خبرگزاری شبستان: نگرانی از مصرف بی‌رویه دارو در بسیاری از کشورهای جهان سبب شده است که سازمان جهانی بهداشت شعار امسال را با عنوان "مقاومت به داروهای ضد میکروبی، یک تهدید جهانی" نامگذاری کند؛ شعاری که با وضعیت مصرف بسیار دارو در کشورمان نباید در حد یک شعار باقی بماند.
در حال حاضر تجویز منطقی دارو یکی از شاخص‌های مهم سلامت در هر جامعه است و بر این اساس متوسط اقلام موجود در هر نسخه باید کمتر از دو دارو و در حدود یک و نیم دارو باشد، در حالی که این میزان در ایران بیش از سه و نیم دارو در هر نسخه است؛ همچنین میزان مصرف آنتیبیوتیکها در ایران حدود سه برابر میزان منطقی آن در جهان است که آمار بسیار بالایی را نشان می‌دهد.
مصرف بی رویه دارو و ضربه به اقتصاد کشور
با توجه به اینکه امسال از سوی رهبر معظم انقلاب نیز به عنوان سال "جهاد اقتصادی" نامگذاری شد، تهدید جهانی مقاومت به داروهای ضد میکروبی، هم به بیماران و هم به اقتصاد سلامت کشور صدمات جبران‌ناپذیری را وارد می‌کند که می‌طلبد تا مسئولان بهداشتی کشور با برنامه‌ریزهای بلندمدت از این آمار بکاهند.
به عقیده متخصصان، مصرف بیش از حد مجاز دارو در کشور ما به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از آنها تجویز بیش از حد مجاز دارو از سوی پزشکان است، اما مسایل دیگری مانند مصرف خودسرانه دارو توسط مردم و خرید دارو بدون نسخه پزشک نیز عوامل مهمی هستند که بر مصرف بیش از حد مجاز دارو در کشور دامن می‌زند.
براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ایران به سبب مصرف دارو و مراجعه به پزشک جزو بیست کشور نخست دنیا بوده و در آسیا بعد از چین مقام دوم را داراست؛ همچنین علت مراجعه پنج درصد افراد به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، عوارض دارویی است و ده درصد عوارض دارویی نیز ناشی از حساسیت‌های دارویی گزارش شده است.
آنتی بیوتیک ها و افزایش مقاومت دارویی
متاسفانه در سال‌های اخیر آمار افزایش مصرفه سرانه دارو در کشور به حدی ناراحت‌کننده و جای تامل و بررسی دارد که طبق آمارها، سرانه مصرف داروهای تزریقی در ایران حدود 11/4 درصد بوده که این رقم چهار برابر سرانه مصرف این قبیل داروها در جوامع در حال توسعه است.
دکتر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران در گفت و گو با خبرنگار شبستان می گوید: مصرف آنتی بیوتیک ها در کشور ما نسبت به سایر کشورها بسیار بالاست و متاسفانه عادت به مصرف داروهای غیر مجاز و بدون اجازه پزشک در کشور رایج و در حال افزایش است.
به گفته وی، مردم معمولا با یک سرماخوردگی ساده یا گلودرد مختصر بلافاصله بدون توصیه پزشک و تشخیص نوع آنتی‌بیوتیک مورد نیاز، مصرف آنتی‌بیوتیک را آغاز می‌کنند؛ در حالیکه هر میکروبی آنتی‌بیوتیک خاصی را برای درمان می‌طلبد و نحوه درست و به موقع آنتیبیوتیکها بسیار مهم است.
مقاومت بدن به مصرف آنتیبیوتیکها هنگامی رخ می‌دهد که باکتری‌ها طوری جهش پیدا می‌کنند که برخی داروها در پیشگیری از عفونت‌های باکتریایی بی‌تاثیر می‌شوند.
ابتلا به کبد چرب پیامد مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک
رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران در این باره می گوید: مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها باعث مقاومت دارویی می‌شود و بر سلامت کبد و کلیه تاثیر منفی می‌گذارد.
وی می افزاید: آنتی بیوتیک‌ها معمولا اثری بر درمان بیماری های ویروسی ندارند و بیماری‌های قارچی نیز با تجویز برخی داروهای خاص از سوی پزشکان درمان می‌شوند.
دکتر خسرونیا معتقد است، علت اینکه بعضی از افراد خودسرانه دارو مصرف می کنند و به پزشک مراجعه نمی کنند می تواند وضع اقتصادی نامناسب و اتلاف وقت درمطب ها و آزمایشگاه ها و نیز نداشتن بیمه باشد.
وی با تاکید بر اینکه برای پیشگیری از بروز مقاومت‌های میکروبی باید از مصرف خودسرانه، ناقص و نامنظم آنتی بیوتیک‌ها پرهیز کرد، به پزشکان توصیه می کند که هنگام تجویز دارو دقت بیشتری داشته باشند و نباید به اشتباه و با اصرار بیمار نسبت به تجویز آن اقدام کنند.
رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران ادامه می دهد: یکی از عوارض مصرف خودسرانه داروها، ابتلا به کبد چرب و خونریزی دستگاه گوارش است و برخی از داروها نیز بر سیستم کبد، کلیه و مغز اثر نامطلوب گذاشته و آسیب‌های طولانی مدت را به دنبال دارد.
مقاومت سل به دارو در64 کشور جهان
دکتر خسرونیا ابتلا به کبد چرب را یکی از عوارض مصرف خودسرانه دارو دانسته و عنوان می کند: مصرف خودسرانه دارو به خصوص مسکن‌ها با اثر سوء بر دستگاه گوارش، سبب خونریزی این دستگاه می شود.
در حال حاضر نارضایتی بیمار، طولانی شدن و شدت بیماری، ایجاد عوارض جانبی خطرناک و بستری شدن در بیمارستان، کم‌رنگ شدن ارتباط پزشک و بیمار و سرانجام افزایش هزینه‌های درمانی برای افراد و دستگاه‌های دولتی و مهم‌تر از همه مشکل کمبود دارو در کل کشور از پیامدهای اولیه مقاومت به دارو است.
بی شک حقایق دردآوری از مقاومت میکروب‌ها در برابر دارو وجود دارد، به طوری که سالانه حدود چهارصد و چهل هزار مورد جدید از بیماری‌های سل مقاوم به دارو در جهان به وجود می‌آید و باعث مرگ یکصد و پنجاه هزار نفر می‌شود که به عنوان نمونه بیماری سل مقاوم به دارو در 64 کشور گزارش شده است.
طولانی شدن دوره درمان و افزایش عفونت ها
به عقیده کارشناسان، مصرف بیش از حد مجاز دارو در کشور ما به عوامل مختلفی بستگی دارد که یکی از آنها تجویز بیش از حد مجاز دارو از سوی پزشکان است، اما مسائل دیگری مانند مصرف خودسرانه دارو توسط مردم و خرید دارو بدون نسخه پزشک نیز عوامل مهمی هستند که بر مصرف بیش از حد مجاز دارو در کشور دامن می‌زند.
دکتر حمید علیزاده، پزشک عمومی با اشاره به شعار امسال سازمان جهانی بهداشت با عنوان "مقاومت به داروهای ضد میکروبی، یک تهدید جهانی" می گوید: بحث مقاومت داروهای ضدمیکروبی نگرانی‌ای است که در دنیا به‌وجود آمده و باید دولت‌ها با آموزش و اطلاع‌رسانی نسبت به خطرات اینگونه داروها تلاش کنند.
وی بر این باور است که با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک، تعداد زیادی از باکتری‌ها نسبت به آنتیبیوتیکها مقاوم می‌شوند و این مقاومت را از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌دهند؛ بنابراین دوره درمان طولانی‌تر شده و این مسئله احتمال ابتلا به انواع بیماری‌ها و عفونت‌های دیگر را نیز افزایش می‌دهد که می‌تواند پیامدهای خطرناکی در آینده به‌دنبال داشته باشد.
استامینوفن کدئین پرمصرف ترین دارو
این پزشک عمومی می افزاید: مصرف بی‌رویه دارو علاوه بر هزینه‌های بسیار، عوارض جانبی زیادی نیز در پی دارد که از نظر سلامتی و اقتصادی مشکل آفرین است.
به گفته وی؛ از نظر ریالی پرمصرف‌ترین داروها در کشور آنتیبیوتیکها هستند و از نظر عددی، مسکن‌ها شامل استامینوفن کدئین و آمپول دگزامتازون پرمصرف‌ترین دارو در کشور به شمار می آیند.
دکتر علیزاده مصرف دارو در کشور را بسیار نادرست می داند و معتقد است که مصرف دارو در کشور ما زیاد نیست؛ بلکه نادرست است، به گونه ای که داروهایی مانند آنتیبیوتیکها و مسکن‌ها که نباید زیاد مصرف شود، پرمصرف‌ترین داروها هستند، در حالی که داروهای ضروری بیماران کم مصرف می‌شود.
این پزشک عمومی عنوان می کند: در حال حاضر مقاومت دارویی به‌دلیل مصرف خودسرانه آنتیبیوتیکها در بیمارستان‌ها افزایش یافته که این امر موجب بروز عفونت‌های مقاوم بیمارستانی شده است.
فرهنگ سازی کنید
با وجود اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و راه اندازی کمیته کنترل تجویز و مصرف منطقی داروها که مهمترین برنامه آن آموزش همگانی است، اما به نظر می رسد مصرف بی رویه دارو در کشور آسیب های جبران ناپذیری را به سلامت و اقتصاد کشور وارد می کند. بنابراین متولیان بهداشت و سلامت باید با فعالیت های جدی تر و برنامه ریزی های بلندمدت از افزایش روز به روز این آمار بکاهند.
صدا و سیما نیز می تواند با تهیه برنامه های آموزشی و دعوت از متخصصان و کارشناسان خبره در ارتقای فرهنگ مصرف دارو در کشور تاثیرگذار باشد؛ همچنین مطبوعات نیز می توانند با آموزش های همگانی گام مهمی در اصلاح مصرف بی رویه دارو بردارند.
پایان پیام/
نظر شما