به گزارش خبرگزاری شبستان، پدر و مادر در برابر فرزندان خود دارای وظایفی هستند که برخی از آنها برگرفته از روایات با اقتباس از کتاب ارزشمند مفاتیح الحیات اثر آیت الله جوادی آملی در ذیل مرور می شود:
یاری کردن فرزند
رسول خدا (ص) فرمودند: خدا رحمت کند کسی را که که فرزندش را بر نیکی یاری کند.. گفته شد: چگونه او را یاری کند؟ فرمود: آنچه در توان اوست از وی بپذیرد و از آنچه برایش دشوار است درگذرد... (1)
رسول گرامی (ص) فرمودند: بین فرزندانتان در هدایا به مساوات عمل کنید. (2) آن حضرت به مردی نگریست که دو فرزند داشت و تنها یکی از آن دو را بوسید. فرمود: چرا مساوات را میان آن دو رعایت نکردی؟ (3)
پیامبر (ص) فرمودند: در میان فرزندان خود عدالت را مراعات کنید همان گونه که دوست دارید در نیکی و لطف به شما، به عدالت رفتار کنند.(4)
اولویت نیکی با دختران
رسول اکرم(ص) فرمودند: هر کسی به بازار رود و تحفه ای بخرد و آن را برای خانواده اش ببرد همانند حمل کننده صدقه به سوی نیازمندان است و باید دختران را(در دادن هدایا) بر پسران مقدم بدارد، زیرا هر کس دخترش را خوشحال کند، مانند آن است که برده ای از نسل حضرت اسماعیل (ع) را آزاد ساخته است. (5) همچنین آن حضرت فرمودند: میان اولاد خود در دادن هدیه به مساوات عمل کنید و اگر خواستی کسی را بیشتر هدیه دهی به دختران بیشتر بده.(6)
دعا برای فرزندان
سزاوار است انسان افزون بر تربیت و نیکی به فرزندان برای آنها دعا کند و دعایی را بخواند که از امام سجاد (ع) در این باره وارد شده است:
اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَیَّ بِبَقَاءِ وُلْدِی وَ بِإِصْلَاحِهِمْ لِی و بِإِمْتَاعِی بِهِمْ. إِلَهِی امْدُدْ لِی فِی أَعْمَارِهِمْ، وَ زِدْ لِی فِی آجَالِهِمْ، وَ رَبِّ لِی صَغِیرَهُمْ، وَ قَوِّ لِی ضَعِیفَهُمْ، وَ أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْیَانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ، وَ عَافِهِمْ فِی أَنْفُسِهِمْ وَ فِی جَوَارِحِهِمْ وَ فِی کُلِّ مَا عُنِیتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ، وَ أَدْرِرْ لِی وَ عَلَى یَدِی أَرْزَاقَهُمْ. وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَاراً أَتْقِیَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِینَ مُطِیعِینَ لَکَ، وَ لِأَوْلِیَائِکَ مُحِبِّینَ مُنَاصِحِینَ، وَ لِجَمِیعِ أَعْدَائِکَ مُعَانِدِینَ وَ مُبْغِضِینَ، آمِینَ. اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِی، وَ أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِی، وَ کَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِی، وَ زَیِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِی، وَ أَحْیِ بِهِمْ ذِکْرِی، وَ اکْفِنِی بِهِمْ فِی غَیْبَتِی، وَ أَعِنِّی بِهِمْ عَلَى حَاجَتِی، وَ اجْعَلْهُمْ لِی مُحِبِّینَ، وَ عَلَیَّ حَدِبِینَ مُقْبِلِینَ مُسْتَقِیمِینَ لِی، مُطِیعِینَ، غَیْرَ عَاصِینَ وَ لَا عَاقِّینَ وَ لَا مُخَالِفِینَ وَ لَا خَاطِئِینَ. وَ أَعِنِّی عَلَى تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرِّهِمْ، وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ مَعَهُمْ أَوْلَاداً ذُکُوراً، وَ اجْعَلْ ذَلِکَ خَیْراً لِی، وَ اجْعَلْهُمْ لِی عَوْناً عَلَى مَا سَأَلْتُکَ. وَ أَعِذْنِی وَ ذُرِّیَّتِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ، فَإِنَّکَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَیْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِی ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ، وَ جَعَلْتَ لَنَا عَدُوّاً یَکِیدُنَا، سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَى مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَیْهِ مِنْهُ، أَسْکَنْتَهُ صُدُورَنَا، وَ أَجْرَیْتَهُ مَجَارِیَ دِمَائِنَا، لَا یَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا، وَ لَا یَنْسَى إِنْ نَسِینَا، یُؤْمِنُنَا عِقَابَکَ، وَ یُخَوِّفُنَا بِغَیْرِکَ. إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَیْهَا، وَ إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ، یَتَعَرَّضُ لَنَا بِالشَّهَوَاتِ، وَ یَنْصِبُ لَنَا بِالشُّبُهَاتِ، إِنْ وَعَدَنَا کَذَبَنَا، وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا،
