نهادهای مردمی جلوتر از دولت،بهترین بهره برداری را از بودجه قرآنی کردند

گروه قرآن ومعارف خبرگزاری شبستان: اعتلای اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت الهه خامنه ای (مدظله) برای ادای دین و تکلیف نسبت به انقلاب اسلامی و خون شهدای گرانقدر اسلام و تحقق اهداف وانگیزه های فرهنگی مصّرح در قانون اساسی و سایر مقررات و قوانین موضوعه کشوری و بالاخص تلاش در راستای ترویج و اشاعة فرهنگ قرآن، ما را بر آن داشت تا برای گفت و گوی حضوری در خصوص معرفی و زمینه سازی برای مطالبه گری در حوزه های قرآن از محمدرضا پورمعین، رییس جمعیت قرآنی استان تهران و عضو مجمع خادمان قرآن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دعوت به عمل آوریم که متن زیر از نظرتان می گذرد.

 پله پله تا متعالی شدن برنامه های قرآنی کشور

به عنوان اولین سوال شما ضمن فعالیت های مستمر و با سبقه در حوزه قرآن؛ روند حرکت دستگاه ها، نهادها و ارگان های مرتبط با این حوزه را چطور ارزیابی می کنید.

فعالیت قرآنی کشور را می توان به سه برهه حساس تقسیم کرد؛ دوره اول همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که همه با شتاب و اشتیاق بسیار نهادها و ارگان های قرآنی را تأسیس کردند.البته به نظر می رسد که این عجله مثبت در جای خود مؤثر واقع شد.
در همان مقطع نهادها و سازمان های بسیاری تأسیس، مسابقات قرآن برگزار و در مدارس و دانشگاه های کشور به موضوع آموزش قرآن پرداخته شد؛ در این مقطع زمانی تبلیغات بی هدفی که در جای خودش نقش مثبت داشت بهره مند شدیم. در دهه ابتدایی انقلاب فعالیت های قرانی بیشتر نقش اثباتی داشت.
در این مقطع فرصت های بسیار طلایی وجود داشت که خوب استفاده نشد؛ مانند تأسیس رادیو قرآن که بسیار پر برکت بود اما مانند دوره کنونی برنامه ها اهداف و راهکارها به خوبی مشخص نبودند.

به نظر می رسد مهم ترین عواملی که باعث شد تا ما از این فرصت به وجود آمده استفاده کافی را نبریم کمبود نیروی انسانی، عدم تجربه کافی در کارها و برهه حساس جنگ تحمیلی بود.دوره ای که اغلب بودجه های کشور صرف جنگ با دشمنان و دفاع از سرزمین و خاک کشورمان می شد.
یکی از مهم ترین مشکلات عمده دهه اول انقلاب نگاه نیمه سطحی به فعالیت های قرانی بود اما رفته رفته در دهه دوم انقلاب برنامه های قرآنی حالت بهتری به خود گرفت و ما در کنار فعالیت شبکه رادیویی قرآن، شاهد راه اندازی شبکه تخصصی قرآن و معارف سیما و یا فعالیت رسانه های مطبوعاتی قرآنی بودیم.
در دهه سوم انقلاب برنامه و فعالیت های قرانی رنگ و بوی بهتری به خود گرفت تا جایی که دستگاه های تبلیغی و ترویجی، آموزشی چاپ و نشر قرآن کریم گسترش و ورود تخصصی به حوزه آموزش دانش آموزان و یا بهره مندی از ابزار نوین آموزشی همچون فضای سایبری موفقیت های چشم گیری را در حوزه قرآن به ارمغان آورد.
گواه این مدعا نیز راه اندازی معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در قالب منشور توسعه فرهنگ قرآنی و تخصیص بودجه مشخص برای عملیاتی کردن این دست طرح ها فعالیت می کند و برنحوه عملکرد سایر دستگاه ها نظارت دارد.

