به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، جمهوری اسلامی ایران و کشورهای آمریکا، انگلیس، روسیه، چین، فرانسه و آلمان هفته گذشته پس از 7 سال مذاکره به توافقی در خصوص برنامه هسته ای کشورمان دست یافتند.
بنابراین گزارش این گفتگوها 7 سال به طول انجامید و در نقاط مختلف جهان بین ایران و گروه موسوم به 1+5 برگزار شد، اما باید دید که ایران از سال 1382 که مناقشات بر سر پرونده هسته ای اش شروع شد تا سال 1385 که بر سر میز مذاکره نشست و تا آذر 92 که توانست به توافقی مکتوب دست یابد، چه مسیری را طی کرده است؟
از مهر ماه 1382 (اکتبر 2003 ) که اولین دورمذاکرات ایران با سه کشورآلمان، انگلیس و فرانسه بر سر برنامه هسته ای ایران آغاز شد و به انعقاد موافقتنامه سعد اباد در 29 مهر ماه 1382 در تهران منجر شد، تاکنون در دهسال گذشته ایران بارها تلاش کرده است تا به کشورهای غربی ثابت کند هدف و مقصد نهایی اش دستیابی به چرخه کامل انرژی هسته ای در راستای بهره برداری های صلح آمیز است .
اما دراین مسیر با وجود آنکه ایران در 27 آذر ماه 1382 پروتکل الحاقی را بصورت داوطلبانه اجراء کرد و از 25 آبان 1383 بر اساس توافقنامه پاریس کلیه فعالیت های غنی سازی اورانیوم را به حالت تعلیق در اورد ، حرکت کشورهای غربی به سمتی پیش رفت که بجای همکاری بیشتربا ایران ، از طریق انکار حقوق هسته ای ایران و صدور شش قطعنامه در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای ، راه هر گونه همکاری را مسدود کردند. درنهایت پس ازانکه ایران در اعتراض به زیاده خواهی های غرب و ناهماهنگی بین کشورهای اروپایی و آمریکا ، به همکاری داوطلبانه خود برای ایفای حقوق هسته ای اش در بیستم دی ماه 1384 پایان داد ، در نتیجه پرونده ایران بصورت غیر قانونی از شورای حکام آژانس بین المللی انرژی هسته ای به شورای امنیت سازمان ملل در15 بهمن 1384 ارجاع داده شد.صدور شش قطعنامه درپنج سال ازسوی شورای امنیت و تصویب تحریم های اقتصادی علیه ایران هیچکدام نتوانست بر اراده مسئولین بر دستیابی به حقوق هسته ای ملت ایران تاثیری بگذارد.
مذاکرات ایران با گروه موسوم به پنج به علاوه یک از خرداد 1385 آغاز شد.
تیر ماه 1387، مهر ماه 1388، آذر ماه 1389 به ترتیب مذاکرات ژنو یک، دو و سه برگزار و استانبول بهمن 1389 و همچنین 26 فروردین ماه 1391 میزبان دور بعدی گفت‌وگوها بود. این مذاکرات سوم و چهارم خرداد در بغداد و 29 و 30 خرداد ماه در مسکو برگزار و هشتم و نهم اسفند ماه 1391 و همچنین 16 و 17 فروردین ماه سال جاری (1392) نیز آلماتی قزاقستان میزبان این مذاکرات بود.
از نیمه دوم سال 1392 ایران شاهد مذاکرات فشرده با طرف غربی بود. پس از دیدار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اول مهرماه و در حاشیه شصت و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، طرفین توافق کردند که وزرای امور خارجه ایران و 1+5 در نیویورک دیدار و نشست بعدی در نیمه اکتبر در ژنو برگزار شود.
ظریف در این دیدار آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای انجام مذاکرات هدفمند در چارچوب زمانی مشخص پیرامون مسئله هستهای اعلام و بر حق قانونی ملت ایران در برخورداری از فناوری هستهای صلح‌آمیز و حق غنی‌سازی در ایران تأکید کرد.
مذاکرات وزرای خارجه ایران و گروه 1+5 بامداد جمعه پنجم مهرماه به وقت تهران در نیویورک برگزار و توافق شد که شهر ژنو روزهای 23 و 24 مهرماه (15 و 16 اکتبر) میزبان این مذاکرات باشد. از دیگر تحولات گفت‌وگوی نیم ساعته وزرای خارجه ایران و آمریکا برای اولین بار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بود.
