خبرگزاری شبستان: کتاب «نظام ولایت فقیه؛ نظام علوی یا مهدوی؟» نوشته حجت الاسلام محمد نجفی، مدرس حوزه و مبلغ دانشگاه به تازگی از سوی دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است، در خصوص محتوا و هدف نگارش این اثر با نویسنده آن گفتگویی انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد:
انگیزه اصلی از تدوین این کتاب چه بود و با چه هدفی نگارش آن ادامه یافت؟
آنچه در فضای فرهنگی کشور از حکومت اسلامی ایران دیده می شود، گاه به چالش کشیدن ها حکومت بدون درک صحیح از توقعات است؛ به عبارت دیگر آن چه در محافل ما دیده می شود نقد ناصحیح و نابجا از حکومت است به این معنا که سطح انتظار از نظام اسلامی را با نظام مهدوی و مدینه فاضله مقایسه کرده و بالا می برند به گونه ای که در صورت دیدن هر گونه چالش، نظام را زیر سوال برده و بیان می کنند حکومت اسلامی نباید این گونه باشد.
برای روشن شدن این سخن باید گفت، در پی یکسری القائات نابجا به ویژه در اوایل انقلاب از حکومت اسلامی، مردم توقع یک حکومت آرمانی و مهدوی که خالی از هر گونه عیب و نقص باشد، را داشته و دارند، این در حالی است که حتی حکومت علوی نیز دچار چالش هایی بود اما گزارش هایی که در منبرها و فعالیت های فرهنگی و نوشتاری ما از این حکومت می شود، معمولا یک طرفه است. البته نمی گوییم این حرکت مغرضانه است. اما این حرکت یعنی تنها ارائه گزارش های خوب و نیکو از شرایط که امیرالمومنین علی (ع) در آن حکومت کرده اند که این توقع را در میان مردم و حتی نخبگان ایجاد می کند که حکومت اسلامی امروز نیز باید مانند حکومت علوی و حکومت مهدوی که آن را امید داریم، باشد این در حالی است که امیرالمومنین علی (ع) نیز در حکومت خود دچار مشکلات و چالش هایی بودند که روند آن را گاه با مشکل روبه رو می کرد.
این نگاه چه نتیجه ای را می تواند در پی داشته باشد؟
ببینید وقتی مردم نگاه علوی (که تنها از آن گزارش های مثبت شنیدند) یا مهدوی به حکومت اسلامی و ولایی داشته باشند اما از سوی دیگر این حکومت را مانند هر نوع حکومت دیگر گاه دچار مشکلاتی ببینند، از آن دلسرد شده و و آن را ناکارآمد فرض کرده و بیان می کنند این چه حکومت اسلامی است که فلان مشکل یا مساله را دارد. در واقع این نوع نگاه توقع نادرست را به همراه دارد که این توقع منجر به ارزیابی ناصحیح از حکومت دینی شده و در نتیجه موجب توهم ناکارآمدی حکومت دینی و تضعیف آن می شود.
آیا می توانید نمونه ای از چالش های موجود در حکومت علوی را به صورت مصداقی بیان کنید؟
بله؛ در زمان حکومت امیر مومنان(ع) به دلیل کمبود نیروی متعهد و کارآمد، ایشان مجبور شدند زیاد بن ابیه را که فردی شیاد بود و مشخص نبود پدرش چه کسی است را به استانداری فارس منصوب کنند به دلیل آن که قدرت اجرایی بالایی داشت. یا زمان پیامبر (ص) به ابوذر مقام اجرایی خاصی داده نشد چرا که توان مدیریتی ضعیفی داشت. لذا این گونه نبود که حکومت علوی خالی از نقص و مشکل باشد و تنها موفقیت کسب کند.
لذا این کتاب در پی آن است که فضای منصفانه و متعادل نسبت به نقد حکومت اسلامی ایجاد کند نه اینکه در حق آن اجحاف شده و دائم با کشورهایی مانند ترکیه و ... مقایسه ناصحیح شود و تلقی حکومت اسلامی آن در مواجهه با یک چالش، زیر سوال رود.
با تالیف این کتاب به چه نتایجی دست یافتید؟
این نوشتار نخستین کاری که می کند، معیار نقد صحیح هر مجموعه اجرایی را به مخاطب ارائه می دهد به عبارت دیگر این مطلب را تفهیم می کند که حکومت باید با توجه به چالش ها و واقعیت های موجود نقد شود نه تنها با نگاه به آرمان ها. دوم آن که چالش های موجود در نظام اسلامی را ارائه و آن را با مشکلات حکومت علوی تطبیق می دهد که نتیجه آن ترسیم یک انتظار معقول و تعدیل یافته از نظام ولایی است.
به فصل های کتاب اشاره بفرمایید و مهمترین شبهاتی که در آن بررسی شده است، کدامند؟
این کتاب در هشت فصل با عناوینی همچون ملاک ارزیابی مجموعه های اجرایی، چالش های اجرایی در راه رسیدن به اهداف حکومت دینی، ملاک دینی بودن یک نظام، ملاک کارآمدی در نظام های دینی، روش صحیح مقایسه بین نظام دینی و نظام های جایگزین و ثمرات و نتایج این بحث(شبهات ناکارآمدی) تالیف شده و فصل پایانی آن به بررسی شبهاتی مانند آیا این انقلاب باعث بدبینی مردم به اصل دین نمی شود و بهتر نبود برای حفظ نگرش مردم به دین انقلاب نمی کردیم؟، اگر نیروی کارآمد کافی نداشتیم، چرا انقلاب کردیم؟، آیا هر اشکالی در نظام ولایی به ولی فقیه برمی گردد؟، بهتر نیست فقها حاکمان نباشند و حکومت را قبول نکنند تا حیثیت دین لکه دار نشود؟، اگر در حکومت اسلامی به کسی ظلم شد باز هم می توان آن حکومت را اسلامی دانست؟، اگر به کسی رای دادیم و او در عمل اشتباه کرد ما هم در اشتباهات او سهیم هستیم؟ و ... می پردازد در واقع شبهات این اثر بروز و جدید هستند که در میان نسل جوان و دانشجو شنیده می شود.
ویژگی خاصی که این کتاب نسبت به آثار مشابه دارد و آن را از سایرین ممتاز می کند از نظر شما چیست؟
به نظر می رسد این کتاب با دیگر آثار مرتبط تفاوت جدی دارد و نمی توان این توقع را داشت که به نهایت مطلوب رسیده باشد اما همت نگارنده بر آن بوده هیچ مطلبی که از نظر عقلی قابل دفاع نباشد در این اثر ذکر نشود. البته معنای این سخن آن نیست که پاسخ های آن فنی نیست بلکه این علم تطور دارد و این کتاب می تواند در این زمین راهگشا باشد. لذا پاسخ هایی که در آن ذکر شده، عالمانه و قابل دفاع است.
شایان ذکر است، کتاب «نظام ولایت فقیه؛ نظام علوی یا مهدوی؟» در 137 صفحه با شمارگان 2000 نسخه، با بهای 3500 تومان از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد.
پایان پیام/
نظر شما