به گزارش خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان، مجله علوم انسانی «زاویه» کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار سیما، به تهیه کنندگی مهدی خداوردیان، چهارشنبه‌‌شب، 9 بهمن‌ماه با موضوع «انقلاب اسلامی، سنتی یا مدرنیته» با حضور حجج‌الاسلام محمود شفیعی، عضو هیات علمی دانشگاه مفید و مهدی ابوطالبی، عضو هیات علمی موسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی(ره) روی آنتن شبکه قرآن و معارف سیما رفت.
بر پایه این گزارش، حجت‌الاسلام شفیعی در ابتدای سخنان خود با اشاره به نوع مواجهه نظریه‌پردازان انقلاب در مورد انقلاب اسلامی ایران اظهار کرد:در مورد انقلاب دیدگاه‌های متنوعی وجود دارد که به طور کلی در تقسیم‌بندی در این حوزه سه دیدگاه به شکل کلان عنوان شده است.
وی ادامه داد: در یک دیدگاه برخی معتقدند انقلاب سنتی بوده و متعلق به گذشته است و از قبال این رویکرد نتیجه می‌گیرند انقلاب ایران با معیارهای دنیای مدرن سازگار نیست که البته کسانی که چنین دیدگاهی دارند خود به دو طیف تقسیم می‌شوند؛ یکی گروهی که انقلاب ایران را به دوره صفویه پیوند می‌دهند در حالی که بعد از صفویه اتفاقاتی افتاد که ما را از هویت خودمان جدا کرد و بعد از انقلاب اسلامی بود که به هویت خود بازگشتیم.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید تصریح کرد: در دیدگاه دوم طیف مذکور، انقلاب ایران را منفی قلمداد کرده و آن را ارتجاعی می‌دانند،اما فارغ از این نگرش‌ها دیدگاه‌های دیگری نیز وجود دارد از جمله اینکه انقلاب ایران انقلابی پست‌مدرن است و همه معیارهای دنیای مدرن را شکسته است و در نهایت دیدگاه دیگر آن است که انقلاب ایران انقلابی مدرن است.
عضو هیات علمی دانشگاه مفید گفت: کسانی که قائل به مدرن بودن انقلاب اسلامی هستند چنین استدلالی دارند که ایرانیان در تاریخ معاصر خود درست از زمانی که با تجربه مدرن آشنا شدند با توجه به جذابیت هایی که تجربه مدرن برای همه انسان ها داشت لباس مدرنیته را پوشیدند اما تلاش‌های آنان با شکست‌هایی مواجه بود مثلا ایرانیان با انقلاب مشروطه تلاش کردند لباس مدرن به تن کنند و بعدها در دوره پهلوی نیز در این راستا تلاش کردند اما زمانی که زوایا را بررسی کردند متوجه شدند آنچه که در پی آن بودند نمی تواند کافی باشد.
وی در ادامه به تقسیم‌بندی سه گانه خود از تاریخ ایران اشاره و تصریح کرد: مقطع اول مقطع نظام سلطانی است یعنی دورانی که مقدمات مشروطه نیز شروع نشده است مصادف با نیمه اول حکومت قاجاریه؛ مقطع دوم دوره گذار تاریخی نام دارد که از مقدمات مشروطه تا انقلاب اسلامی بازه زمانی دارد و ویژگی مهم این دوره درهم تنیدگی تاریخی است.
حجت الاسلام شفیعی در این راستا عنوان کرد: اما نهایتا دوره سوم که تاریخ جدید ایران را تشکیل می دهد و من به شخصه معتقدم در حال حاضر در دوره مقدمات تاریخ جدیدمان هستیم چراکه تعریف من از مدرنیته تجدید سنت است یعنی دورانی که انسانها موفق شدند در سنت شان تامل کنند و منظور از سنت آن چیزی است که به لحاظ سیاسی و اقتصادی از گذشتگان به ارث رسیده است.
این پژوهشگر در ادامه افزود: در کشور ما می گویند مدرنیته و دنیای مدرن برای غرب است و یک دیوار چین بین این دو مقوله می کشند در حالی که این نگرش خطا و حتی خودباختگی است چراکه مدرنیته تجربه بشر است و من ایرانی در تجربه ای که در مغرب زمین تحقق یافته است سهیم هستم و اساسا چه طور ممکن است که ما سهمی نداشته باشیم،اگر ما احیاگر متون یونان باستان در دوره شکوفایی تمدن اسلامی نبودیم تمدن جدید غرب شکل نمی‌گرفت پس ما نیز سهیم هستیم و دیدگاهی که میان مدرنیته و کشور ما دیوار چین می کشد به نظر من فاجعه است.
وی با بیان اینکه مدرنیته تجربه سنت است، تصریح کرد: رنسانس به معنای تولید و بازتولید است و اولین گروه هایی که مدرنیته بر دوش تفکر آنها استوار است افراد مذهبی چون کالون ها و لوترها بودند و این طور نبود که به یکباره مسیحیت را کنار بگذارند؛ همچنین در مورد انقلاب اسلامی من انقلاب را ناقد مدرنیته می‌دانم.
حجت الاسلام شفیعی با اشاره به دو وجه سلبی و اثباتی انقلاب اسلامی ابراز کرد: وجه سلبی انقلاب ایران نفی استبداد و نفی استعمار است که پدیده جدیدی بود چراکه استبداد در ایران تاریخ طولانی دارد اما ما آگاه به پدیده استبداد نبودیم و زمانی متوجه استبداد شدیم که با عقلانیت مدرن مواجه شدیم و همچنین وجه اثباتی انقلاب نیز همان استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی است.
وی خاطرنشان کرد: ما بحث مردم سالاری دینی را طرح کرده ایم و تمامی فضایل جدید در اسلام وجود دارد مثلا مکانیزم تعقل در اسلام وجود دارد یا مدل های مختلف حکومت از جمله مشروطه و یا در دوره های بعد که انقلاب به وقوع پیوست و اساسا هنر امام راحل این بودکه ولایت فقیه را در شرایط جدید تاریخی مطرح کرد.
شایان ذکر است، این بحث در هفته آینده نیز ادامه می یابد.
پایان پیام/
نظر شما