اولویت امروز، کیفی‌سازی و عمق‌بخشی فعالیت های قرآنی است

به نظر شما دهه کنونی ابزار و ظرفیت لازم را برای تحقق اهداف پیش بینی شده همچون مطالبات مقام معظم رهبری پیرامون تربیت 10 میلیون حافظ در کشور را دارد؟

فعالیت‌های قرآنی کشور در دهه نخست پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به منزله تثبیت برنامه‌ها و طرح‌های پیش‌بینی‌شده بود اما همزمان با آغاز دهه دوم انقلاب ما نسبت به این فعالیت‌ها یقین پیدا کرده و دهه سوم برای تکمیل این برنامه‌ها قدم برداشته‌ایم. من دهه اول را دوره طلایی فعالیت‌های قرآنی، دهه دوم را به علت برخی ندانم‌کاری و موازی‌کاری‌های صورت‌گرفته مناسب این فعالیت‌ها ندیدم اما دهه سوم برنامه‌های قرآنی با حساسیت بیشتری پیش رفت و در حال حاضر که در دهه چهارم برنامه‌های قرآنی کشور قرار داریم باید به فکر کیفی‌سازی و عمق‌بخشی این برنامه‌ها باشیم تا فعالیت‌های قرآنی را در سطح عالی ارایه کنیم؛ در این سطح دیگر انتظار نمی‌رود کسی روخوانی قرآن برایش مسئله باشد. اگر رهبر انقلاب اسلامی در دهه چهارم فعالیت‌های قرآنی کشور مطالبه تربیت 10 میلیون حافظ را می‌کنند قطعا مقدمات و زیرساخت‌های آن فراهم شده است. رهبر انقلاب نظارت یک‌بعدی به موضوعات قرآنی ندارند؛ ایشان در زمینه قرائت، تولید، قهرمان‌پروری، بصیرت‌افزایی، تأثیر قرآنی در سایر مردم جهان از جمله مطالبه گری دارند.

تربیت 10 میلیون حافظ قرآنی نیز از جدیدترین خواسته‌های مقام معظم رهبری مبنی بر اشاعه و توسعه فرهنگ انس با قرآن کریم در میان آحاد جامعه است. این هدف قطعا دور از ذهن نبوده و با برگزاری برنامه‌ها و بکارگیری ابزارهای مختلف آموزشی همچون هنر و یا رقابت سالم می‌توان آحاد مردم را با حفظ قرآن کریم آشنا کرد. تربیت 10 میلیون حافظ قرآن نیازمند ابزار و امکانات و سرمایه‌های خاص نیست. ما می‌توانیم دو بار در سال آزمون سراسری حفظ قرآن را در کشور برگزار کنیم و هر کس که خواهان ارایه محفوظات‌اش باشد می‌تواند در مراکز معتبر آزمون دهد و به عنوان حافظ کل یا اجزای قرآن معرفی شود همچون برگزاری کنکور سراسری که از قبل زمان و منابع آن مشخص شده و خود افراد هزینه و وقت برای درس‌خواندن می‌گذارند که بار اعظم تربیت حافظان با این طرح بر دوش مردم قرار می‌گیرد البته دولت و مجریان امر می‌توانند پس از موفقیت این افراد در آزمون سراسری حفظ به آنها امکانات و تسهیلات دهند.

صرف بودجه‌های قرآنی و عدم گزارش‌دهی دستگاه ها یک معضل است

تصویب بودجه نیم درصدی قرآنی از سوی دولت و مجلس یک اتفاق مبارک بود که کسر آن آسیب جدی به برنامه و طرح های پیش بینی شده در برخی از دستگاه ها وارد کرد؛ به عنوان یک کارشناس قرآنی تحلیل شما از این مسأله چیست؟

موضوع بودجه در تحقق فعالیت‌های قرآنی اولویت نخست نیست، داشتن انبوهی از امکانات، پول و سرمایه می‌تواند بسیاری از پروژه‌ها و طرح‌های قرآنی را پیش برد، اما کافی نیست. ما قبل از هر پول و سرمایه‌ای نیازمند برنامه‌ریزی و طرح جامع و مناسب هستیم، مجلس شورای اسلامی و دولت در مورد تخصیص بودجه نیم‌درصدی قرآنی که محرک مناسبی برای آغاز فعالیت‌های قرآنی در کشور بود، قدم خوبی برداشتند اما مهم‌ترین نگرانی خرج این بودجه در بین دستگاه‌ها و نهادها است. دولت و مجلس در این زمینه وظیفه خود را انجام دادند البته در اقتضائات کنونی کشور دولت با کمبود سرمایه مواجه بود و همین امر موجب شد تا بودجه قرآنی کاهش یابد اما همان هزینه‌ پیش‌بینی‌شده به خوبی مدیریت نشد. ما برای مدیریت مناسب بودجه قرآنی نیازمند برنامه‌ریزی، هماهنگی، نظارت و اجرا هستیم. در حوزه اجرایی بسیاری از دستگا‌ه‌ها و نهادها نسبت به میزان تخصیص بودجه قرآنی خود ابراز نارضایتی کردند، در برنامه‌ریزی‌ها برای خرج این بودجه نیز اولویت‌بندی نشد مثلا برگزاری بزرگ‌ترین نمایشگاه قرآنی مهم تر بود یا بحث کیفی‌سازی آموزش قرآن و یا گسترش آموزش مفاهیم در بین مردم .

