به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری شبستان، واژه اربعین از اصطلاحاتی است که در متون دینی، حدیثی و تاریخی کاربرد زیادی دارد و بسیاری از امور، با این عدد و واژه، تعریف و تحدید شده اند. مثلاً کمال عقل در چهل سالگی، آثار چهل روز اخلاص، آثار حفظ چهل حدیث، دعای چهل نفر، دعای برای چهل مؤمن، قرائت دعا عهد در چهل صبح، عدم پذیرش نماز شراب خوار تا چهل روز، گریه چهل روز زمین، آسمان و فرشتگان بر امام حسین(علیه السلام)، استحباب زیارت اربعین و ... از جمله مواردی است که جایگاه و ارزش والای این واژه و عدد را در معارف اسلامی بیان می‌کند. با این همه، در احادیث، تنها استحباب زیارت اربعین درباره امام حسین(علیه السلام) وارد شده است و چنین سفارشی درباره هیچ یک از معصومان(علیهم السلام) پیش و پس از سیدالشهدا(علیه السلام) وجود ندارد. بنابراین از نظر تاریخی و حدیثی، هیچ پیشینه ای را نمی توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصور کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها از آنِ امام حسین(علیه السلام)است.
عاشورا تا اربعین، نقطه اوج عشق حسینی است و در این چهل روز، حسین(ع) تنها سخن محافل است تا در طول عمر انسان، بهانه بیداری و ظلمستیزی باشد و این عقیده، مستمسک بسیاری از ادبیان، مولفان و عالمان برای نگارش شده است. این تالیفات و کتب و پژوهش ها، همگی راه هایی برای زنده ماندن واقعه کربلا و هدف امام حسین علیه‌الاسلام است، چراکه اگر آگاهی ملت ایران و گویندگان و نویسندگان و هنرمندان، در خدمت حقیقتی که در این کشور وجود دارد، قرار نگیرد، دشمن در میدان تبلیغات غالب خواهد شد. در زیر تعدادی از کتاب‌هایی که در این زمینه به چاپ رسیده است، را معرفی می کنیم.
* اربعین در فرهنگ شیعه/ سیدمحمدمحسن حسینی‌طهرانی/ ناشر: عرش اندیشه، 1385/ 118 ص.
کتابی است تحلیلی حدیثی در بررسی اهمیت «اربعین» در فرهنگ شیعه. در فصل اول تحلیلی از عدد «چهل» در فرهنگ اسلامی صورت گرفته و کاربردها و استعمالهای آن در متون روایی و عقیدتی شناسایی و بحث شده است. فصل دوم به بررسی جنبههای مختلف قیام امام حسین مخصوصاً فلسفه آن اختصاص یافته و با مبنای خطبهها و گفتارهای امام حسین اهمیت این نهضت و اهداف آن روشن شده است. به نظر نویسنده قیام امام حسین حیاتیترین شاخص حق و باطل است. در فصل سوم به اثبات این نکته پرداخته که اربعین و برگزاری مجلس چهلم فقط برای امام حسین مشروع است و این آیین از شعارهای ویژه مذهب شیعه است. بنابراین مراسمهایی که به مناسبت هفتم و چهلم در مجالس ترحیم و آداب و سخن قومی برگزار میشود باطل و نادرست است. اما اربعین حسینی چون سمبل دفاع از حق و جهاد و شهادت است اولاً باید با فرهنگ صحیح آن شناخت پیدا کنیم و ثانیاً در اجرای صحیح و کامل آن مواظبت و مداومت نمائیم.
* تحلیل تاریخی اربعین حسینی/ محمد فاضل، تهران، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، 1381.
محور اصلی بحث در این کتاب، اثبات ورود اهل بیت علیهم السلام به کربلا در بیستم صفر سال 61 هجری قمری است که دفن سرهای به شام برده شده نیز در آن روز و توسط امام سجاد علیه السلام صورت گرفته است. نویسنده در ابتدا به مبنای تاریخی اربعین در آثار بزرگان می پردازد؛ آن گاه نظریه سید بن طاووس را نقد و بررسی می کند و در خاتمه به دیدگاه سید مقرّم اشاره می کند و یافته های خود را به رشته تحریر در می آورد.
* اربعین حسینی، پژوهش در بازگشت اهل بیت علیهم السلام از شام به کربلا/ محمدامین پورامینی/ قم: انتشارات امام حسین، 1382.
نویسنده این کتاب ابتدا به زیارت قبر سالار شهیدان علیه السلام اشاره می کند و بعد به آمدن جابر و ورود اهل بیت علیهم السلام به کربلا می پردازد، آن گاه نظریه های مختلف را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.
* تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا علیه السلام/ سید محمد على قاضى طباطبائى، قم، بنیاد علمى و فرهنگى شهید آیت الله قاضى طباطبائى/ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، 1368/ 488 صفحه.
