گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان: قاریان قرآن سفیران فرهنگ و ندای آسمانی الهی هستند که نگاه به شیوه و زندگی آنها سرمشق مناسبی برای دستیابی به سبک زندگی قرآنی و الهی است. امروزه فقر زندگی معنوی جامعه را گریبان گیر خود کرده و رجوع به قرآن و آشنایی با سبک و شیوه قاریان و تالیان این کتاب آسمانی راه گذر از این برزخ است.
متن زیر که از نظرتان می گذرد، گفت و گویی با نفر اول مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه در سال جاری و نماینده کشورمان در مسابقات بین المللی ایران است.امید است طی دعوت پیوسته از قاریان و حافظان برجسته کشور در خبرگزاری شبستان، شاهد ارائه مطالبی مفید پیرامون ترویج فرهنگ قرآنی در میان آحاد جامعه باشیم.
جعفر فردی، قاری بین‌المللی کشورمان و نفر اول سی و ششمین دوره مسابقات سراسری سازمان اوقاف و امور خیریه در سال 92 متولد سال 1360 در تهران و محله امیریه است و در خانواده‌ای مذهبی و قرآنی به عنوان پسر سوم و بچه چهارم متولد شده است، فردی دارای لیسانس علوم قرآنی است. آنچه در ادامه می خوانید حاصل گفت‌وگوی حضوری در خبرگزاری شبستان پیرامون دغدغه‌های جامعه قرآنی، کم و کیف مسابقات و ویژگی‌های تلاوت استاد دانه سخن است.
توانایی یک قاری دلیل مناسبی برای اول‌شدن در مسابقات قرآن نیست
به نظر شما مسابقات قرآن چه تاثیری بر پیشرفت یک قاری دارد؟ آیا شما از نظر نوع تمرینات و آموزش فن و قرائت قرآن از روش خاصی بهره مند بودید؟ برای کسب رتبه بین المللی روزانه چقدر تمرین داشتید؟
مسابقات قرآن عاملی برای پیشرفت قاریان قرآن بوده و مهم‌ترین زمینه انگیزه برای تمرینات مستمر و طولانی تلاوت‌کنندگان قرآن است و باعث می‌شود همواره خود را در بهترین شرایط و آمادگی قرار دهیم. حضور در جلسات آموزش قرآن، یاد گرفتن نکات فراوان، تلاوت‌های مستمر و کسب تجربه عواملی است که مسابقه قرآن برای یک قاری رقم می‌زند زیرا تمام سعی و تلاش هر کس در صحنه مسابقات نمایان می‌شود البته همه شرکت‌کنندگان در رقابت‌های قرآنی به مقام اول نایل نمی‌شوند زیرا سطح تلاوت‌ها با هم تفاوت داشته و اینکه یک قاری بسیار توانا و قوی باشد لزوما دلیل مناسبی برای اول‌شدن وی در رقابت‌های قرآنی نیست لذا عوامل بسیاری وجود دارد که کیفیت تلاوت را در حد مطلوبی ثابت نگه داشته که عامل تجربه در این راستا بسیار کمک‌کننده است. در مسابقات قرآن بسیاری از قاریان جوان به علت نداشتن تجربه علی‌رغم توانمندی و استعداد بالا نمی‌توانند موفق ظاهر شوند که این تجربه با حضور در جلسات آموزش قرآن بدست می‌آید. همچنین سیستم ارزیابی قاریان قرآن از طریق مسابقات ملاکی خوب برای شناسایی توانمندی و استعدادهای قرآنی است و قاریان را ملزم به داشتن هدف و تلاش در راستای آن می‌کند.
