بی حیایی، پشتوانه و زیربنای تمام گناهان

به گزارش خبرنگار شبستان، آیت الله مجتبی تهرانی مدرس اخلاق و فقیه عالیقدر جهان تشیع یکشنبه 28 فروردین در جلسه درس اخلاق خود گفت: در جلسه گذشته رابطه بین عقل عملی و حیا را مطرح کردیم و گفتیم عقل انسان مستقلاً حسن و قبح را درک می کند و حیا باعث می شود انسان به این حسن و قبح ملتزم شود و روایاتی در این زمینه نقل کردیم مانند روایت امیرالمومنین که فرمود: عاقل ترین مردم باحیاترین آنهاست.

وی افزود: رابطه مساله حسن و قبح با احکام شرعی نیز مطرح شد و گفته شد که احکام شرعی بر محور مصالح و مفاسد است مصلحت و مفسده نیز همان حسن قبح و عقلی است که اگر مصلحت الزام آوری باشد حکم واجب می شود و اگر مفسده الزام آوری باشد حرمت مطرح می شود.

آیت الله تهرانی ادامه داد: همانگونه که حسن و قبح دو عمل متقابل با یکدیگر برابر نیست در مورد مسائل شرعی هم باید همین گونه باشد. به عنوان مثال ضرب و شتم دیگران زشت است قتل زشت است اما قبح این دو با یکدیگر برابر نیست.

این مدرس اخلاق با اشاره به ارتباط احکام شرعی با مساله حسن و قبح عقلی گفت: در مورد مسائل شرعی نیز همین گونه است که اگر مصلحت الزام آوری در کار باشد انسان باید آن کار را انجام دهد و اگر مفسده الزام آوری در کار باشد نباید آن کار انجام شود و چون در مورد حسن و قبح عقلی مراتب شدت و ضعف وجود داشت در اینجا شدت و ضعف وجود دارد و چهار حکم واجب، مستحق، حرام و مکروه به وجود می آید.

فقیه عالیقدر جهان تشیع به مساله شکر منعم اشاره کرد و افزود: شکر منعم امری است فطری به این صورت که اگر کسی به انسان اکرام کرد انسانیت اقتضا می کند که از او تشکر کند. کسانی که خود را مومن و مسلمان می دانند و مدعی هستند که تمام نعمتها را خدا به ما داده عقل عملی و فطری آنها خود به خود به آنها امر می کند شکر خداوند را به جا آورند.

وی خاطرنشان کرد: در باب عمل به احکام شرعی اعم از الزامی و غیرالزامی بدین صورت بحث می شود که آن منعمی که این همه نعمت به انسان داده است به امر وجدان باید دید که حال از انسان چه می خواهد و اگر خواسته های منعم انجام نشود عقل انسان او را نکوهش می کند پس عمل به احکام شرعیه عقلاً واجب است.

حیا پشنوانه عمل به احکام دینی
آیت الله تهرانی با بیان اینکه غریزه حیات باعث انجام احکام شرعی از سوی انسان می شود، گفت: در اینجا نیز همان درجه بندی وجود دارد و انسانی که از حیای بالاتری بهره می برد به تمام احکام شرعی اعم از الزام آور و غیرالزام آور عمل می کند اما کسی که از حیای کمتری برخوردار است فقط احکام الزام آور را انجام می دهد به همین دلیل باید گفت پشتوانه عمل به احکام دینی حیاست.

این مدرس اخلاق با اشاره به روایات مربوط به حیا گفت: امیرالمومنین (ع) می فرماید: حیا کلید هر نیکی و از آنجا که انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات خیر است از این روایت استفاده می شود که حیا پشتوانه احکام شرعی است همچنین در روایت دیگر آمده است حیا سبب هر نیکی است.

پشتوانه و زیربنای تمام گناهان بی حیایی است
فقیه عالیقدر جهان تشیع تاکید کرد: در روایات متعدد این مساله مطرح شده است که همان گونه که پشتوانه و زیربنای تمام گناهان بی حیایی است زیربنای تمام اعمال نیک نیز حیاست.

آیت الله تهرانی با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) درباره اهمیت حیا گفت: در روایتی امام صادق (ع) می فرماید: بعضی از خصلت های خوب مفید هستند به بعضی دیگر و سپس مصادیق خصلت های خوب را بیان می کنند خصلت خوب اشاره از همان حسن عقلی است که انسان فطرتاً انجام دهنده آن را تحسین و ترک کننده آن را تقبیح می کند.

وی افزود: در این روایت راستگویی، بی نیازی از غیرخدا، کمک کردن به نیازمند، پاسخ دادن نیکی با نیکی، صله رحم، نیکی به همسایه، پذیرایی از مهمان، و غیره که مجموعه ای از احکام الزام آور و غیرالزام آور دین هستند آمده است و سپس حضرت در انتهای آن می فرماید: سرامد تمام اینها حیاست.

ترویج بی حیایی از بزرگترین مشکلات جامعه امروز ماست

این مدرس اخلاق روایت دیگری از پیامبر اکرم (ص) درباره اثرات حیا در اخلاق و احکام اسلامی مطرح کرد و گفت: رسول اکرم (ص) می فرماید: تمام اخلاق خوب از حیا سرچشمه می گیرد و به مصادیقی در این زمینه اشاره می فرماید: به همین دلیل باید مسئولان جامعه اسلامی توجه داشته باشند اگر جامعه ای بخواهد اسلامی باشد باید حیا را در آن ترویج داد نه بی حیایی را و همان گونه که گفته شد ترویج بی حیایی از بزرگترین مشکلات جامعه امروز ماست.

آیت الله تهرانی با اشاره به رابطه میان حیا تقوا و ورع گفت: هر چه سطح حیا بالاتر رود سطح عمل و در پی آن نیز سطح تقوا بالاتر می رود همینطور حیا و تقوای مداوم باعث می شود که انسان به ورع نیز دست یابد زیرا میان تقوا و ورع تفاوت وجود دارد انسانی که ورع دارد نه تنها از حرام دست می کشد بلکه مشتباهات را نیز انجام نمی دهد. در روایتی از امیرالمومنین (ع) آمده است کسی که حیایش کم باشد ورعش کم می شود.

این مدرس اخلاق با بیان اینکه ورع از ملکات حسنه معنوی گفت: در روایت امام صادق (ع) از فضائل و ملکات حسنه نام برده شد ملکه در اثر کثرت عمل انجام می شود که ایمان مستمر و عمل مکرر باعث تقوا می شود، حیا موجب می شود که انسان عمل زشت را ترک و عمل نیک را انجام دهد و در اثر کثرت عمل به ملکه تقوا و ورع می رسد.

فقیه عالیقدر جهان تشیع، حیا زیربنای احکام اسلامی دانست و گفت: آنچه اسلام تحت عنوان حیا مطرح کرده نقش زیربنایی برای انسان سازی دارد و در حقیقت تفاوت انسان با حیوان در حیاست و همانطور که گفته شد حیا مساله ای غریزی و فطری است.

پایان پیام/