این اثر ارزشمند تالیف علامه محقق سید محمد على قاضى طباطبایى شهید محراب مصلاى جمعه تبریز است که تحقیقی مفصل و دقیق پیرامون نخستین اربعین امام حسین علیه السلام و اثبات این نکته می باشد که کاروان عاشورا در بازگشت از سرزمین شام، در بیستم صفر سال 61 هجری قمری بر سر تربت مطهّر امام علیه السلام حاضر شده است. این کتاب افزون بر هشتصد صفحه است که با مراجعه و بررسى بیش از پانصد و هفتاد کتاب به نگارش درآمده است.
* دانستنیهای اربعین حسینی/ رضا اکرمی/ تهران: انتشارات اطلاعات، 1376.
این کتاب شامل بحث هایی درباره اربعین، فرازهایی از زیارت اربعین، اربعین حسینی و اسرای کربلا، ارزش و جایگاه اربعین حسینی، اربعین نور، اربعین حسینی و کودکان، پرسش‌‌هایی درباره اربعین حسینی، اخبار اربعین، زیارت اربعین، زیارت نامه اربعین و اربعین به روایت تصویر است.
* اربعین در اربعین/ نویسنده: اشرف سمنانی/ تهران: صبح اندیشه، 1385/ 396 صفحه.
در برخی فرهنگ‌ها برخی اعداد و ارقام دارای جایگاه ویژه و خاص خود هستند. یکی از اعدادی که در فرهنگ اسلام به آن برمی‌خوریم عدد چهل است. نگارنده در این کتاب به تجزیه و تحلیل آیاتی از قرآن پرداخته است که در آنها به عدد چهل اشاره شده است و پس از آن نیز کلمه‌ی اربعین (چهل) را در احادیث و روایات دنبال کرده است. وی ضمن بیان چهل حدیث که در آنها به این رقم اشاره شده است، احادیث، آیات و روایاتی درباره‌ی موضوع حدیث بیان می‌کند و آن را به تفصیل شرح می‌دهد. وی در کتاب به موضوعاتی چون حفظ احادیث اهل بیت (ع)، مراحل خلقت، بلوغ مادی و معنوی، عمر مومنان، حدود الهی، برخی گناهان، وضو، و بیم و امید نسبت به پروردگار می‌پردازد. نگارنده در ادامه احادیثی را در ارتباط با برخی صفات و امور مومنان چون اخلاص، ایثار، ذکر، انفاق و صدقه، و زکات مال و بدن بیان می‌کند. در بخش پایانی نیز به مراسم ازدواج حضرت علی (ع) و اربعین حسینی اشاره می‌کند.
* چهل روز عاشقانه/ محمدرضا سنگری/ تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1381/ 144 ص.
ین کتاب به مناسبت سال عزت حسینی، درباره وقایع و رویدادهای پس از شهادت امام حسین (ع) و یارانش تا اربعین آن حضرت نگاشته است .نگارنده ضمن بیان شداید و مصایب وارده بر اهل بیت (ع) ـ طی این چهل روز ـ زبان حال هر یک از بازماندگان نهضت عاشورا را بیان کرده است .نمونه‌ای از مطالب کتاب به این قرار است" :کربلا باز گشته است ;به شوق تماشای زیبایی، زیبایی دشتی که چهل روز پیش گل‌های پر پر خدا آن را آذین بسته بود . با هیمنه و شکیب آمده است به تماشای زیبایی ;زیبایی حسین ;زیبایی خیره کننده خنجری کوچک که سه شاخه تیر، سه چشمه سرخ از سپیدای آن گشود .بازگشته است .پس از چهل روز تازیانه، همراهی با سری بر نیزه، شماتت و شادی دشمن .پس از اربعین فراق، پس از هجران هستی سوز حسین . چهل روز پیش، زیباترین صحنه جهان هنرمندانه‌ترین نقاش خدا در مقابل نگاهش نشسته بود.
* درسنامه اربعین/ مجید جعفرپور/ ناشر: بیت الاحزان، 1390/ 256 ص.
تحقیقی در مورد واژه اربعین و فرهنگ حاکم بر آن در قرآن و روایات، ادعیه و زیارت‌نامه‌ها و مفاد زیارت اربعین امام حسین(ع) است. در این اثر ضمن بیان فلسفه زیارت امام حسین(ع) و ثواب و فضیلت زیارت آن امام به بحث درباره اهمیت اربعین در قرآن و احادیث معصومین(ع) پرداخته شده و از لحاظ تاریخی نگاهی اجمالی در مورد اولین اربعین امام حسین(ع) و نخستین زائران ایشان صورت گرفته است. در ادامه نویسنده به ابعادی از قیام عاشورا اشاره کرده و جهل مردم نسبت به مقام امام معصوم را عامل اصلی این قیام برشمرده و نگاهی قرآنی و روایی نسبت به جهالت و رابطه آن با ضلالت انجام داده و نقش زیارت اربعین حسینی را در زنده نگه داشتن این نهضت و همچنین عوامل جاودانه ماندن قیام کربلا را بررسی نموده است. در بخش‌های دیگر کتاب به بیان گوشه‌هایی از تاریخ زندگانی، فضایل و کرامات پیامبر اسلام، امام حسن مجتبی و امام رضا(ع) پرداخته شده و مهم‌ترین حوادث دوران زندگانی ایشان برجسته شده است.
پایان پیام/
نظر شما