حجت الاسلام سید عبدالفتاح نواب، از کارشناسان آموزشی بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت در گفتگو با خبرنگار معارف خبرگزاری شبستان در رابطه با معرفی یکی از اماکن تاریخی سرزمین وحی که زائران بیت الله الحرام کمتر در آن حضور یافته و از آن بازدید می کنند گفت: یکی از اماکن حاشیه شهر مکه «حدیبیه» است که یادآور صلح حدیبیه و سفر سال ششم هجری پیامبر گرامی اسلام برای انجام عمره می‌باشد. نبی خاتم صل الله علیه وآله در سال ششم هجری دو مرتبه در عالم رویا دیدند که وارد مسجدالحرام شده و کلید کعبه را به دست آورده اند. این خوب را برای اصحاب تعریف کردند و اصحاب نیز با توجه به اینکه چند سالی از هجرت آنها به مدینه گذشته بود و در این زمان قبله مسلمانان به سوی کعبه تغییر یافته بود، تمایل داشتند تا سفری برای انجام عمره به مکه داشته باشند.
احرام پیامبر با 1600 نفر از مسلمانان برای عمره
وی افزود: از سوی دیگر تا این سال در جنگ‌های چهارگانه مسلمانان با مشرکان مکه، پیروزی از آن مسلمانان شد، از جمله در سال دوم هجری و جنگ بدر، سال سوم هجری و جنگ احد که هر دو به نفع مسلمانان به پایان رسید و در سال چهارم هجری و جنگ بدرالثانی نیز مشرکین به دلیل قحطی و خشکسالی توان رویارویی با مسلمانان را نداشتند، جنگ با پیروزی مسلمانان و شکست مشرکان خاتمه یافت. در سال پنجم هجری و جنگ احزاب نیز مشرکین مکه با از دست دادن قهرمان خود «عمر بن عبدود» سرخورده و ناامید به مکه بازگشتند.
حجت الاسلام نواب با اشاره به تمایل مسلمانان برای انجام عمره تصریح کرد: قرار گرفتن مسلمانان صدر اسلام در این موقعیت برتر نسبت به مشرکان و تمایل آنها برای رفتن به مکه و انجام عمره ، موجب شد تا بین 1400 تا 1600 نفر از آنها همراه با رسول خدا صل الله علیه وآله در منطقه‌ای به نام « ذو الحلیفه » و در مسجد «شجره» محرم شده و رهسپار مکه شوند. هنگامی که خبر حرکت پیامبر و مسلمانان به مشرکان مکه رسید، آنها «خالد بن ولید» را که افسری کاردان در برنامه‌های نظامی و رزمی بود با 200 نیروی جنگی به رویایی با مسلمانان فرستادند که راه را بر پیامبر ببندد. چرا که اگر نبی مکرم اسلام همراه با مسلمانان وارد حرم می‌شد مشرکان ب اساس تعهدنامه ای که پیش از این با مسلمانان بسته بودند، نمی‌توانستند با آنها وارد جنگ شود،
علی علیه السلام برای مشرکان حساسیت برانگیز بود
وی تاکید کرد: «خالد بن ولید» در تنگه «عصان» سلسله جبالی در 80 کیلومتری مکه، راه را بر پیامبر بست. وقتی این خبر به پیامبر گرامی اسلام رسید ایشان کوه‌ها را دور زده به سمت جنوب حرکت کرد و در 16 کیلومتری مکه وارد حدیبیه شدند. خالد نیز پس از اینکه متوجه تغییر مسیر مسلمانان شد به سرعت آنها را تعقیب کرده و راه را بر آنها بست. در این هنگام میان دو گروه گفت‌وگویی صورت گرفت و حضرت پیامبر صل الله علیه و آله قصد خود را از ورود به مکه تنها انجام عمره و زیارت خانه خدا عنوان کردند. اما خالد با این مسئله موافقت نکرد، در نتیجه تصمیم بر آن شد تا فردی به عنوان نماینده به مکه فرستاده شده و سران مکه را از تصمیم پیامبر و مسلمانان آگاه کند.
این کارشناس آموزشی حج با بیان پیشینه حضرت امیر علیه السلام در جنگ و رویایی با کفار و مشرکان و کینه دیرینه آنها از حضرت افزود: ابتدا حضرت علی علیه السلام برای رفتن به نزد مشرکان و آگاه کردن آنها از قصد پیامبر و مسلمانان پیشنهاد شد اما از آنجا که تعداد زیادی از مشرکین توسط حضرت از پای درآمده و به درک واصل شده بودند، ایشان گزینه خوبی برای گفت‌وگو میان مشرکان و مسلمانان نبود چرا که ممکن بود مشرکان درصدد تلافی برآیند و احتمال شهادت آن حضرت وجود داشت، بنابراین می‌بایست فردی انتخاب می‌شد که مشرکان مکه نسبت به او حساسیت نداشته باشند. در نتیجه عثمان به عنوان نماینده مسلمانان برای مذاکره با مشرکان قریش، به مکه روان شد.