وَ إِلَّا تَصْرِفْ عَنَّا کَیْدَهُ یُضِلَّنَا، وَ إِلَّا تَقِنَا خَبَالَهُ یَسْتَزِلَّنَا. اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِکَ حَتَّى تَحْبِسَهُ عَنَّا بِکَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَکَ فَنُصْبِحَ مِنْ کَیْدِهِ فِی الْمَعْصُومِینَ بِکَ. اللَّهُمَّ أَعْطِنِی کُلَّ سُؤْلِی، وَ اقْضِ لِی حَوَائِجِی، وَ لَا تَمْنَعْنِی الْإِجَابَةَ وَ قَدْ ضَمِنْتَهَا لِی، وَ لَا تَحْجُبْ دُعَائِی عَنْکَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِی بِهِ، وَ امْنُنْ عَلَیَّ بِکُلِّ مَا یُصْلِحُنِی فِی دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی مَا ذَکَرْتُ مِنْهُ وَ مَا نَسِیتُ، أَوْ أَظْهَرْتُ أَوْ أَخْفَیْتُ أَوْ أَعْلَنْتُ أَوْ أَسْرَرْتُ. وَ اجْعَلْنِی فِی جَمِیعِ ذَلِکَ مِنَ الْمُصْلِحِینَ بِسُؤَالِی إِیَّاکَ، الْمُنْجِحِینَ بِالطَّلَبِ إِلَیْکَ غَیْرِ الْمَمْنُوعِینَ بِالتَّوَکُّلِ عَلَیْکَ. الْمُعَوَّدِینَ بِالتَّعَوُّذِ بِکَ، الرَّابِحِینَ فِی التِّجَارَةِ عَلَیْکَ، الْمُجَارِینَ بِعِزِّکَ، الْمُوَسَّعِ عَلَیْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلَالُ مِنْ فَضْلِکَ، الْوَاسِعِ بِجُودِکَ وَ کَرَمِکَ، الْمُعَزِّینَ مِنَ الذُّلِّ بِکَ، وَ الْمُجَارِینَ مِنَ الظُّلْمِ بِعَدْلِکَ، وَ الْمُعَافَیْنَ مِنَ الْبَلَاءِ بِرَحْمَتِکَ، وَ الْمُغْنَیْنَ مِنَ الْفَقْرِ بِغِنَاکَ، وَ الْمَعْصُومِینَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاکَ، وَ الْمُوَفَّقِینَ لِلْخَیْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِکَ، وَ الْمُحَالِ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الذُّنُوبِ بِقُدْرَتِکَ، التَّارِکِینَ لِکُلِّ مَعْصِیَتِکَ، السَّاکِنِینَ فِی جِوَارِکَ. 12) اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِیعَ ذَلِکَ بِتَوْفِیقِکَ وَ رَحْمَتِکَ، وَ أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ، وَ أَعْطِ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِی سَأَلْتُکَ لِنَفْسِی وَ لِوُلْدِی فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ، إِنَّکَ قَرِیبٌ مُجِیبٌ سَمِیعٌ عَلِیمٌ عَفُوٌّ غَفُورٌ رَءُوفٌ رَحِیمٌ. وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً، وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ.
خدایا، بر من منّت گذار و فرزندانم را نگه‌درای کن و آنان را برای من شایسته گردان و مرا از ایشان بهره‌مندی ده.
ای معبود من، به خاطر من، آنان را در زندگی کام‌یاب ساز و عمرشان را طولانی کن. فرزندان‌شان را بپروران و ناتوان‌شان را توانا گردان. جسم‌شان و دین‌شان و خویِشان را به سلامت دار، و جان و تنشان، و هر کارشان را که به من مربوط است، از هر گزندی در امان دار، و روزیِ آنان را به دست من فراوان و پیوسته گردان،
و آنان را نیکوکارانِ پرهیزگار، صاحبان بینش و پند پذیرانِ سر به راه خود قرار ده که دوستدار و نیک خواهِ یارانت، و دشمن و کینه‌جوی دشمنانت باشند. چنین باید ای پروردگار هستی‌ها.
و مرا یاری فرما که فرزندانم را بپرورم و ادب نمایم و به آنان مهربانی کنم، و افزون بر ایشان، به من فرزندانِ پسر عطا فرما و این را مایه‌ی خیر من قرار ده، و همه‌ی آنان را، در آنچه از تو می‌خواهم، یاور من گردان.