یکی از مشکلات سیستم مسابقات دلزده‌شدن برخی از قاریان به علت نیاوردن مقام‌های ممتاز است
تفاوت سی و ششمین دوره مسابقات سراسری قرآن سازمان اوقاف و امور خیریه با سایر ادوار گذشته در چیست؟
امسال سطح فنی قاریان در حد قابل قبولی بود و تقریبا تمامی ممتازین سال گذشته نیز در این دوره از رقابت‌ها حضور داشتند و به دنبال کسب مقام نخست بودند. یکی از مشکلات سیستم مسابقات دلزده‌شدن برخی از قاریان به علت نیاوردن مقام‌های ممتاز بوده زیرا شاید برخلاف انتظار آنها باید رتبه‌های بهتری کسب می‌کردند که این‌طور نشده اما استقامت در این راه یک نکته بسیار مهم بوده و من نیز با آنکه چندین دوره به مقام‌های دوم یا سوم مسابقات سراسری قرآن کشورمان و یا مسابقات بین‌المللی سایر کشورها نایل شدم انگیزه خود را از دست ندادم و با آمادگی کامل در سی و ششمین دوره شرکت کرده و برای نیل به این هدف برنامه‌ریزی و کار مستمر داشتم. در حال حاضر که موفق به کسب مقام اول مسابقات قرآن کشور شدم به واسطه پشتوانه غنی تجربیات و آشنایی با یک دهه روند و چگونگی مسابقات قرآن در مرحله کشوری، امسال نیز با رقبای جوان‌تر که 10 سال تجربه کمتر نسبت به من داشتند، رقابت کردم البته هر چه سن قاری در رقابت‌های قرآنی بالاتر باشد به مراتب آمادگی وی نیز افت می‌کند و اگر چندین سال پیاپی موفق به کسب رتبه‌های ممتاز نشده باشد، انگیزه‌اش را نیز از دست می‌دهد که از این دست قاریان می‌توان به استاد رهنما و استاد محمدپور اشاره کرد.
قطعا هر شرکت‌کننده‌ای در مسابقات قرآنی انگیزه و هدف خاص خود را دنبال می‌کند
مهم‌ترین هدف شما برای کسب رتبه اول مسابقات سراسری قرآن چه بود؟
قطعا هر شرکت‌کننده‌ای در مسابقات قرآنی انگیزه و هدف خاص خود را دنبال می‌کند من نیز از این نکته مستثنی نبوده و به نظر من موفقیت در مسابقات قرآنی و کسب مقام ممتاز امکان خوبی است تا قاریان را برای رسیدن به سطح مطلوب فنی کمک کند. امسال با توجه به اینکه در ادوار گذشته مسابقات سراسری قرآن با اختلاف ناچیز و اندک به مقام‌های سوم یا دوم نایل شده بودم نوع نگاه‌های متسابقین به من آزاردهنده بود، بحمدالله خداوند در وجود من استعداد ویژه‌ای نهاده و من از سن 20 سالگی در ورطه قرائت قرآن رشد چشم‌گیری داشتم اما با اختلاف‌های اندک هر سال موفق به کسب مقام اول کشوری نشده و امسال نیز نگاه دیگران استرس من را بیش از پیش کرده و منتظر بودم خدا جواب منتقدان من را در مسابقات امسال بدهد و کسب مقام اول در این دوره از رقابت‌ها هدیه‌ای از طرف پروردگار عالم است.
برای کسب علوم و فنون قرآنی از محضر چه اساتیدی بهره‌مند شدید؟ استاد سعیدیان در پیشرفت قرآنی شما چه تأثیری داشته است؟
استاد قرآن به این معنا نیست که قاری به صورت مداوم در جلسه آموزش قرآن وی حضور پیدا کند و علوم و فنون قرائت را آموزش ببیند من شروع فعالیت تلاوت قرآن‌ام با استاد محمدحسین سعیدیان قاری بین‌المللی کشورمان بود که آغازین گام‌های قرائت را از ایشان یاد گرفتم. من از سن کودکی در سال‌های 68 از طریق برادر بزرگ‌ترم رضا فردی و دیگر برادرم حسین فردی با جلسات قران استاد سعیدیان آشنا شدم و اولین درس قرآنی من از ایشان حفظ سوره حمد بود و مهم‌ترین عامل جذب استاد سعیدیان اخلاق نیکوی وی بود.