مسلمانان پیمان خون با پیامبر بستند
مسئول دبیرخانه شورای عالی حوزه در ادامه گفت: بر اساس آنچه که در تاریخ نقل شده عثمان پس از مذاکره و انجام طواف در بازگشت به سوی مسلمانان دیر کرد و مشرکان نیز بازگشت او را با مشکل مواجه کردند. از سوی دیگر مسلمانان از این دیرکرد ناراحت شده، به محضر پیامبر رسیدند و با حضرت بیعت کردند که برای جنگ با مشرکان مکه آمادگی کامل دارند. مسلمانان پیش از این نیز با رسول گرامی اسلام بیعت کرده بودند اما دو نوع بیعت در اسلام وجود دارد؛ بیعت اولیه که بیعت «ترک گناه» نیز نامیده می‌شود مانند بیعتی که در مکه مکرمه نزدیک جمره عقبه و در مسجد «البیعه» اتفاق افتاد و معروف به بیعت سال دوازدهم و سیزدهم بعثت است و دیگری بیعت «ایثار دم» یا بیعت «خون » که در حدیبیه رخ داد و طی آن مسلمانان نسبت به پیامبر اعلام وفاداری کردند. در همین راستا و در همین منطقه نیز سوره فتح بر پیامبر گرامی اسلام نازل شد که در آن خداوند رضایت خود را از مؤمنان که با رسول خدا صل الله علیه وآله بیعت کرده و تا پای جان در راه اسلام استقامت نمودند، اعلام می کند.
حجت الاسلام نواب یادآور شد: خبر بیعت مسلمانان با پیامبر در میان مشرکان نیز منتشر شد و آنها خسته از چهار شکست در چهار نبرد گذشته، تمایل خود را نسبت به صلح با مسلمانان اعلام کردند. رسول گرامی اسلام نیز با توجه به اینکه به دنبال فیصله‌دادن مشکلات با مشرکان مکه بود تا در سایر نقاط جزیره‌العرب اهداف خود را پیش ببرد، این صلح را پذیرفت. به این ترتیب «سهیل بن عمر» به عنوان نماینده مشرکان با پیامبر وارد مذاکره شد و بر اساس تعهدنامه‌ای که میان دو طرف به امضا رسید صلح‌نامه حدیبیه در هشت بند تنظیم و مورد تأیید دو گروه قرار گرفت. از جمله مواردی که در این صلح‌نامه ذکر شد این بود که مسلمانان و مشرکان ترک مخاصمه کرده و در شهرهای یکدیگر در امان باشند. همچنین هم‌پیمانان آنها در شهرهای یکدیگر از امنیت و آرامش برخوردار باشند. به پیامبر و مسلمانان نیز اجازه داده شد تا سال بعد نیز برای انجام مناسک عمره سه روز در مکه حضور یابند.
اسلام اهداف خود را تنها با جنگ پیش نمی برد
این کارشناس امور حج و زیارت افزود: یکی از بندهای مهم این صلح‌نامه این بود که اگر مسلمانی از جمع مسلمانان خارج شده و به مشرکان بپیوندد آنها حق پیگیری و بازگرداندن او را نداشته باشند اما اگر مشرکی به جمع مسلمانان پیوست مشرکان مکه حق پیگیری داشته باشند. پذیرش این بند از سوی پیامبر، برای مسلمانان سخت و ناگوار بود و اعتراض خود را نسبت به این موضوع خدمت پیامبر عرض کردند اما حضرت در پاسخ فرمود: اگر مسلمانی از جمع ما رفت و ما را ترک کرد خیری در او نیست و اگر مشرکی به ما پیوست و آنها او را از ما پس گرفتند ولو اینکه در بین مشرکان زندگی کند می‌تواند اثرگذار باشد. بر همین اساس پیامبر این پیمان‌نامه را تأیید کردند و پس از 19 روز که با سختی فراوان و لباس احرام در وضعیت نه صلح و نه جنگ در منطقه حدیبیه حضور داشتند از این منطقه خارج شدند.
حجت الاسلام نواب خاطرنشان کرد: صلح حدیبیه را برخی از اصحاب برنتافتند و حتی در تاریخ نقل است که برخی ادعا کردند که در نبوت پیامبر شک نکردیم مگر در حدیبیه و اینکه چرا با مشرکان جنگ نکرد؟ تصور این گروه در رابطه با اسلام چنان بود که اسلام یک دین تک سویه و یکطرفه است که با لج‌بازی و یکدندگی می‌توان آن را پیش برد اما رسول گرامی اسلام به دنبال بیان این مفهوم برای مسلمانان بودند که در مراحل مختلفی از فعالیت‌های تبلیغی اسلام، با صلح و رابطه دوستانه نیز می توان رشد و موفقیت افزون‌تر برنامه‌ها را موجب شد.
وی تصریح کرد: امروز در منطقه حدیبیه مسجدی به همین نام معروف است که زایران بیت‌الله‌الحرام با حضور در این مسجد می‌توانند تدابیر رسول گرامی اسلام و مقاومت و صبوری ایشان را در پیشبرد اهداف اسلام شاهد باشند.
پایان پیام/
نظر شما