نگاه غیر جامع، علت دیدگاه های مغرضانه برخی مستشرقین به امام حسن(ع)

به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، حجت الاسلام و المسلمین احمدی ندوشن، عصر روز گذشته و در اولین روز برگزاری کنگره بین المللی سبط النبی، در کمیسیون بررسی و نقد دیدگاه مستشرقان به زندگی امام حسن مجتبی (علیه السلام)، با ارائه مقاله ای که با عنوان سیره اخلاقی و اجتماعی امام حسن (علیه السلام) از نگاه مستشرقان گفت: در آثار مستشرقان و دیدگاه های آنها، به صورت منسجم به موضوع زندگی امام حسن (علیه السلام) پرداخته نشده است و برای بررسی آراء و نظراتشان باید از لا به لای منابع مختلف ، مطالبی را استخراج کنیم، که این کار در مورد سیره ائمه (علیهم السلام) و به خصوص امام حسن مجتبی (علیه السلام) کاری سخت است.
وی ادامه داد: به طور کلی مستشرقینی که در حوزه اسلام و تشیع وارد شده و آن را بیان کرده اند به دو دسته تقسیم می شوند، دسته ای با نگاهی مثبت یا همسو به زندگی امام حسن (علیه السلام) نگریسته و آثاری نگاشته اند، گروهی هم با نگاه منفی یا غیر همسو و بعضاً مغرضانه زندگی ایشان را بررسی و نقد کرده اند.
وی همچنین خاطر نشان کرد: البته اکثر مستشرقان به زندگی ایشان نگاه مثبت داشته اند و ویژگی های اخلاقی کریم اهل بیت (علیهم السلام) را تأیید کرده اند، روایات مختلف و متعددی از شیعه و سنی هم به عظمت اخلاقی و شخصیت متقی این امام همام اشاره دارد و این مسأله را تأیید می کند که تعدادی از آن ها در متن مقاله ذکر شده است. در این مقاله سعی شده است که دیدگاه های منفی و غیرهمسو مطرح و به آن ها پاسخ داده شود.
وی در توضیح نگاه های منفی نسبت به امام حسن (علیه السلام) سه شبهه وارد شده از طرف مستشرقین را مطرح کرد و گفت: عمده ایراد ها و مشکلات مستشرقین در این زمینه، عدم دقت کافی در منابع و یکسونگری و نگاه محدود و غیر جامع به آن ها بوده است.
احمدی ندوشن افزود: مستشرقین با طرح سه شبهه شخصیت و وجهه امام حسن مجتبی (علیه السلام) را مورد هدف قرار داده اند. در بعد اول، که بسیار هم جدی و پررنگ وارد شده اند، مسئله مطلاق بودن امام (علیه السلام) است که می گویند امام حسن(علیه السلام) بسیار ازدواج می کرده و بسیار هم طلاق می داده است و به همین جهت مطلاق، بسیار طلاق دهنده، خطاب شده است.
وی در رد این نظریه گفت: اولاً، منشأ و منبع این ادعا، بنیان ندارد و از ریشه باطل است، چرا که ریشه و راوی اول این گونه احادیث که امام را مطلاق خوانده اند، اشخاصی مانند مداینی و ابوطالب مکی هستند که هیچ کدام قابل اعتنا و قبول نیستند. ثانیاً، این ادعا و تهمت بار اول توسط منصور دوانیقی ایجاد شد و بر سر زبان ها افتاد. در آن زمان، کسانی که بر ضد حکومت عباسی قیام می کردند، غالباً از نوادگان و فرزندان امام حسن (علیه السلام) بودند که حکومت عباسی را به ستوه آورده بودند و لذا منصور دوانیقی این کار را انجام داد تا از همراهی مردم برای پیوستن به این قیام ها جلوگیری کند. ثالثاً بار ها و بارها در جلساتی که در دربار بنی امیه تشکیل می شد و امام حسن (علیه السلام) نیز مجبور به شرکت در آن بود، مناظراتی برای تخریب وجهه ایشان در بین مردم انجام می شد که امام (علیه السلام) همه را پاسخ می دادند، اما در این جلسات هیچ گاه شاهد ادعای مطلاق بودن امام حسن (علیه السلام) مطرح نشده است.
احمدی ندوشن ادامه داد: شبهه دیگری که مستشرقین در مورد شخصیت سبط اکبر پیامبر (علیه السلام) وارد می کنند، خوشگذران بودن ایشان است، که از بعد اجتماعی و نیز سیاسی، شخصیت ایشان مورد هدف قرار گرفته است، به این شکل که گفتند ایشان، به دنبال حکومت نبوده و به خاطر خوشگذرانی و عیش و نوش، حکومت را به معاویه واگذار کرده است! این شبهه هم با توجه به مستندات و روایات عدیده از فضایل و تقوا و عبادات حضرت امام حسن (علیه السلام) بی اساس و بی پایه است، چه طور می شود کسی که در روایات شیعه و سنی زاهد ترین مردم خوانده شده و 25 بار در طول عمر خود با پای پیاده به حج رفته، خوشگذران باشد و تن به لذات دنیایی بدهد.
وی با بیان این که در بعد سوم، برخی مستشرقین غیر منصفانه در در فضایل امام (علیه السلام) تشکیک کرده و آن ها را ساختگی دانسته اند، افزود: با وجود روایات متعدد و گوناگون در منابع اهل سنت و شیعه، مانند روایاتی که ابن کثیر، ابن ابی الحدید و سیوطی و دیگران نقل کرده اند، این شبهه و نگاه مغرضانه نیز مردود می شود، چگونه ممکن است یک محقق این اسناد و معتبرات را بی ارزش بداند و در آن ها تشکیک کند؟
حجت الاسلام و المسلمین احمدی ندوشن در پایان سخنان خود، مستشرقین را در قالب دو گروه دسته بندی کرد و گفت: برخی از مستشرقین، واقعاً به دنبال حقیقت بوده و تلاش کرده اند تا به آن دست یابند، لذا است که در رد برخی نظرات، از گفته ها و نوشته های آنان استفاده شده است. برخی دیگر نیز با با دید مغرضانه و جانب دارانه، عمدتاً از منابع اهل سنت یا منابع غیر معتبر استفاده کرده و سعی کرده اند شبهاتی را که مطرح شد، طرح کنند.
پس از پایان سخنان حجت الاسلام احمدی ندوشن، نظرات مختلف در مورد این مقاله مطرح شد و رئیس کمیسیون، آیت الله حسینی جلالی نکاتی را ارایه کردند.