خبرگزاری شبستان: مسجد به عنوان خانه خدا و مردم[1] و مکانی که پیامبران خدمت به آن را افتخار خود میدانستند[2] مهمترین مکان در حفظ اسلام است. حرکت به سمت مسجد و به انتظار نماز نشستن ثواب دارد.[3] چه رسد شرکت در نماز جماعت که اگر تعداد نمازگزاران بیش از 10 نفر باشد حتی فرشتگان از شمردن ثواب آن عاجزند.
از این روست که پیامبر در اولین حرکت خویش در مدینه مسجدی بنا کرد[4] تا مرکز سیاسی، اخلاقی، دینی و فرماندهی شهر و مأوای خود و مستضعفین باشد. ایشان به رفع موانع در مسیرها خصوصاً معابر منتهی به مسجد تأکید می کرد و می فرمود: «هر کس مانعی را از سر راه مردم بردارد ولو خاشاکی باشد برای او صدقه محسوب شده و برابر با خواندن 400 آیه و موجب رحمت خداوند و کاهش عذاب قبر از خود و والدینش می باشد».[5]
از طرف دیگر پیامبر به شرکت همگان در نماز جماعت سفارش بسیار می کرد تا آنجا که وقتی متوجه شد یکی از صحابه به دلیل نابینایی نمی تواند در نماز جماعت حضور یابد، فرمود: «از منزل آن نابینا تا مسجد طنابی بکشند تا مستقلاً با حفظ کرامت انسانی در نماز جماعت حضور یابد.
احترام به رزمندگان خصوصاً جانبازان در مسجد النبی(ص) اهمیتی خاص داشت و آنان معمولاً در صدر مجلس مینشستند و جایگاهی مخصوص داشتند و پیامبر با خطاب قرار دادن مجاهدین (هذا بدریون، هذا اُحُدیّون) حاضرین خصوصاً تازه مسلمانان را به پاس داشت جهاد و ایثار این رزمندگان و جانبازان ترغیب میکرد.[6] پیامبر حتی در نماز خواندن حال سالمندان را رعایت میفرمود.
سیره پیامبر به حق همیشه برای ما الگوست اما آنچه امروزه علی رغم زحمات مسئولین، در اکثر مساجد کشورمان میبینیم با الگوی نبوی فاصله زیادی دارد. ماده 2 قانون جامعه معلولین مصوبه 1383 مجلس شورای اسلامی که به مناسب سازی معابر و اماکن تأکید دارد به نحو احسن اجرا نشده است. وقتی جانباز ضایعه نخاعی ما که مساجد با ایثار او و شهادت همرزمانش بیش از پیش رونق گرفته اراده میکند در نماز جماعت یا مراسم شبهای قدر و بزرگداشت اهل بیت(علیهم السلام)و ... شرکت کند از همان ابتدا با میله های uشکل معابر و جلوی درب برخی مساجد و امامزادهها و دیگر اماکن مذهبی که برای شهروندان ایجاد مزاحمت میکند و در ادامه با پلههای صحن ورودی مواجه می شود. در این حال یا باید چشم به کمک دیگران داشته باشند که برای انسان با عزتی مانند او بسیار سخت است یا باید از رفتن به مسجد صرف نظر کند.
به این ترتیب هم توفیق شرکت در نماز جماعت و مراسم اهل بیت(ع) را از دست خواهد داد و هم اهل مسجد از کسبِ فیضِ حضور این معلولین ایثار و یادگاران شهدا محروم میشوند. این مشکل برای معلولین نابینا و ویلچری که بسته به میزان تصادفات سالانه بر تعداد آنها افزوده میشود و سالمندان نیز وجود دارد. چون ورودی صحن، سرویس بهداشتی اکثر مساجد پله میخورد یا سطح شیبدار غیراستاندارد با شیب تند دارد که استفاده از آن خطرناک است.
این در حالی است که بین معلولین افراد نخبه قرآنی زیاد دیده میشود که حضور آن ها در مسجد برای مردم بسیار مفید است. و از طرفی حضور سالمندان موجب برکت هر مکانی است. لذا با توجه به اینکه عدالت اساسی ترین اصل اجتماعی اسلام است،[7]معماری مسجد نیز باید بر مبنای عدالت باشد.
مناسب سازی مسجد نه تنها برای جانبازان و معلولین و سالمندان بلکه با توجه به شایع شدن مشکلات کمر درد بین میانسالان و خطرآفرین بودن پله برای کودکان برای آحاد مردم مفید است و میتوان به جای پله در همه ورودیها از سطح شیبدار بر اساس استاندارد استفاده کرد.