ظریف قبل از برگزاری نشست ژنو، این مذاکرات را مرحله‌ای جدید خواند و گفت: این اولین دور گفت‌وگوهای ایران و 1+5 بعد از اجلاس وزرا در نیویورک است و این اولین آزمایش برای ما خواهد بود که میزان جدیت اعضای 1+5 را بسنجیم.
وی همچنین طی اظهارنظری به صراحت اعلام کرد که پیشنهاد ارائه شده در نشست آلماتی یک از سوی 1+5 مورد پذیرش ایران نیست و این طرح به تاریخ پیوسته است.
جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که علی‌رغم اینکه نگرانی‌های مطرح شده درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ایش را بی‌پایه و اساس می‌داند، ولی آماده رفع نگرانی‌های منطقی طرف مقابل است.
در نهایت مقر اروپایی سازمان ملل در ژنو 23 و 24 مهر ماه طبق توافق قبلی میزبان این مذاکرات بود و نشست افتتاحیه به ریاست ظریف و اشتون آغاز و ظریف طرح پیشنهادی ایران تحت عنوان «پایانی بر یک بحران غیرضروری؛ آغازی برای افق‌های جدید» را به صورت پاورپوینت در این نشست ارائه کرد و پس از آن دور دوم این مذاکرات به ریاست سید عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون کاترین اشتون برگزار شد.
چهارشنبه 24 مهر ماه نیز دو دور مذاکره برگزار شد یکی در سطح معاونان و نشست پایانی نیز به ریاست ظریف و اشتون.
سید عباس عراقچی، مجید تخت روانچی، حمید بعیدی نژاد، داود محمدنیا و محمد امیری تیم پنج نفره ایران به سرپرستی ظریف در این دور از مذاکرات بودند.
ظریف و کاترین اشتون دوشنبه شب (22 مهرماه) و پیش از آغاز این مذاکرات نیز در محل اقامتگاه سفیر و نماینده دائم ایران در دفتر سازمان ملل در ژنو بر سر میز شام به رایزنی و تبادل نظر پرداختند.
در حاشیه این مذاکرات هیئت ایرانی به ریاست سید عباس عراقچی 2 بار با سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و رئیس هیئت روسی شرکت کننده در این مذاکرات، یک بار با هیئت آمریکایی به سرپرستی وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا، یک بار با هیئت فرانسوی به ریاست ژاک اودیبر و یک بار نیز با هیئت آلمانی به ریاست هانس دیتر لوکاس دیدار و گفت‌وگو کرد.
البته مجید تخت روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه ایران و عضو تیم مذاکره کننده هستهای نیز با سایمون گس نماینده انگلستان در این دور مذاکرات به رایزنی پرداخت و مباحث مربوط به روابط دوجانبه نیز در این گفت‌وگوها مطرح و توافق شد که تهران و لندن ظرف مدت 2 هفته کارداران غیرمقیم خود را معرفی کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در روز دوم این مذاکرات نیز با «دیدیر بورکهالتر» همتای سوئیسی خود به رایزنی پرداخت.
در پایان چهار دور مذاکره ایران و 1+5 در ژنو بیانیه مشترکی به این شرح صادر شد.
«هیئت‌های نمایندگی اعضای EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) و جمهوری اسلامی ایران به ریاست نماینده عالی اتحادیه اروبایی در سیاست خارجی و امنیتی و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دو روز مذاکرات محتوایی و با نگاهی رو به آینده در شهر ژنو در روزهای ١٥و ١٦ اکتبر برگزار کردند.
برپایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ ٢٦ سپتامبر، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را به عنوان مبنای مذاکرات ارائه کرد که توسط اعضای گروه EU3+3 (سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) به عنوان مشارکتی مهم در فرآیند مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
اعضای هیئت‌های نمایندگی مشورت‌های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به صورت عمیق پیگیری کردند.
تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی اعضای گروه در ژنو در تاریخ ٨-٧ نوامبر (16 و 17 آبان ماه) در ژنو برگزار شود.
اعضا همچنین موافقت کردند که کارشناسان هستهای، علمی و امور تحریم کشورهای EU3+3 و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف نظرات و تهیه و تدوین قدم‌های عملی تشکیل جلسه دهند.»