یکی دیگر از مشکلات عدم گزارش‌دهی نهادها و دستگاه‌های قرآنی بود که از این بودجه ارتزاق می‌کردند. متأسفانه در حال حاضر هنوز هم کسانی مطالبه بودجه قرآنی از سال گذشته دارند که طبق قانون حق آنهاست. بحث مدارس قرآنی نیز که مطرح شد به علت عدم گزارش‌دهی دقیق، آحاد جامعه از کم و کیف و روند برگزاری این طرح باخبر نیستند، به هر حال چون اغلب این طرح‌ها و پروژه‌ها خوب اجرا نشد لذا قانون‌گزار به علت دریافت‌نکردن گزارش دقیق و جامع و یا نارضایتی کارشناسان مالی، این بودجه را در سال‌های اخیر از ابتدا کاهش داد و نتیجه آن محدودشدن فعالیت‌های قرآنی گشت. من فعالیت دولت در شرایط کنونی را تحسین می‌کنم، شورای فرهنگ قرآنی نباید هیچ‌ بودجه‌ای را بلوکه کند بلکه باید با شفاف‌سازی و نظارت دقیق ضمن تخصیص بودجه قرآنی، از نهادها و دستگاه‌های مربوطه گزارش بگیرد. متأسفانه اصحاب قرآن به خاطر مناعت طبع‌شان، رفتار طلبکارانه از مجریان و مسئولان قرآنی ندارند و متاسفانه برخی از مسئولان نیز از این اخلاق حسن استفاده را می‌کنند. من به عنوان یک فعال عرصه قرآن از برنامه‌ها و عملکرد برخی از دستگاه‌ها مطلع نیستم تا حداقل از آنها دفاع کنم، متأسفانه برخی از دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی در ازای دریافت بودجه گزارش کاملی از برنامه‌های خود برای عامه مردم یا حداقل خواص قرآنی نمی‌دهند. ما برای شفاف‌سازی و درک مردم از چگونگی روند تخصیص بودجه برای پیشبرد اهداف قرآنی کشور نیازمند ارائه کارنامه و گزارش‌ هستیم.

نهادها و مؤسسات مردمی پیشرو در تحقق اهداف کلان قرآنی کشور

از زمان تخصیص بودجه قرآنی کدام دستگاه یا نهاد را موفق تر در اجرا کردن برنامه هایش می دانید؟

به نظر من از زمان تخصیص بودجه نیم‌درصدی قرآنی نهادهای مردمی بسیار خوب عمل کرده‌اند و در رأس آنها اتحادیه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد است. این مؤسسات علی‌رغم نبود بودجه کافی همه برنامه‌های خود از جمله نظارت و ارزیابی، توسعه و گسترش مؤسسات قرآنی و دیگر طرح‌ها را اجرایی کرده‌اند، من نیز به عنوان مسئول جمعیت قرآنی استان تهران بدون هیچ بودجه ثابت و معینی، برنامه‌ها و طرح‌های گسترده‌ای را اجرایی کردیم به عنوان مثال صندوق حمایت قرآنیان را با پول اندک راه‌اندازی و به برخی از مؤسسات وام داده شد. به نظر من نهادهای مردمی جلوتر از دستگاه‌های دولتی علی‌رغم بودجه اندک کارنامه موفق‌تری داشتند زیرا انگیزه و عشق و علاقه افراد در این حوزه‌ها بیشتر است، کسانی که در موسسات قرآنی مردم‌نهاد فعالیت می‌کنند حیات‌شان در فعالیت‌ است اما کسانی که در دستگاه‌های دولتی مشغول به فعالیت هستند آن انگیزه و عشق و علاقه لازم را برای تحقق برنامه‌ هایشان ندارد، به همین دلیل است قانون اساسی و مقام معظم رهبری به واگذارکردن عنان برنامه‌ها و طرح‌ها به دست خود مردم تأکید دارند و دولت باید بر نحوه عملکرد آن نظارت کند.
 

