۱۶نکته برای تقویت جدیّت در نماز

به گزارش سرویس دیگر رسانه‌های خبرگزاری شبستان به نقل از تبیان، اگر نسبت به انجام فریضه نماز کاهل هستیم، یا خدای ناخواسته نماز نمی خوانیم و یا از خواندن نماز لذت نمی بریم، چه کنیم؟ چه عوامل و موانعی در انجام عارفانه و عاشقانه این فریضه ی مهم الهی، نورانی وجود دارد؟ چه محورها و مدارهایی را باید لحاظ کنیم که پاسخ صحیح و عملی برای سئوالهای مذکور بیابیم؟ برای پاسخ به این سۆالات مطالب ذیل را با هم مرور می کنیم؟

نماز

1- میزان ضعف یا قوت در آگاهی و شناخت در حوزه مسائل دینی بویژه توحید – نبوت – امامت – عدل و معاد و نیز ارزش های اخلاقی ضعف و قوت ما در نماز را تعیین می کند.

فراموش نکنیم که نماز یک قطعه از پازل تکالیف دینی و اعتقادات مذهبی ماست. کاهلی نماز محصول ضعف در شناخت و پذیرش در سایر ابعاد دین می باشد. ساده ترین راه، مطالعه کتابهایی در زمینه های دینی و نماز می باشد.

2- تجربه های تلخ یا شیرین از نماز یا محیط های مذهبی تأثیرات فوق العاده در گرایش و یا عدم گرایش به نماز خواهد داشت. مسافرت های خانوادگی و فامیلی به اماکن متبرکه و زیارتگاه ها اگر توأم با خاطرات خوش و شیرین همراه باشد همراهان را به نماز و ارزش های دینی علاقمند می سازد.

3- معاشرت و تعامل با خوبان خویشان و اطرافیان اگر اهل نماز و رعایت شئون اخلاقی و دینی باشند، در تقویت بنیه ی دینی و علاقمندی به نماز و انجام تکالیف شرعی نقش بسیار مهمی دارد، تا آنجا که در روایات آمده است: انسان به آئین دوستان و معاشرانش می باشد.

4- گناه، سم روح و روان است. اگر روان خود را مسموم کنیم تا زمانی که با توبه سم گناه را از روح و روان خود پاکسازی نکنیم، حقیقت تلخ خواهد بود و نماز زجرآور و از هر آنچه خوب است گریزان خواهیم شد. دروغ، غیبت، اتلاف وقت، اسراف، خودنمایی و مدگرایی، بدحجابی و معاشرت با اهل معصیت، .... از جمله سموم مهلک اند .

5- انتظار ناروا از نماز. استفاده ابزاری از نماز جهت تأمین نیازهای غریزی نیز از جمله موانع رسیدن به مقام اهل نماز و دعا و عبادت است. کم نیستند افرادی که خدا را برای خرمایی خواهند. نماز می خوانیم تا پولدار بشویم، نماز می خوانیم تا صاحب مسکن بشویم و یا در دانشگاه قبول بشویم. دختر خانمی می گفت من نماز می خواندم و دعا می کردم تا شوهر خوبی نصیبم شود حالا که نشده دیگر نماز نمی خوانم.

این گروه از افراد وقتی از نماز محصول دنیوی و غریزی بدست نمی آورند بدنبال بهره گیری از خرافات رمال و فالگیر و دعانویسهایی که خود دعا را قبول ندارند و دهها روش غیر عقلی و دینی دیگر می روند. اینان نمی توانند اهل نماز و عبادت واقعی باشند مگر با توبه و استغفار، دل و روح خود را پاک نمایند.

لقمه حرام، شب نشینی های طولانی حتی اگر حرام بنیی در آن صورت نگیرد (همین که وقت تلف می شود و حال و هوای مجلس لهو است و بیهودگی) ذهن و ضمیر آدمی را آلوده ساخته و قوت و قدرت عبادت و نماز را به حداقل رسانده یا انسان را به بی نمازی و گناهان بزرگ تر فرو می غلتاند خداوند می فرماید: «کُلُوا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا » خوراک (خوراک جسمی – فکری و روحی) خود را پاک کن عمل صالح (نماز و ...) نیز پشت سر آن خواهد آمد.(سوره مۆمنون آیه 51)

6- عدم پاسخگویی صحیح، صریح و به موقع به پرسش ها و ابهاماتی که گاهی از سوی نمازگزاران طرح و تبیین می شود موجب دور ماندن نمازخوان ها از شناخت و آگاهی های لازم در حوزه دین و دعا و نماز شده و به دنبال آن رغبتی به نماز نشان نمی دهند.

7- زور و اجبار و تحمیل نیز که گاهی از سوی والدین در برخی خانواده ها علیه فرزندان و بعضا علیه همسر اعمال می شود موجب انزجار نسل جوان از ارزشها و فرائض دینی شده در این میان نسبت به نماز شرطی انزجاری می شوند یعنی نماز و نمازگزاران را با زور و تحمیل و تحقیر توأمان تداعی نموده و از نماز و نمازخوان ها فاصله می گیرند. غنچه با زور گل نمی شود. فراموش نکنیم که تمامی سوره های قرآن (جز یکی) با رحمن و رحیم آغاز شده و بهترین راه تقویت بنیه دینی در بین مردم زبانی نرم و استدلالی محکم و موعظه ای شیرین و نیکو داشته شده است.