پس از آن اشتون و ظریف در نشست خبری جداگانه به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.
رئیس دستگاه دیپلماسی در نشست خبری عنوان کرد: یقین داریم در این روند ایران با جدیت و حسن نیت حرکت می‌کند و حسن نیت را با حسن نیت پاسخ می‌دهد.
وی تأکید کرد که از حقوق مردم ایران کوتاهی نخواهیم کرد و افزود: هیچ دلیلی برای وجود نگرانی راجع به برنامه هستهای ما نیست و ما هر نگرانی معقول بین‌المللی را رفع می‌کنیم.
اشتون نیز دور جدید مذاکرات هستهای را «واقعی» توصیف و طرح جدید ایران را «جامع‌ترین» طرحی توصیف کرد که تاکنون ارائه شده و گفت: در این دور از مذاکرات به طرز بی‌سابقه‌ای به جزئیات پرداخته شده است.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با این حال، تصریح کرد که برای دستیابی به نتیجه زمان لازم است و 1+5 باید بتواند طرح ایران را بررسی کند.
در طی توافقات صورت گرفته مذاکرات کارشناسی ایران و 1+5 روزهای هشتم و نهم آبان (30 و 31 اکتبر) در وین برگزار شد، آن هم طی 2 دور و جمعا 9 ساعت و نیم. حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور اقتصادی و تخصصی بین‌المللی وزارت امور خارجه ریاست هیئت ایرانی در مذاکرات کارشناسی را برعهده داشت. قرار است نتایج این مذاکرات به نشست ژنو در روزهای پنجشنبه و جمعه 16 و 17 آبان ارائه شود.
دیدار عراقچی معاون وزیر خارجه ایران و عضو تیم مذاکره کننده هستهای با یوکیا آمانو در روز دوشنبه 6 آبان ماه در شهر وین از مهمترین رخدادها در طی این مدت بود و عراقچی پیشنهاد ایران به آژانس را به آمانو ارائه کرد و این پیشنهاد طی روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفتم و هشتم آبان در دوازدهمین دور مذاکرات فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد گفت‌وگو قرار گرفت و در پایان بیانیه مشترکی امضا و توافق شد دور بعدی مذاکرات 20 آبان در تهران باشد.
با توجه به اینکه مقامات جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده‌اند که به دنبال مذاکرات جدی، زمان‌بندی شده و هدفمند هستند و مذاکره برای مذاکره را دنبال نمی‌کنند و در پی بازی برد - برد به نفع دو طرف هستند، انتظار می‌رود که 1+5 نیز در این دور مذاکرات با حسن نیت حضور یابند و آماده ورود به گفت‌وگوهای حرفه‌ای و جدی باشند و حقوق مسلم ملت ایران در دستیابی به فناوری صلح‌آمیز هستهای و غنی سازی را به رسمیت بشناسند.
دور بعدی این مذاکرات از روز 16 آبان در ژنو آغاز شد. تیم مذاکره کننده هستهای جمهوری اسلامی ایران به ریاست محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه، از روز 5 شنبه مذاکرات فشرده و چند ساعته خود با کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را در دستور کار قرار داد که علی رغم قرار قبلی مبنی بر دو روزه بودن این مذاکرات، روز شنبه نیز این مذاکرات تداوم یافت. نکته قابل توجه در این مذاکرات حضور وزرای خارجه 1+5 از روز دوم و سوم بود که به نوبه خود نشان دهنده اهمیت و قدرت و قوت مذاکرات است. 3 دور مذاکره با وزیر حارجه آمریکا با حضور کاترین اشتون که ساعت‌ها به طول انجامید، نشان داد که جمهوری اسلامی ایران عزم جدی برای مذاکره دارد و طرف‌های درگیر نیز به این مساله واقف شده‌اند. موضوع دیگر قابل توجه در این دور از مذاکرات، مخالفت فرانسه با توافق ایران با این گروه بود که تعجب و انتقاد بسیاری از سیاسیون و حتی وزیر خارجه آمریکا را برانگیخت و باعث انتقاد کری از سیاست فرانسه شد. گویا این بار فرانسه به عنوان مدعی حقوق اسرائیل به عرصه آمده بود و خواستار ایفای نقش به جای این رژیم بود. ظاهرا نگرانی فرانسه از راکتور آب سنگین در اطراف اراک و باقی ماندن سوخت 20 درصد غنی شده هسته ای در داخل کشور بوده است که پاسخ متناسب آن از سوی تیم مذاکره کننده هستة ای داده شده است. مخالفت اسرائیل با هرنوع توافق و عصابیت نخست وزیر این رژیم با توافق ایران و 1+5 و تاکید بر اینکه ایران همه چیزی به دست آورد و چیزی از دست نداد، نشان‌دهنده موفقیت این دور از مذاکرات بود.