من و فرزندانم را از گزند شیطان رانده شده در امان دار؛ زیرا تو ما را آفریده‌ای و به نیکی فرمان داده‌ای و از بدی باز داشته‌ای و به پاداش فرمان‌های خود وعده فرموده‌ای و از کیفر آنها ترسانده‌ای؛ آن گاه برای ما دشمنی پدید آورده‌ای که ما را به نیرنگ می‌فریبد. شیطان را چنان بر ما چیرگی داده‌ای که ما را بر او بدان پایه چیره نگردانده‌ای. در خانه‌ی دل‌های ما جایش داده‌ای و در گذرگاه خونِ ما روانش ساخته‌ای. اگر ما از او غفلت کنیم، او از ما غافل نخواهد شد. اگر ما فراموشش کنیم، او ما را فراموش نکند. ما را از کیفر تو آسوده خاطر می‌سازد و از غیر تو می‌ترساند.
اگر آهنگ کاری زشت کنیم، ما را بر آن دلیر می‌سازد، و اگر آهنگ کاری نیک کنیم، ما را از آن باز می‌دارد. خود را با خواهش‌های گناه آلود با من رو به رو می‌سازد و پرچم‌های شبهه را بر می‌افرازد. وعده‌مان می‌دهد به دروغ، و آرزومندمان می‌کند بی‌نتیجه. اگر تو نیرنگش را از ما نگردانی، گمراهمان کند، و اگر تو ما را از تبهکاری‌هایش ایمن نسازی، بلغزاندمان.
خدایا، به دست قدرت خود چیرگی‌اش را از ما بردار، تا با دعای فراوان به درگاهت راه ما را بر او بربندی و به یاری تو از نیرنگش مصون مانیم.
خدایا، هر چه از تو خواهم، عطایم کن، و هر نیاز که دارم، برآورده ساز، و اجابتی را که خود ضمانت آن کرده‌ای، از من دریغ مفرما، و دعایم را از رسیدن به پیشگاه خودت باز مدار؛ زیرا خود مرا به دعا فرمان داده‌ای. همه‌ی آنچه را در این جهان و آن جهان مایه‌ی اصلاح کار من است، به من ارزانی کن؛ چه آنها که بر زبان آورده‌ام و چه آنها که از خاطر برده‌ام، آشکار کرده‌ام یا نهان داشته‌ام، پیش هر کس گفته‌ام یا از همه پنهان گذاشته‌ام.
چنان کن که در همه‌ی این حالات، تنها از تو نیاز خواهم و از شایستگان باشم و با درخواست کردن از تو، از کام یافتگان به شما آیم. و با توکل بر تو از کسانی باشم که نعمت خود را از آنان دریغ نکرده‌ای،
و از کسانی قرارم ده که پناه جستن به تو خوی ایشان است، و از معامله با تو سود بسیار برده‌اند، و به قهر و قدرت تو در امان مانده‌اند، و از فضل تو بسا روزی حلال یافته‌اند، و از بخشش بسیار و کرم تو در کار خود به گشایش رسیده‌اند، و به لطف تو از خاک ذلّت به بلندای عزّت فرا رفته‌اند، و از دست ستم به دامان عدل تو گریخته‌اند، و در پناه رحمت تو از بلا رها شده‌اند، و با توانگری تو از تنگ دستی به بی‌نیازی راه جسته‌اند، و با پرهیزگاری، از گناهان و لغزش‌ها و خطاها در امان مانده‌اند، و با اطاعت از تو به نیکی و پایداری در راه حق و راستی موفق گشته‌اند، و به نیروی تو میان ایشان و گناهان حجابی پدید آمده است که هیچ گناهی را مرتکب نمی‌شوند، و در پناه تو آسوده می‌زیَند.
خدایا، این همه را به توفیق و رحمت خود به ما ارزانی کن، و ما را از عذاب آتش امان ده، و همانند آنچه را من برای این جهان و آن جهانِ خود و فرزندم از تو درخواست کرده‌ام، به همه‌ی مردان و زنان مسلمان و با ایمان عطا فرما، که تو نزدیکی و اجابت کننده، شنوایی و دانا، بخشنده‌ای و آمرزگار، دلسوزی و بس مهربان.
ما را در این جهان و آن جهان خیر و نیکی عطا کن و از شکنجه‌ی آتش نگاه دار.(7)
پی نوشت ها:
1. مستطرفات السرائر، ص 595
2. الخلاف، طوسی، ج3، ص 564
3. الجعفریات، ص 55
4. مکارم الخلاق، ص 220
5. الامالی، صدوق، ص 577
6. الخلاف، طوسی، ج 3، ص 564
7. دعای 25 صحیفه سجادیه
پایان پیام/
نظر شما