به گزارش خبرنگار کتاب شبستان ، آیت‌الله شهید، علامه مرتضی مطهری (رحمهالله علیه) در مقام یک اسلام شناس ژرف اندیش و متفکری که اندیشه اش ناظر به اساسی ترین پرسش های حوزه های مختلف علوم انسانی بوده، اگرچه اثر مستقلی درباره فرهنگ از خود به جا نگذاشته است، اما در متن و حواشی برخی از آثاروی، می توان به مطالب و مباحثی که از جنس مقوله فرهنگ و یا مرتبط با آن هستند، دست یافت.
نگارنده این اثر، گزاره ها و تأمّلاتی از این دست را نظریه فرهنگی علامه مطهری به شمار آورده است. در این راستا، پژوهش حاضر معطوف به عرضه روایتی «ساختارمند» و «مبسوط» از نظریه فرهنگی علامه مطهری است.
عمل «ساختاربندی» یعنی اجزاء و مقولات مختلف نظریه وی که پراکنده یا آمیخته در یکدیگر هستند، در درون یک ساختار دقیق و منطقی قرار گیرند؛ و عمل «بسط دهی» یعنی پاره هایی از نظریه آیت الله شهید که موجز یا مبهم بیان شده اند، با تکیه بر سایر گفته ها و نوشته های ایشان، گسترش و تفصیل یابند. بنابراین، سؤال اصلی عبارت از این است که نظریه فرهنگی علامه مطهری چیست؟
از آنجا که محقق برای «اکتشاف»، «ساختاربندی» و «بسط» نظریه فرهنگی علامه مطهری، به «کتابها»ی به جا مانده از ایشان رجوع کرده، پژوهش حاضر بر روش «کتابخانه ای» مبتنی بوده است، اما در آنجا که نگارنده تلاش کرده تا افزودهای را در قالب مقدّمه چینی، شرح، استنتاج، مقایسه و ... در کنار گفته های علامه مطهری قرار دهد، از دو روش دیگر نیز بهره برده است: مشاهده مستقیم تجربی و رجوع به نقل دینی (اسلامی). افزون بر این، خود علامه شهید نیز از دو روش یاد شده، بهره برده است. اگرچه این پژوهش در مقام «توصیف» است، اما در کنار این تلاش، در پارهای از موارد نظریه فرهنگی علامه مطهری با سایر نظریه های رقیب یا معارض، قرار گرفته و برای نقد و ردّ و ابطال آنها کندوکاو شده است. از این رو، در کنار توصیف و شرح، رویکرد «مقایسه ای» نیز گنجانده شده است.
گفتنی است کتاب حاضر دربردارنده فصل هایی است که از نظر گونه هویت معرفتی، هم مرتبه نیستند، به گونه ای که این پژوهش به هر سه سطح بنیادی، توسعه ای و کاربردی معطوف است؛ به این ترتیب که:
مبانی نظریه فرهنگی علامه مطهری، که در فصل اول بیان شده است، در سطح بنیادی قرار دارد؛ چرا که بر تکوّن و تولید یک انگاره معرفتی نوپدید و ماهیتاً دینی در قلمرو فلسفه علوم اجتماعی دلالت دارد.
دیگر اینکه فرهنگ اسلامی؛ ماهیت، پویایی، فضیلت و کارکردها، تعاملات فرهنگ اسلامی و جامعه ایرانی، علل فرهنگی انحطاط تمدنی مسلمین و غرب و فرهنگ غربی، عناوین فصل های دوم، چهارم، پنجم و ششم هستند که جملگی در شمار تحقیقات توسعه ای هستند.
و در نهایت فصل سوم با عنوان حکومت دینی و مداخله در عرصه فرهنگ نیز مبحثی است که نتایج و رهاوردهای کاربردی به دنبال دارد.
هدف اصلی این کتاب عبارت از اکتشاف، ساختاربندی، و بسط نظریه فرهنگی استاد مطهری است.
انتشارات ژهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی کتاب حاضر را با شمارگان1000 نسخه، 450 صفحه و 20000 تومان منتشر شده است.
پایان پیام/
نظر شما