سومین دور مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو که از روز چهارشنبه آغاز شده بود پس از 5 روز مذاکره سنگین به پایان رسید.
بر اساس این گزارش مذاکرات ایران و 1+5 در این دور از روز 29 آبان در ژنو آغاز شد.
وزیرامورخارجه کشورمان روز سه شنبه 28 آبان ماه تهران را به مقصد ایتالیا ترک کرد.
وزیر امورخارجه پیش از عزیمت به ژنو در رم با همتای خود دیدار کرد و در این دیدار ظریف تاکید داشت که 1+5 با از زیاده خواهی پرهیز کند.
مذاکرات ایران و 1+5 روز چهارشنبه در طی ناهار کاری ظریف و اشتون در اقامتگاه سفیر ایران آغاز شد.
در ناهار کاری ظریف و اشتون تصمیم گرفتند که نشست افتتاحیه کوتاهی داشته باشند و مذاکرات با حضور معاونین وزرای امورخارجه در سطح دوجانبه و چند جانبه ادامه یابد.
این در حالی بود که در روز ابتدایی مذاکرات تدابیر امنیتی ژنو حاکی از آن بود که امکان حضور وزرای امورخارجه در سوئیس در این دور از مذاکرات وجود دارد.
ظریف در طی مذاکراتی که با کاترین اشتون در روز اول نشست داشت اعلام کرد که گفتگوی خوبی با اشتون داشته است اما هنوز وارد متن نشده اند و در این باره بحث می کنند که چطور روند مذاکرات را ادامه دهند.
پس از مذاکرات معاونین عباس عراقچی عضوارشد تیم مذاکره کننده هسته ای نیز گفت: اعتماد از دست رفته در نشست ژنو قبلی باید احیا شود تا ایران بتواند وارد مذاکرات جدی در مورد متن پیشنهادی شود.
بر این اساس مذاکرات ایران و 1+5 به روز دوم کشیده شد و قرار بر این شد که در نشست جمع بندی صبح تصمیمات در مورد اینکه دو طرف وارد متن شوند گرفته شود. ظریف و اشتون در صبح روز دوم مذاکرات دیدار طولانی با یکدیگر داشتند که ظریف در پایان این دیدار گفت وارد محتوا شده اند.
دیدار ظریف و اشتون نزدیک به 3 ساعت به طول انجامید و عراقچی درباره این دیدار گفت: لازمه توافق انعطاف 1+5 است هیات ایرانی و اشتون ظهر روز جمعه دیدار دیگری را داشتند و آنها در ساعت 20 و 30 همان شب به وقت ژنو دیدار سوم را برگزار کردند.
در پایان مذاکرات دور دوم یک منبع آگاه خبر داد که مذاکرات با جدیت ادامه دارد و بحث های مفیدی انجام گرفته است.
بر این اساس مذاکرات که قرار بود بادیدار ظریف و اشتون در پایان روز دوم ادامه یابد موکول به روز سوم شد.
در پایان روز دوم عضو ارشد تیم مذاکره کننده اعلام کرد که در حال کار بر روی سند پیشنهادی هستند و یا دیپلمات ایرانی تاکید داشت که 1+5 همچنان زیاده خواهی داشته است.
دور بعدی مذاکرات ظریف با اشتون در روز سوم برگزار شد و در پایان این دور خبرها حاکی از آن بود که روند مذاکرات مثبت بوده است.
مجید روانچی یک عضو تیم مذاکره کننده هسته ای تاکید کرد که نظرات نزدیک تر شده اما غنی سازی همچنان از خطوط قرمز ایران است.
وزیرامورخارجه کشورمان نیز در همین باره گفت: غنی سازی قسمت عمده راه حل خواهد بود.
