خبرگزاری شبستان: حوزه های علمیه به عنوان یکی از اصلی ترین و اثرگذارترین عوامل معرفی و گسترش مسجد تمدن ساز در جامعه اسلامی محسوب می شوند، چراکه هریک از ائمه جماعات در حوزه های علمیه تلمذ کرده اند و در نتیجه می توانند بسیاری از آموزه های دین را با رویکرد علمی حوزوی طی ارایه مباحثی که در منبر ارایه می کنند به مردم منتقل کنند.
خبرنگار سرویس مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان، در راستای بررسی نقش حوزه های علمیه در تقویت رویکرد مسجدمحور در جامعه، با حجت الاسلام «مطلبی فشارکی»، رییس حوزه علمیه حجت ابن الحسن(ع) به گفت وگو نشسته است که حاصل آن را می خوانید:
- برای شروع بحث می خواهم اشاره ای به ظرفیت های متعدد مساجد داشته باشم، مسجد به عنوان یک نهاد فرهنگ ساز در طول تاریخ اسلام شناخته شده است و فعالیت های مساجد نیز دلیل محکمی بر اثبات این امر است، با این وصف اما امروز آنچنان که باید از این ظرفیت استفاده نمی شود، علت چیست و در این بین نقش ائمه جماعات را در گسترش این کارکردها چگونه ارزیابی می کنید؟
واقعیت آن است که ما مسجد را دست کم گرفته ایم، مسجد پروژه وسیعی است، معتقدم امام جماعت به جز اقامه نماز وظایف دیگری هم دارد و نباید کار خود را محدود به حضور در مسجد در ساعات اذان و نماز بداند چراکه مسجد در واقع مجموعه فرهنگی کل منطقه محسوب می شود و باید به گونه ای فعالیت داشته باشد که مرکز تمام امور فرهنگی منطقه خودش شود لذا بخشی از کار امام جماعت نیز تلاش در راستای تحقق این امر است.
همه اقشاری که وارد مسجد می شوند از فقیرالفقرا تا غنی الاغنیا، از اندیشمندان تا افراد بی سواد هستند بنابراین ائمه جماعات باید بتوانند با بهره گیری از روش های نوین معارف دین را به مردم منتقل و به لحاظ محتوایی مطالب پرباری را بیان کنند، از این مسیر است که می توان مسجد را به قطب فرهنگی هر منطقه مبدل ساخت.
امام جماعت نباید تصور کند که همین که در مسجد حضور یافت و نماز را اقامه کرد کار او تمام شده است، در صدر اسلام نیز چنین نبود، مسجد در صدر اسلام مرکز تمامی امور و تصمیم گیری ها بود، البته امروز شرایط جامعه به کلی با آن دوران تفاوت دارد مع الوصف مسجد همچنان محور است و باید این محوریت دینی اجتماعی را تقویت کرد.
- برای تحقق این امر همچنین فعالیت چندجانبه امام جماعت در مسجد چه اقداماتی باید از سوی نهادهای مربوط صورت پذیرد؟
باید امام جماعت از سوی مراکز زیربط حمایت شود، اگر می خواهیم که حضور امام جماعت در مساجد بیشتر شود باید از آنان در تمامی حوزه ها حمایت کرد. ممکن است که یک مسجد حتی بدون حضور امام جماعت کار فرهنگی داشته باشد اما تجربه نشان داده است که این حضور می تواند ثمربخشی مضاعفی را در سیر فعالیت های فرهنگی مساجد داشته باشد.
واقعیت آن است که مسجد محل حضور انواع فرهنگ های مردمی و انواع و اقسام مردم است چه بسا حتی فردی برای اولین بار در مسجد حضور یابد و بخواهد نمازش را به جماعت بخواند بنابراین امام جماعت باید روان شناسی بالایی داشته باشد.
- در این بین نمی توان نقش حوزه های علمیه را نادیده گرفت، در این سیر حوزه ها تا چه اندازه اثرگذارند و چه مباحثی را باید به طلاب ارایه کنند، به هرحال بخش قابل توجهی از طلاب حوزه ها در مساجد به عنوان امام جماعت حضور دارند.