8- تأخیر در انجام فریضه مهم نماز و بی اهمیت جلوه دادن عبادات نیز از عوامل زمینه ساز دوری و کاهلی در نماز خواهد شد نماز هم به لحاظ قالب (شکل) هم به لحاظ قیمت (محتوا) می بایست زیبا و غنی اقامه شود تا برای خود و دیگران انگیزه و عشق بیشتری برای به پا داشتن نماز فراهم شود.9

- در مورد فرزندان می بایست فرآیند تربیت دینی از قبل از ازدواج – اذان اقامه در گوش راست و چپ نوزاد – نام نیک نهادن – بردن کودکان به مسجد و نماز جماعت و اماکن متبرکه – بیان قصه های جذاب درباره ی نماز – تهیه و تدارک وسایل و فضای مناسب برای نماز (سجاده و لباس نماز زیبا و خوش رنگ، عطر، تسبیح و مهر تمیز و ...) مورد توجه جدی قرار گیرد.

10- انسان نسبت به زمان و مکان شرطی می شود به عبارتی اگر جا و مکان مخصوصی برای اقامه نماز در نظر گرفته شود و سعی در به جا آوردن نماز در زمان مقتضی شود اعضای خانواده در همان زمان و آن مکان به راحتی و بدون زحمت و یا فراموشی حال و هوای نماز می یابند.

11- دیر خوابیدن موجب دیر بیدار شدن و سنگینی به هنگام نماز صبح خواهد شد. پس باید به موقع بخوابیم تا صبح به موقع و سرحال برای اقامه نماز بیدار بشویم.

12- شام دیر هنگام باعث سستی و بی حالی خواهد شد. برای مقابله با تنبلی و سستی به هنگام صبح و شام زودتر صرف شود.

حرام

13- لقمه حرام، شب نشینی های طولانی حتی اگر حرام بیّنی در آن صورت نگیرد (همین که وقت تلف می شود و حال و هوای مجلس لهو است و بیهودگی) ذهن و ضمیر آدمی را آلوده ساخته و قوت و قدرت عبادت و نماز را به حداقل رسانده یا انسان را به بی نمازی و گناهان بزرگ تر فرو می غلتاند خداوند می فرماید: "کلوا من الطیبات و اعلمو ا صالحاة" خوراک (خوراک جسمی – فکری و روحی) خود را پاک کن عمل صالح (نماز و ...) نیز پشت سر آن خواهد آمد.

14- اعتیاد و یا علاقه زیاد به تماشای برنامه های غیرعلمی و آموزشی تلویزیون و ماهواره و اینترنت روح و روان آدمی را در هم پیچیده و تمرکز و توانایی انسان را در زمینه های علمی و ایمانی بشدت کاهش می دهد. کسانی که روزانه بیش از یک ساعت و نیم از رسانه های تصویری برای تفریح و تماشای فیلم ها و سریال های حتی آموزنده صرف می کنند بدانند که مغز و ذهن آنان خرفت و غیر خلاق و تنبل و غیر فعال شده و نسبت به ذکر و فکر و نماز، بی حال و بی تفاوت می شوند.

معاشرت و تعامل با خوبان خویشان و اطرافیان اگر اهل نماز و رعایت شئون اخلاقی و دینی باشند، در تقویت بنیه ی دینی و علاقمندی به نماز و انجام تکالیف شرعی نقش بسیار مهمی دارد، تا آنجا که در روایات آمده است: انسان به آئین دوستان و معاشرانش می باشد

15- ریشه تمامی بدبختی ها و دین گریزی ها و گناهان انسان، حب دنیا است. علاقه به دنیا، جایی برای علاقه و ایمان به امور معنوی باقی نمی گذارد. چه زیبا فرموده است امام صادق (علیه السلام) که: حب الدنیا رأس کل خطیئه – و امیرمۆمنان (علیه السلام) تأکید فرموده: حب الدنیا یفسد العقل؛ علاقه به دنیا عقل را ضایع می کند. حب دنیا حتی فرزندان ما را نیز نسبت به نماز و عبادت بی تفاوت می کند.

بنابراین زهد و ساده زیستی و قناعت گوهر گرانبهایی است که ریشه همه دلبستگی ها و وابستگی های کاذب را می سوزاند، و فرصت و فضای عبادت و اقامه نماز واقعی و تأثیرگذار را هم می سازد .

16- حضور در مساجد و نماز جماعت، به خصوص در مساجدی که از فضای مادی و معنوی خوبی برخوردارند مساجدی که با مدیریت خوب و امام جماعت پویا و متعهد و آگاه، اداره می شوند، در تقویت علاقه و اعتقاد ما و فرزندانمان به دین و عبادات و نماز تأثیر فوق العاده ای دارد این مهم نباید مورد غفلت نمازگزاران و تصمیم گیران مساجد قرار گیرد.

مسجد باید انسان را یاد مساجد صدر اسلام بیندازد مسجد نباید شبیه کاخ ها و اماکن اشرافی باشد مسجد نباید فقط برای نماز آن هم روزانه چند دقیقه قبل و بعد از نماز باز باشد. مسجد باید دانشگاه باشد مطالعه کتابهای مذهبی تفسیر قرآن و حدیث، سخنرانی و کلاس های آموزش مهارتهای زندگی حضور مشاوران مذهبی و روانشناسان و کارشناسان متعهد برای حل مشکلات فکری و فرهنگی و حتی خانوادگی و تربیتی و ایجاد فضایی با نشاط و معنوی، زمینه های زیبایی را برای حضور نسل جوان در مساجد و انس با نماز فراهم می سازد.

مسجد نباید نسل جوان و نوجوان را به یاد مجالس ختم و ترحیم و سوگواری بیندازد نباید بلند گوههای مسجد همسایه ها را آزار دهد. تریبونهای مساجد نباید بطور رایگان در اختیار افراد کم سواد و کج سلیقه که توانایی دفاع جانانه از ارزشها و مبانی دینی را ندارند قرار گیرد.