دربر میگیرد و شرقی و غربی هم ندارد.
این استاد دانشگاه در این راستا تصریح کرد: اما این تفسیر غزالی مولفه ای را روشن می کند در بحث ما که عبارت است از اینکه دانش چه در حوزه و چه در دانشگاه نیازمند استدلال و تفکر است و اگر این دانش بتواند سخن خود را جهانی کند این سخت قابل ارائه است.
عدالت نژاد با بیان اینکه خط تولید دانش به معنای ارائه مطالب همراه با تحلیل است، عنوان کرد: معتقدم حوزه های ما در کارنامه شان نقاط قوتی دارند اما بهتر آن است که این نقاط قوت را با تفکر عقلانی در قالب استعداد جهانی ارائه دهند که در این صورت دانشگاه های ما و دنیا شنونده این مطالب است و من به شخصه خط کشی هایی موجود را نمی پذیریم چراکه اگر قرار است که تحول در علوم انسانی صورت پذیرد این ستادها و آدم ها نیستند که تحول ایجاد می کنند.
وی با اشاره به مباحث مطرح شده پیرامون علوم انسانی اسلامی، علوم انسانی غربی و همچنین امکان ایجاد علوم انسانی اسلامی گفت: نخستین مسئله آن است که وقتی می گوییم علوم انسانی موجود در غرب نباید آن را یک (Box) یا جعبه حساب کنیم چراکه در حوزه های مختلف علوم انسانی در غرب نیز اتفاق نظر واحدی وجود ندارد.
به گفته این محقق در فضای جامعه ما کسانی هستند که می خواهند متولی مناصب علمی جامعه شوند و این مقدمات را می چینند که ما غرب را نمی خواهیم.
عدالت نژاد در ادامه ابراز کرد: سبک و ارائه روش این علوم اهمیت زیادی دارد، چراکه هر روز یک نکته ریز ارائه می شود که قابلیت ارائه در مقالات علمی پژوهشی که این روزها طرفداران زیادی نیز پیدا کرده است، را دارد، یا مقاله در (ISI) که این مسئله و چنین روندی نشان می دهد که متاسفانه ما روش ارائه مطالب را هم بلد نیستیم و مثال ساده اش پسته و زعفران خوبی است که داریم اما خوب بسته بندی اش نمی کنیم.
وی در ادامه در رابطه با فضای موجود در حوزه های علمیه برای تحول در علوم انسانی توضیح داد: به نظر در حوزه ها، یک دسته اصلا نمی خواهند تحول صورت گیرد و گارد می گیرند و علت این گارد گرفتن شان آن است که اطلاع دقیقی در مورد کم و کیف این مهم ندارند.
این پژوهشگر تصریح کرد: همچین عده ای نیز در حوزه ها در شاخه های دیگر علوم انسانی کار کرده اند، مثلا طلبه ای عمرش را بر علم روان شناسی می گذارد، مسلما انتظار این نیست که حوزه مشاور تحویل دهد، و همین طلبه در حوزه حدیث، فقه و دیگر دانش های مرتبط با حوزه، آنچنان که باید نمی تواند ارائه مطلب کند و سخن گوید.
وی خاطرنشان کرد: عده سوم در حوزه افرادی هستند که تشخیص درستی از مقوله تحول دارند اما متاسفانه کسی نیست که آنها را هدایت کند، ضمن اینکه معتقدم قبل از هر چیز باید ادعاهای خودمان را در باب تحول کم کرده و بیشتر عمل کنیم.
پایان پیام/
نظر شما