فعالیت مشترک دستگاه های قرآنی را با موازی کاری اشتباه نگیریم

متأسفانه یکی از مشکلات اجرای برنامه های قرآنی، موازی کاری برخی دستگاه ها است،چرا نهاد ها و دستگاهی فرهنگی و قرآنی کشور هدف یکسان دارند؟راهکار مقابله با هدر رفتن این چنین سرمایه ها در چیست؟

موازی‌کاری در بین نهادها و دستگاه‌ها امری انکارناپذیر است اما در حال حاضر موازی‌کاری بین نهادهای قرآنی وجود ندارد چون در دهه سوم فعالیت قرآنی کشور دستگاه‌های قرآنی دارای وظایف تفکیک‌شده و مجزا شده‌اند دیگر کمتر شاهد فعالیت بی برنامه هستیم. البته برخی از عناوین کلی و مشترک در بین نهادها و دستگاه‌های قرآنی تقسیم شده که نمی‌توان به آن موازی‌کاری گفت، به عنوان مثال پرداختن به موضوعات کلان آموزش، مسابقات قرآن و غیره از جمله فعالیت‌های مشترکی است که هر ارگانی می‌تواند آن را اجرا کند. اگر برنامه‌های دستگاه‌های قرآنی موجب تأثیرگذاری منفی بر برنامه‌های دستگاه‌های دیگر شود، مناسب نیست، مثلا یک زمان در تلویزیون آموزش روخوانی قرآن با قرآن‌هایی داده می‌شد که علامت ساکن از آن حذف شده بود اما دانش‌آموزان در مدارس با قرآن‌هایی مواجه می‌شدند که علامت ساکن داشت، پس مهم‌ترین نکته در اجرای موفق برنامه‌های قرآنی نهادها و دستگاه‌های مختلف قطع‌نکردن اهداف و برنامه‌های یکدیگر است.

در برگزاری برنامه‌های مشترک نیز باید تنوع لازم را به کار برد، اگر هر دستگاهی برای خود یک مسابقه قرآنی برگزار می‌کند صرفا به موضوع قرائت و حفظ نپردازد یا برگزاری مسابقه تفسیر پیرامون یک سوره نباشد؛ باید موضوعات تقسیم شود و با تنوع و گستردگی بیشتر در بین نهادها و دستگاه‌های قرآنی اجرایی شود. الان دوره‌ای است که سطح فرهنگی مردم بسیار بالا رفته و نمی‌توان یک‌بعدی از آنان انتظار داشت. به نظر من دیگر برگزاری محافل انس با قرآن کریم به شکل و شمایل کنونی کافی نیست، ما می‌توانیم شب شعر قرآنی، جشنواره عکاسی قرآنی، مسابقات تیمی قرآنی برگزار کنیم؛ چه اشکال دارد صنایع دستی ما با موضوعات قرآنی تولید شود و یا جشنواره‌های مختلف نگارگری، نقاشی، گلیم قرآنی، تئاتر و سمفونی قرآنی اجرا کرد تا مردم با انواع ذائقه‌ها آشنا شوند.به نظر من در برگزاری نمایشگاه قرآن نیز به خطا رفته ایم. برپایی نمایشگاه قرآن به شکلی که فقط ظواهر و حواشی این کتاب الهی مطرح شود، مناسب نیست؛ نمایشگاه قرآن می‌تواند موضوعات مختلف را تجسمی کند، به عنوان مثال موضوع قیامت را به صورت تحلیلی و دیداری درآورد و ما شمه‌ای از محاسبه و حساب و کتاب قیامت را مشاهده کنیم، یک سال به موضوع نعمت‌شناسی بپردازد تا به این شیوه مردم با قرآن زندگی کنند. متأسفانه آدم‌های بسیاری در بند زندان هستند که اگر به یک آیه قرآن کریم در مورد نوشتن قرارداد عمل می‌کردند امروز گرفتار نمی‌شدند.

برای ترویج سبک زندگی قرآنی همه مسئول هستند

یکی از منویات مقام معظم رهبری ترویج سبک زندگی اسلامی و قرآنی است، برای تحقق این هدف چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید.