تلاوت در حضور شحات انور و جذب نظر ایشان
شما از چه سنی با قرائت قرآن آشنا شدید؟ مهم‌ترین خاطره قرآنی شما چیست؟
من از سنین کودکی همگام با توصیه‌های برادر بزرگم و شرکت در جلسات قرآنی مسیر پیشرفت در زمینه علوم قرآنی را طی کرده و به واسطه استعداد ویژه‌ام در بسیاری از شهرها و برنامه‌های تلویزیونی به قرائت قرآن پرداختم. یکی از مهم‌ترین خاطرات شیرین زمان کودکی من شرکت در محفل انس با قرآن شهر تبریز بود که همراه با اوج سرما، برف و یخبندان شد، در مسجد مورد نظر استقبال پرشوری از این برنامه قرآنی شده بود و من با توجه به اینکه روحیه خجالتی داشتم هنگام خواندن قرآن گریه‌ام گرفت، این خاطره برای 9 یا 10 سالگی‌ام بوده و شیرین‌تر از آن این است که تلاوت من را همزمان با اذان صبح از مناره‌های مسجد پخش کردند. ایشان همچنین در آن برنامه استاد مرحوم شحات انور نیز حضور داشت و بعدها نیز سراغ تلاوت‌های من را از دیگران می‌گرفته است.
نظر شما در مورد تلاوت استاد شحات انور چیست؟
مرحوم شحات دارای چهارچوب خاص و فنی در تلاوت‌شان بود، ایشان در همان زمان کودکی به من گفت شما یکی از قاریان ممتاز جوان در آینده خواهید شد. استاد شحات دارای تلاوت کامل و از لحاظ صوتی دارای صدای پختگی ویژه هستند و جذابیت و صدای شفاف و دلنشین و بهره‌مندی از نت‌های موسیقی مرتب و منظم و با گستردگی کامل تلاوت ایشان را منحصر به فرد کرده است، این استاد مصری با صدا و لحن خود معنا و مفهوم آیات را به صورت اکمال به مخاطب می‌رساند. از لحاظ تجوید و فصاحت نیز در سطح بالایی برخوردار بوده و قابلیت خواندن نغمات پرنفس را داشتند. همچنین اصالت و خشوع در تلاوت استاد شحات موج می‌زند البته اکنون نیز فرزندان این استاد مرحوم راه پدر را در پیش گرفته اند اما در حد ایشان نیستند. استاد شحات دارای تلاوت آموزنده بود که آرامش خاصی به مخاطب می‌دهد که این خصوصیت در کمتر تلاوت اساتید مصری به چشم می‌خورد و از آثار به‌جا مانده این استاد بسیاری از قاریان کشور مصر بهره‌مند می‌شوند. شحات انور یکی از بهترین قاریان مصر بودند و مایه بسی خوشحالی است که دو فرزند ایشان ادامه‌دهنده راه پدر هستند.
قاری در تلاوت می تواند علاوه بر خشوع معنای آیات را نیز القا کند
به نظر شما جایگاه خشوع در تلاوت چیست؟
باید صوت، لحن، تجوید و وقف و ابتدا در خدمت القای آیات و معنا و مفهوم باشد. آهنگ شیرین و جذاب می‌تواند تأثیرگذاری بیشتری برای مشخص‌شدن ترجمه آیات بدهد. وقتی یک قاری به تلاوت می‌پردازد حس و درونیات خود را متبلور کرده و از اعماق وجودش قرآن می‌خواند البته این به این معنا نیست که قرائت خاشعانه همراه با معنویت بدون پیچیدگی است تلاوت می‌تواند علاوه بر جذابیت خشوع و القای معنا را به طور اکمال برساند. قاریان باید مقام‌های مختلف آکسان‌ها و ضرباهنگ‌ها را منطبق با آیات بهشتی یا جهنمی و یا آیات سوالی و اخباری اجرا کنند.