اما چرا با وجود اینکه آیات و روایات و سیره نبوی بر برداشتن موانع از معابر و مساجد[8] و توجه به حال عموم مردم و برپایی عدالت اجتماعی تأکید دارد میبینیم در معماری مساجد شرایط حضور جانباز و معلول رعایت نشده است و گویا اصلاً چنین قشری وجود ندارد. چرا علیرغم ماده 2 قانون جامعه معلولین مصوب 1383 که بر مناسبسازی اماکن تأکید دارد.[9]نزدیک به یک دهه میگذرد هنوز بسیاری از معابر و اماکن خصوصاً مساجد ما مناسبسازی نشده است؟
چه باید کرد تا این معضل بیش از پیش رفع شود؟ چه کنیم تا شاهد حضور بهتر و راحتتر جانبازان و معلولین عزیز در مساجد باشیم برای اجراییتر شدن قانون مناسبسازی چه کنیم؟
الف: کار فرهنگی
به نظر میرسد اجرای هر قانون و تحقق هر ارزشی منوط به کار فرهنگی و آگاه کردن و ایجاد حساسیت بیشتر در آحاد جامعه خصوصاً مسئولین است که برای تحقق آن مراحل ذیل پیشنهاد میشود:
1ـ مطلع کردن روحانیون نسبت به ضرورت اجرای قوانین مناسبسازی در مساجد و معابر.
از آنجا که دین اسلام قلب تپنده جامعه ماست روحانیون و مبلغین دین همیشه تأثیرگذارترین قشر در ایجاد خیزشهای فرهنگی و اجتماعی جامعهی ما بودهاند این حرکت و ارزش دینی نیز بهتر است توسط روحانیون ائمه جماعات خصوصا روحانیت با نفوذ در سطح استان و کشور صورت گیرد.
2ـ آگاه کردن هیأت امنا و خیرین مسجدساز و جهتدهی نذورات و وقوفات به سمت هزینههای مناسبسازی توسط روحانیون.[10]
ب: نوسازی و احداث مساجد:
بهتر است با اجرای قانون کاری کنیم که در معماری مساجدی که قرار است ساخته شود شرایط مناسب سازی از همان ابتدا لحاظ شود. که انجام مراحل زیر جهت تحقق آن پیشنهاد میشود:
1ـ تعیین مهر مناسبسازی برای اماکن خصوصاً مساجد از سوی شهرداری در مرحله نقشهکشی نه پایانکار تا رعایت موارد مناسبسازی در نقشه الزاماور شود.
2ـ پیگیری رعایت موارد مناسبسازی از سوی ادارهی اوقاف در کنار شهرداری.
3ـ آگاه کردن هیأت امنا توسط ادارهی فرهنگ و تبلیغات و روحانیون تا مناسبسازی از سوی آنان مطالبه شود.
ج: بهسازی مساجد
بهسازی مساجد خصوصاً مساجد مرجع و زائرسراها اهمیتی خاص دارد و لازم است روحانیت با آگاه کردن هیأت امنا و خیرین و جهتدهی وقوفات و نذورات جهت مناسبسازی مساجد جامع، مصلیها، زائرسراها و سایر مساجد مرجع اقدام نمایند که حرم امام رضا (علیه السلام) بهترین الگوی مناسب سازی است.
از آنجا که مناسب سازی مساجد نیاز به پیگیری مستمر و همه جانبه دارد پیشنهاد میشود کمیتهی مناسبسازی مساجد با حضور نمایندگانی از اداراتی چون: فرمانداری، شهرداری، دفتر امام جمعه، روحانیت ذینفوذ، اوقاف، فرهنگ و تبلیغات، بهزیستی، ngo های جانبازان و معلولین و بنیاد شهید شهر یا استان تشکیل شود تا این امر مهم با انسجام بهتری پیگیری شود.
در پایان امیدواریم هفته جهانی مساجد آغاز باشد در احیای این ارزش که مورد رضایت خداوند، پیامبر و ائمه اطهار است؛[11] مناسبسازی مساجد شعار این هفته و آغاز همت ما در این مسیر باشد که گامی برای تحقق بیشتر مسجد نبوی است که مسئولیت تبلیغ این امر که باقیات و صالحات است به عهدهی شما خواننده است.
[1]. آل عمران/ 96، بقره /125.
[2]. بقره/ 125.
[3]. قرائتی، محسن،پرتوی از نور، ص383.
[4]. توبه/ 108.
[5]. جوادی آملی،عبدالله، مفاتیح الحیاة، ص730.
[6]. نوبهار، رحیم، سیمای مسجد، ج2، ص199 ـ 204.
[7]. حدید/25، نحل/90. به نقل از صد گفتار خلاصه آثار شهید مطهری، ص 59.
[8]. پیامبر (صلی الله علیه و آله) و امام صادق (علیه السلام) فرمودند: هر کس جلوی مردم را سد کند از رحمت خدا به دور است و باید جبران کند. مفاتیح الحیاه، ص 732.
[9]. ماده2: کلیه وزارتخانه ها ، سازمانها و مؤسسات و شرکتهای دولتی و نهاد های عمومی و انقلابی موظفند در طراحی، تولید و احداث ساختمانها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهرهمندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم گردد.
[10]. امام حسن عسگری از قول پیامبر فرمود: هرکس دین مارا تبلیغ و مردم را از جهل برهاند ولو یک نفر را هدایت کند در قیامت با ما خواهد بود.(مفاتیح الحیاة).
[11]. بقره/125.
نویسندگان: نصرت الله عزیزیان، عضو انجمن معلولین استان سمنان و محسن آسیایی
پایان پیام/
نظر شما