به گزارش خبرنگار کتاب شبستان ، آل بویه یا بوییان یا بویگان، (320-447 ق / 932-1055 م) از دودمان‌های دیلمی زیدی مذهب ایرانی پس از اسلام است که در بخش مرکزی و غربی و جنوبی ایران و عراق فرمانروایی می‌کردند،و از دیلم درلاهیجان گیلان برخاسته بودند.
بوییان دودمانی از دیلمیان بودند و به زبانی ایرانی صحبت می‌کردند. سرزمین بوییان دیلمستان بود.
هم اکنون نیز روستایی با نام بویه در شهرستان املش وجود دارد، که فاصله چندانی با دیلمان لاهیجان ندارد.
دیلیمیان ایرانی‌تبار بودند. فراتر از تاریخ ساسانیان، فقط یک داستان ابن الفقیه ذکر کرده که آن هم افسانه گونه است. در عصر ساسانی، چند بار از مردم دیلم سخن به میان آمده است. ثعالبی نوشته است که پس از تصرف یمن به وسیله حبشی‌ها و گریختن سیف بن ذی یَزَن به ایران و استمداد از انوشیروان، انوشیروان گروهی را به سرداری وَهرَز به یمن فرستاد که دیلمی‌ها هم جز این سپاه بودند. به استناد بلاذری، خسروپرویز چهارهزار دیلمی را به پایتخت آورد و ایشان را جز خادمان و خواص خود قرار داد. این گروه بعد از خسروپرویز در همین مقام باقی‌ماندند تا جنگ قادسیه که در گروه رستم فرخزاد در آمدند. بعد از شکست آنها اسلام را پذیرفتند.
حکومت آل بویه را میان پرده ایرانی حکومتهای بعد از اسلام دانسته‌اند؛ چرا که آنها توانستند برای اولین بار در میان حکومتهای عرب‌نژاد اموی و عباسی و ترکان سلجوقی و مغولان که خاستگاهی خارج از ایران داشتند، سلسله‌ای را بنیان گزارند که از ایران برخاسته بود و بر امور بغداد و بین‌النهرین مسلط شد.
اگرچه برخی محققان، حکومت بویهیان را درحد یک امپراتوری ندیده و آن را به اتحادیه نامنظم از حکومتها تشبیه کرده‌اند، اما تسلط آنها بر بغداد که مرکز جهان اسلام تلقی می‌شد - و دست کم اقدام‌های در خور توجه عضدالدوله - در احیای استقلال سیاسی و فرهنگی ایران در دوره اسلامی سهم درخور توجهی داشت.
در این دوره کتابخانه‌ها، محافل و مجالس علمی و حکمی پُرشمار از سوی حکمرانان و کارگزاران حمایت شد و اندیشمندان و علمای بسیاری پر و بال گرفتند. اینطور که صادق حجتی (دانش آموخته دکترای تاریخ علم) در روایت روان و پرجزئیات خود شرح داده، پیدایی و افول آل بویه یکی از مهمترین و پرافت و خیزترین ادوار تاریخ ایران بوده است.
کتاب «تاریخ، تمدن و فرهنگ ایران در عصر آل بویه» شکل‌گیری و قدرت‌یابی و سپس افول دولت بویهی را در فصلهای متعدد تشریح کرده و ریشه‌های قدرت گیری، حاکمان و سیاستمداران آن دوره، اقتصاد و نظام مالی، مناسبات خارجی، وزارت‌ها و دیوان‌ها، و جنبه‌های علمی، فرهنگی و هنری این دوره را بررسی کرده است.
این کتاب به قلم صادق حجتی همراه با پیوست‌ها، گزیده مکتوبات بویهی، گاهشمار رویدادها، کتاب نامه و نمایه در 512 صفحه از سوی بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه راهی بازار شده است.
پایان پیام/
نظر شما