ایجاد یک فضای عمومی قرآنی کار یک نفر یا دو نفر نیست بلکه همه مردم سهم دارند و نسبت به آن مسئول هستند. برای تحقق اصلاح سبک زندگی کنونی باید آحاد جامعه خواهان‌اش باشند و در رأس مردم خانواده‌ها به عنوان اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی برای ایجاد سبک زندگی قرآنی پیش‌قدم شوند. اگر جوانان ما با قرآن آشنا شوند و ویژگی‌ها و دستورات آن را در زندگی‌شان عملیاتی کنند ما به سبک زندگی حقیقی دست یافته‌ایم. خانواده قرآنی خانواده‌ای است که بیهوده عصبی نمی‌شود، صبر در خانواده قرآنی از جایگاه والایی برخوردار است زیرا کتاب الهی اول به صبر تأکید می‌کند و بعد به خواندن نماز سفارش می‌کند. من نیز در خانواده خود صبر و توازن را حاکم می‌کنم، این توازن در گفتار، رفتار و پوشش ما وجود دارد. قرآن تبیان لکل شی است یعنی برای هر چیزی همچون خرید، سخن‌گفتن، معامله، جنگ، علم، نیکی به پدر و مادر و غیره سخن گفته است. قرآن برای فهمیدن نیاز به معلم دارد و بهترین معلم قرآن سیره و اخلاق انبیا و اهل بیت (ع) است و ما باید از آنها الگو بگیریم، خداوند نیز به اندازه وسع و ظرفیت ما انتظار دارد. قرآن دارای 2500 آیه پیرامون سبک زندگی است که باید آنها را استخراج کنیم و در زندگی خود به آن جامه عمل بپوشانیم.
 

نگاه مادی نداشتن خادمان قرآنی برای الفت با آیات الهی است

شما مدتی است که از سوی معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رییس مجمع خادمان قرآنی منصوب شده اید، مختصری در مورد فعالیت و اهدافتان در این حوزه توضیح بفرمایید.

طی حکمی از سوی معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان مسئول مجمع خادمان قرآنی کشور منصوب شدم که تاکنون شناسایی و ساماندهی اطلاعات این افراد تکمیل شده است.
در حال حاضر 291 نفر به عنوان خادم، فعال و برگزیده عرصه قرآن کریم شناسایی شده اند و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد برگزاری نخستین نشست با حضور خادمان قرآن باشیم.
پیش بینی می کنیم این نشست با حضور فعالان عرصه قرآن در مشهد مقدس با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون قرآن و عترت وزارت ارشاد برگزار شده و زمینه انس و هم نشینی بیش از پیش را با فعالان این عرصه برقرار سازد.
تأسیس انجمن خادمان قرآنی در قالب اساسنامه و ایجاد چند کارگروه تخصصی برای بهره‌مندی از تجربیات پیشکسوتان عرصه قرآن کریم زمینه‌سازی توجه بیش از پیش به جایگاه رفیع آنان را فراهم می‌کند. باید شأن و جایگاه خادمان عرصه قرآن را بهتر حفظ کنیم و امیدواریم این انجمن با فعالیت پویا و مستمر خود بتواند اهداف‌اش را محقق سازد.
فعالان عرصه قرآن به خاطر ارادت و الفت قلبی با آیات الهی قطعا نگاه مادی ندارند و اولویت برنامه‌های انجمن خادمان قرآنی شنیدن دغدغه‌های آنان است زیرا شنیدن سخنان و گفته‌های پیشکسوتان عرصه قرآنی که دارای تجربیاتی هستند می‌تواند موجب رشد فعالیت‌های قرآنی شود.
انجمن خادمان قرآنی قطعا به دغدغه‌های مادی مخاطبان خود توجه دارد و علی‌رغم کسری بودجه و اعتبارات در حوزه فعالیت‌های قرآنی می‌توان برای پیشبرد برنامه‌ها و طرح‌ها از بنگاه‌های اقتصادی و تمام نهادهایی که ریشه فرهنگی دارند، بهره برد.
بزرگ‌ترین قهرمانان عرصه قرآن کریم خادمان و فعالان قرآنی هستند که به گفته رهبر انقلاب، تکریم این افراد موجب تأثیرگذاری هرچه بیشتر در سایر برنامه‌ها می‌شود. برای تأثیرگذاربودن باید چهره‌های برتر قرآنی را به همگان شناساند.

 
پایان پیام/