به نظر شما میزان استماع قرآن در کشور ما چقدر است و گستردگی فرهنگ قرائت قرآن به چه میزان رشد کرده است؟
در کشور ما کمتر افرادی پیدا می‌شوند که در طول روز به استماع قرآن پرداخته و اغلب این مهم در محافل قرآنی محقق می‌شود یعنی اغلب مردم با حضور در جلسات قرآن و کسب آرامش روح خود را بیمه می‌کنند اما در دیگر اوقات روز کمتر به استماع قرآن می‌پردازند که باید انس با حفظ قرآن در روزمرگی افراد نیز وارد شود.
عامل تشویق برای پیشرفت قاریان چقدر مؤثر است؟
تشویق قاریان نیرو و انرژی مضاعفی به آنها می‌دهد اما به شرطی که درست و صحیح انجام شود و این عاملی است تا تلاوت‌کننده قرآن با قدرت بیشتر درونیات‌اش را بروز دهد، نوع تشویق نیز بسیار اهمیت دارد، برخی از تشویق‌ها انرژی منفی به تلاوت‌کننده قرآن می‌دهد که درست نیست، ما باید بسیاری از انواع تشویق‌های صحیح را از نوارهای تلاوت قراء مصری آموزش ببینیم.
قاریان جهان به حد و اندازه دو کشور مصر و ایران نیستند
به نظر شما سطح فنی مسابقات سراسری قرآن کشورمان بالاتر است یا مسابقات بین‌المللی، علت چیست؟
قطعا مسابقات سراسری قرآن در کشور دارای سطح بالاتر و غنی بوده و کیفیت تلاوت‌ها بسیار بالا و نزدیک به هم است و به حد مسابقات بین‌المللی نمی‌رسد البته این مشکل ربطی به گزینش قاریان دیگر کشورها ندارد زیرا بضاعت آنها در همین حد است و قاریان در حد کشور ایران ندارند البته آنها بیشتر در زمینه حفظ قرآن تمرین و ممارست می‌کنند و در این بخش رقابت‌های جذاب‌تری را با حافظان ایرانی در مسابقات اجرا می‌کند. به نظر من بعد از کشور مصر و ایران قاریانی در جهان به حد این دو کشور وجود ندارد البته برخی از کشورها مانند مالزی و یا فیلیپین همچون عبدالباسط تومارو که در کشور ما دو دوره مقام اول را کسب کرد، پیشرفت‌های قابل قبولی داشتند اما این روند همه‌گیر نیست.
به نظر شما برای دستیابی به تلاوت‌هایی نزدیک به قراء مصری چه عواملی مؤثر است؟
باید این نکته را بدانیم که نوع خواندن‌های مجلسی و مسابقه‌ای تفاوت دارد و مصری‌ها در این نوع تلاوت یعنی قرائت مجلسی تبحر خاص دارند و ما نیز به واسطه لهجه و زبان فارسی‌مان ناخودآگاه از این ویژگی‌ها دور می‌شویم اما استعداد قاری ایرانی و عیار خواندن آنها بسیار بالاست و منظم و تمیز خواندن قرآن موجب می‌شود تلاوت‌های قراء ایرانی به قاریان مصری نزدیک شود. برخی از قاریان بزرگ جهان اسلام در جذب مردم موفق بودند اما از لحاظ مدل تلاوت کلاسیک تفاوت داشته اما صدای ویژه آنها قلوب مردم را جذب می‌کرد، به عنوان مثال استاد عبدالباسط با صدای فاخر خود تلاوت‌های بی‌نظیری به‌جا گذاشت و در کل جهان معروف شد اما از لحاظ کلاسیک تلاوت در سطح استاد مصطفی اسماعیل نیستند. برخی از مسابقات قرآن نیز به عیارهای خوب و بالا نمره ممتاز می‌دهند همچون مسابقات کشور مالزی برای سبک تلاوت قاریان دوره طلایی مصر اهمیت ویژه‌ای قایل‌اند.
