گروه قران و معارف خبرگزاری شبستان: با فرا رسیدن عید فطر اولین مسئله و موضوعی که درجامعه و در میان اقشار مختلف مردم مطرح می شود، موضوع « زکات فطره» یا همان « فطریه » است. این که فلسفه زکات فطره چیست و برای چه پرداخت می شود ؟ موضوع مهمی است که بارها در مجامع مختلف و رسانه های عمومی (از جمله در همین رسانه) به آن پرداخته و ابعاد مختلف وهدف از تشریع چنین تکلیفی تبیین و تشریح شده است.
اما موضوع دیگر در رابطه با زکات فطره، مسئله موارد مصرف و استفاده آن است. این که میزان مبلغی که به عنوان فطریه اعلام می شود به چه کسانی باید پرداخت شود؟ یا در چه اموری مصرف می شود؟ آیا سازمان ها و نهادهای مختلف حق استفاده از آن را دارند یا خیر؟ و سوالاتی از این دست!
در همین رابطه گروه قران و معارف خبرگزاری شبستان گفتگویی داشته است با حجت الاسلام علی زینتی ، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی و از اساتید فقه موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) که در ادامه متن این گفتگو را می خوانید .
با سپاس ازاین که وقت تان را در اختیار ما قرار دادید در سوال اول بفرمایید که موارد مصرف زکات فطره(فطریه) چیست؟
موارد مصرف فطریه یا همان زکات فطره مانند خود زکات است یعنی به گروه هایی از مستحقین تعلق می گیرد که در قرآن به صراحت از آنها نام برده شده است. از جمله « فقیر»، « مسکین، « فی سبیل الله » ، « ابن سبیل» و « نیازمندان ».
مبالغی که مردم به عنوان زکات فطره پرداخت می کنند در کجا هزینه می شود؟
در پاسخ به این سوال باید گفت هر کس می تواند شخصا ( با اجازه از مرجع تقلید خود) زکات فطره خود را به محل مصرفی که از نظر شرعی معین شده برساند. البته در زکات فطره اجازه نیز لازم نیست و همه مراجع عظام تقلید اجازه داده اند که افراد زکات فطره خود را به مستحقین از نیازمندان و آشنایان و فامیل پرداخت کنند. یعنی ما متولی دولتی برای زکات فطره نداریم و هرکس طبق حکم فقها می تواند آن را به محل تعیین شده مصرف آن برساند.
اگر افراد بخواهند شخصا زکات فطره خود را به افراد مستحق برسانند، آیا اولویتی وجود دارد یا به همه افرادی که نام بردید می توان داد؟
امروز بسیاری از فقها تاکید می کنند که زکات فطره را باید برای فقرای شیعه با اولویت افراد فامیل و آشنایان و بستگان مصرف کرد و همه فقها اتفاق نظر دارند که اولویت اول در مصرف زکات فطره فقرای شیعه هستند.
سازمان ها، نهادها و موسساتی مانند کمیه امداد امام خمینی(ره) ، بهزیستی و... که زکات فطره مردم را دریافت می کنند، از نظر شرعی چه حکمی دارند؟
اولا زکات فطره مصرف معینی دارد. ثانیا فرد پرداخت کننده و شخص مکلف که زکات فطره بر او واجب است می تواند خود شخصا آن را به دست مصرف کننده برساند و نیاز به هیچ واسطه ای نیست.
اما در مواردی فرد می تواند بر حسب اعتماد و اطمینان شخصی خود، زکات فطره خود را به سازمان، ارگان یا نهاد خاصی مانند کمیته امداد امام خمینی(ره)، بهزیستی، یا جمعیت هلال احمر و ... پرداخت کند که آنها به عنوان نماینده وی این زکات فطره را در محل مناسب و بجا هزینه کنند. اما در این جا هم فرد باید نسبت به این سازمان یا نهاد اعتماد کامل و یقین داشته باشد. یعنی یقین کند که آن سازمان یا فرد خاص، این زکات فطره را در محل تعیین شده شرعی خود مصرف می کند.
یعنی اگر من ندانم و یقین نداشته باشم که فلان نهاد یا سازمان یا موسسه که زکات فطره من را دریافت می کند، آیا آن را در همان جهت شرعی مشخص شده استفاده می کند یا نه ؟ یا به شخص مستحق می رساند یا نمی رساند؟ نمی توانم فطریه ام را به انها پرداخت کنم؟
خیر! اگرشک داشته باشیم که آیا این سازمان یا ارگان این مبلغ را در جایی که باید ، هزینه می کند یا نه، نمی توان زکات فطره را در اختیار آن قرار داد و علاوه بر این فرد مکلف هم « برئ الذ مه» نمی شود یعنی تکلیف از وی ساقط نمی شود چون وظیفه خود را به درستی انجام نداده و به سرانجام نرسانده است.
وظیه مکلف، پرداخت زکات فطره است؛ و وقتی این مبلغ را پرداخت کرده است چرا تکلیف از او ساقط نمی شود؟
چون آن چه بر عهده مکلف است آن است که زکات فطره را به محل مصرف شرعی و یقینی آن یعنی فقرای شیعه برساند. هرچند به هر سازمان، موسسه و نهادی می توان زکات فطره را پرداخت کرد اما این بستگی به تشخیص فرد پرداخت کننده دارد که آیا این موسسه یا سازمان این مبلغ را در همان موارد مصرف شرعی که در رساله های عملیه توسط فقها عنوان شده است، می رساند یا نه؟
به عنوان مثال ممکن است فردی بگوید که شیعیان فقیری را که مستحق دریافت زکات فطره هستند، می شناسد و به شما پیشنهاد کند که زکات فطره خود را د راختیار وی قرار بدهید تا به این شیعیان مستحق برساند. در این جا شما باید نسبت به این فرد اعتماد داشته و یقین کنید که وی به این تکلیف شرعی عمل می کند و در صورتی که یقین نداشته باشید نه تنها نمی توانید زکات فطره خود را به وی پرداخت کنید بلکه در صورت پرداخت هم، تکلیف از شما ساقط نمی شود. بنابراین تکلیف برعهده شخص مکلف (فرد پرداخت کننده فطریه) است و واسطه ای در این کار وجود ندارد.
پایان پیام/
نظر شما