ظریف در صفحه فیسبوک خود نیز در روز سوم مذاکرات نوشت مذاکرات خوب پیش می رود و ساعت ها مذاکره رسمی و غیر رسمی داشته ایم و البته تاکید داشت که غنی سازی در داخل ایران ادامه خواهد داشت.
وی همچنین در روز سوم مذاکرات با اخضر ابراهیمی نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه نیز دیدار کرد.
چهارمین دور مذاکرات ظریف و اشتون بعدازظهر روز سوم آغاز شد و این در حالی بود که سرگئی لاوروف وزیرامورخارجه روسیه نیز به عنوان اولین وزیرامورخارجه 1+5 بعدازظهر روز سوم وارد ژنو شد.
پس از مذاکرات ظریف و اشتون در روز سوم، معاونین وزرای امورخارجه مجددا وارد مذاکرات دوجانبه شدند و این مذاکرات تا پاسی از شب ادامه داشت.
لاوروف و ظریف نیز دیدار دوجانبه ای داشتند.
عراقچی در پایان این روز تاکید داشت که به توافق نزدیک تر شده ایم.
مذاکرات در روز چهارم نیز با نشست کارشناسی معاونین آغاز شد و سپس ظرف و اشتون دیدار مشترک دیگری را برگزار کردند اما در روز سوم خبرهای دیگری نیز به ژنو رسید.
وزیرامورخارجه فرانسه اوایل صبح وارد ژنو شد.
جان کری وزیرامورخارجه آمریکا ساعتی بعد به ژنو پیوست و وزرای خارجه آلمان، انگلیس و چین نیز تا ظهر روز چهارم خود را به مذاکرات رساندند. این در حالی بود که عضو ارشد تیم مذاکره کننده معتقد بود در حین مذاکرات اعلام کرد موارد اختلافی بین دو طرف همچنان وجود دارد.
جان کری وزیرامورخارجه آمریکا نیز پس از ورود در روز سوم ابتدا با کاترین اشتون و سپس با وزرای خارجه فرانسه و روسیه دیدارهای جداگانه ای داشت و پس از نشست ظریف و اشتون دیدار سه جانبه ای را نیز با وزیرامورخارجه کشورمان برگزار کردند.
وزیرامورخارجه کشورمان پس از این دیدار در گفتگویی اعلام کرد که غنی سازی در ایران متوقف نخواهدشد و تیم ایران در برابر زیاده خواهی ها مقاومت می کند.
از سوی دیگر سید عباس عراقچی نیز در تیوب خود نیز اعلام کرد: امیدوارم وزیران 1+5 برای تصمیم گیری های سخت آماده باشند.از ظهر روز چهارم رایزنی های بین ایران و 1+5 و وزرای خارجه 1+5 ادامه داشت.
وزیرامورخارجه کشورمان با وزرای امورخارجه چین و روسیه دیدار داشت و همچنین دیدارجداگانه ای با وزیرامورخارجه سوئیس داشت.
عراقچی نیز در مصاحبه ای اعلام کرد که پیشرفت مذاکرات بد نبوده اما بحث بر سر کلمات ادامه دارد.
در نهایت نیز وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگویی در خصوص توافق ایران و 1+5 گفت:حق غنی سازی ایران در سند نهایی به رسمیت شناخته شد و در برنامه خواهد بود.
وی افزود: نطنز فردو و اراک به فعالیت کنونی خود ادامه می دهند.
ظریف افزود: تحریم ها افزایش نخواهد یافت و کاهش می یابد و یک صفحه از سند 4 صفحه ای مورد توافق به تحریم ها اختصاص دارد.
وزیر خارجه تاکید کرد: چون به سوخت 20 درصد نیاز نداریم به مدت 6ماه آن را تولید نخواهیم کرد.
به گفته ظریف حق غنی سازی ایران در دو جای متن به رسمیت شناخته شد.
گفته می شود، بر اساس متن سند تحریم نفتی ایران متوقف ، فروش نفت در سطح فعلی حفظ می شود، تحریم پتروشیمی به طور کامل رفع می شود.
تحریم صنایع خودروسازی، طلا و فلزات گرانبها، تحریم های بیمه و حمل و نقل کلا برداشته می شود، حق غنی سازی به طور رسمی در عمل و گفتار حفظ می شود و ساختار برنامه هسته ای به طور کامل حفظ می شود.
پایان پیام/
نظر شما