دلایل ناکامی نمایندگان ایران در مسابقات بین المللی مالزی
نظر شما در خصوص مسابقات بین‌المللی کشور مالزی چیست و چرا در کسب رتبه نخست این مسابقات ناکام بودید؟
سالی که به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات کشور مالزی حضور داشتم کارشناسان بسیاری از کشورمان همچون استاد سعیدیان، استاد خاکی، برای تحلیل تلاوت من حضور داشتند و از لحاظ فنی نمره ممتاز به من دادند اما به علت برخی از مسایل سیاسی و دعوت‌نکردن از داوران ایران در مسابقات تحت نفوذ فرقه وهابیت و اعمال نفوذ افکار وهابیت در نحوه اداره مسابقات قاریان ایرانی را اول نمی‌کند و به فرموده مقام معظم رهبری هر نماینده‌ای از کشور ما که در مسابقات مالزی به مقام دوم نایل شود مقام اول را کسب کرده و این قانون را نیز شورای عالی قرآن به تصویب رسیده است.
نظر شما در خصوص برگزاری مسابقات قرآن از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه چیست؟ آیا بهتر نیست مدیریت رقابت‌های قرآنی توسط سازمان و یا ارگان دیگری باشد؟
سازمان اوقاف و امور خیریه در چند سال اخیر زحمات بسیاری برای برپایی رقابت‌های قرآنی در سطح بالا داشته اما برای برپایی باشکوه‌تر این رقابت‌ها می‌توان از ظرفیت‌های سایر سازمان‌ها و ارگان‌ها بهره‌مند شد، من در 12 دوره مسابقات کشوری حضور داشته و انواع مختلف برگزاری آن را تجربه کردم. در سال‌های گذشته این مسابقات در یک مدرسه کوچک برگزار می‌شد که علی‌رغم سادگی بسیار صفا و صمیمیت بالایی داشت و رفته رفته این رقابت‌ها باشکوه‌تر شده و با رونق بیشتری برای جذب قرآنیان برگزار شد البته در کنار این شیرینی‌ها و میزبانی مسابقات قرآن استرس آن بسیار طاقت‌فرساست و امسال نیز من با تحمل فشار روانی بالا و کاهش وزن بسیار موفق شدم به کمک توکل و ارتباط با ائمه معصومین(ع) و حرم شاهچراغ بر خود مسلط شوم. به نظر می‌رسد سازمان اوقاف و امور خیریه برای برنامه‌ریزی جوانان باید سعی مجدانه کند تا سطح قرائت در کشور بیش از پیش ارتقا یابد، قاریان جوان باید با زیرکی و باهوشی نکته یاد گرفته و از این اساتید بهره‌مند شوند، از لحاظ کیفیت خواندن و مدل تلاوت می‌توان با استفاده از اساتید کشور ما پیشرفت کرد و با وجود امکانات زیاد این مهم محقق می‌شود، هر قاری صدای ذاتی خاصی دارد خیلی از افراد صدایشان با تمرین، تقویت و به کیفیت بالایی می‌رسد. همچنین تولید خروجی صدای صحیح بسیار مؤثر خواهد بود لذا ارایه آموزش‌های غنی می‌تواند قاریان جوان را در پیشرفت‌شان کمک کند که سازمان اوقاف و امور خیریه با کمک دیگر ارگان‌ها می‌تواند به این مهم توجه بیشتری کند. همچنین ممارست و سخت‌کوشی در راه کسب علوم قرآنی راهگشاست و قاریانی که از شهرستان برای آموزش به تهران می‌آیند نمونه بارز مقاومت در راه کسب علوم قرائت است.
شما با رهبر انقلاب دیدارهای بسیاری داشتید و در محضر ایشان به تلاوت قرآن پرداختید، ایشان چه نکاتی برای شما داشته است؟
بحمدالله سه بار توفیق تلاوت در خدمت رهبر انقلاب و حضور جامعه قرآنی داشتم که هر بار ایشان من را تشویق کردند، علی‌رغم اینکه رهبر به اغلب قاریان نکات منفی بسیاری در حوزه معنا و وقف و ابتدا نیز می‌گویند اما بیشتر من را تشویق کردند.
ویژگی تلاوت استادانه در نظر نفر اول مسابقات کشوری
به نظر شما ویژگی‌های تلاوت استادانه چیست؟
مهم‌ترین عوامل دستیابی به یک تلاوت استادانه پختگی لازم و در حد فنی بالاست. قاری باید از لحاظ صوتی کیفیت قابل قبولی داشته باشد و از آن به نحو احسن استفاده کند. همچنین این صوت در راستای القای معنا و مفهوم بوده و آیات را به گوش شنونده برساند. ملاحت و زیبایی و آرامش باید در خدمت معنویت تلاوت باشد تا به ماندگاری برسد، من نیز شاید 50 تلاوت در هفته داشته باشم اما با این شاخصه‌ها تنها 5 مورد آنها مورد تأیید قرار می‌گیرد. همچنین استفاده از اصول و مکتب قرائت مصری‌ها بسیار راهگشاست که این نبوغ نیز در من به‌خوبی وجود دارد و هر قاری می‌تواند با برنامه‌ریزی قبلی به این سطح نایل شود.
به نظر شما آشنایی با مفاهیم قرآن کریم برای یک قاری چه اهمیتی دارد؟
مفاهیم در قرائت قرآن تأثیر صددرصد دارد زیرا کلمات آیات الهی به عربی خوانده و نازل شده است و قرائتی که همراه با مفاهیم و تسلط بر ترجمه آیات باشد، شیرین و جذاب‌تر است و هر قاری وظیفه دارد تا از مفاهیم به خوبی استفاده کرده تا یک قاری ممتاز شود، هیچ‌کسی جز خودش بهترین استاد برای پیشرفت در زمینه‌های قرآنی نیست و هر قاری باید آموزش تفسیر قرآن را برای خود واجب بداند.
جایگاه تعریف‌شده‌ای برای قاریان کشور وجود ندارد
به نظر شما جایگاه قاریان کشور جایگاهی مناسب است؟ شأن قاریان با طی‌کردن مبلغ برای تلاوت‌شان پایین نمی‌آید؟
جایگاه تعریف‌شده‌ای برای قاریان کشور وجود ندارد و سیستم و سازوکار خاصی برای رسیدگی به امور آنها وجود ندارد. طی سال‌های گذشته 14 نفر از نخبگان قرآنی کشور تجلیل شده است و این روند نباید متوقف شود، قاریان پس از کسب مقام بین‌المللی رها می‌شوند و جایگاه مشخص ندارند تا همه برای بهره‌مندی از تلاوت‌شان از آنها دعوت کنند. همچنین از نظر تشویق و اهدای هدایا نیز خیلی جا دارد تا بیش از این باشد، شاید برای یک نخبه قرآنی که سال‌ها وقت و تلاش می‌کند و فشارهای روانی بسیاری را متحمل می‌شود باید بیش از این تقدیر کرد. قطعا چانه‌زدن برای قیمت تلاوت در یک مراسم برای یک قاری زشت است، از آن زشت‌تر آن است که شخص میزبان از قاری می‌پرسد شما چقدر می‌گیرید در حالی که خود فرد باید متوجه باشد و با توجه به زحمت و تلاش قاری هدیه‌ای به او اهدا کند. شاید اگر قاریان قرآن از یکجا تأمین مالی شوند و برای تلاوت‌شان حقوق ماهیانه یا سالیانه در نظر گرفته شود دیگر همچنین مسایلی ایجاد نمی‌شود.
شما برای شرکت در مسابقات بین‌المللی در سال آینده چه برنامه‌ای دارید؟
به لطف خدا و ائمه معصومین امسال رتبه اول مسابقات سراسری قرآن را کسب کردم و در سال آینده به عنوان نماینده کشورمان در مسابقات بین‌المللی حاضر می‌شوم که آنجا نیز استرس و اضطراب خاص خودش را دارد، من نیز در کلاس‌های ارتقای شورای عالی قرآن که از دی 93 آغاز می‌شود، شرکت می‌کنم و در جلسات اساتید حضور پیدا کرده و آمادگی خود را در سطح بالا نگه می‌دارم.
پایان پیام/
نظر شما