همان طور که قوه قضاییه بسیاری از نیروهای خود را از حوزه های علمیه تامین می کند باید سرمایه گذاری کرد تا ائمه جماعات نیز دوره های ویژه ای داشته باشند، به نظر من امور مساجد وظیفه دارد تا نیازهای خود را به حوزه های علمیه ابلاغ کند چرا که آنان بیش از هر نهاد و مرکزی از مسایل مساجد مطلع هستند تا از این مسیر امکان تربیت هدفمند طلاب به عنوان ائمه جماعات مساجد فراهم شود. باید دوره هایی به صورت تخصصی یا آموزشی برای ائمه جماعات از سوی حوزه های علمیه تعریف شود.
تحقق چنین امری سبب خواهد شد تا از مسیر حوزه طلاب توانمندی تربیت شده و بر علوم مورد نیاز نظیر روان شناسی، جامعه شناسی، در راستای شکل گیری تربیت دین محور بر مبنای مسجد مسلح شوند.
- با این حال خیلی از مساجد امام جماعت ندارند، از سوی دیگری بسیاری از طلاب جوان ترجیح می دهند کارهای پژوهشی داشته باشند یا در سایر مراکز فعالیت کنند تا اینکه در مسجد حضور یابند، علت چیست؟
واقعیت آن است که کار دینی فرهنگی در مسجد نیازمند آن است که امام جماعت به طور مستمر در مسجد حضور یابد، به طبع تحقق این امر منوط به آن است که امام جماعت کاری را بیرون از مسجد نپذیرد اما همان طور که اشاره کردم این امر مستلزم حمایت است.
امام جماعت محور مسجد است، چه بسا بسیاری از مردم به عشق دیدار با امام جماعت در فعالیت های مساجد شرکت کنند چنانچه تاریخ نیز گواهی بر این امر است.
- مهمترین مشکل در راستای تحقق این روند و شکل گیری فعالیت های مستمر دینی فرهنگی در مساجد چیست؟
شاید یکی از مهمترین مشکلات آن باشد که در حال حاضر بسیاری از مساجد ما از امکانات مالی کافی برخودار نیستند. مسجد هزینه های جانبی و اصلی زیادی دارد، باید به گونه ای از مسجد حمایت کرد که روحانی یا امام جماعت حاضر در مسجد نسبت به این مساله دغدغه ای نداشته باشد و بتواند با طیب خاطر فعالیت های مختلف دینی فرهنگی را در مسجد سامان دهی کند.
در کنار حمایت های دولت، این وظیفه مسلمین است که مساجد را به نحو احسن اداره کند، در عین حال وقف در حوزه مسجد باید فراگیر باشد. بسیاری از مساجد به این علت که حمایت مالی نمی شوند خالی از جمعیت شده اند، وقتی به ابتدایی ترین احتیاجات مساجد رسیدگی نمی کنیم چه انتظاری می توان داشت؟ آیا می توان انتظار داشت که جوان امروز در سجدی حاضر شود که حتی نظافت اولیه نشده است؟
- به نظر شما این قبیل حمایت ها عمدتا باید از سوی دولت باشد یا مردم و سازمان های مردم نهاد؟
هر دو موثرند، اما به هرحال نقش دولت در تامین بودجه پررنگ تر است.
- حضور خادمان افتخاری در مساجد تا چه اندازه می تواند موثر باشد؟ حرم ائمه(ع) و امام زادگان دارای خادمان افتخاری هستند، اجرای این طرح در مساجد چه تاثیری دارد؟
اقدام مفیدی است، اینکه مردم محله، هرکدام به فراخور شرایط در طول هفته در مسجد به عنوان خادم افتخاری فعالیت کنند اجر و ثواب دارد ، در عین حال حضور مردم در مساجد عینی تر خواهد شد. اما این خادمان باید گزینش شده باشند.
- کمی فضای بحث را تغییر دهیم، در حال حاضر چه تعداد از طلاب حوزه به عنوان امام جماعت در جامعه فعالیت دارند؟
آمار دقیقی ندارم، اما واقعیت آن است که یکی از بخش های مهمی که طلاب در آن حضور دارند همین مساجد است، به هرحال برای یک طلبه حضور در میان مردم به عنوان امام جماعت همواره یک وظیفه است.
نسبت فعالیت و گسترش مساجد در سطح جامعه مساوی با کاهش رفتارهای نابه هنجار اجتماعی است چراکه مسجد ماوای امن برای آموزش دین، فرهنگ، اخلاق و رفتارهای اجتماعی است. مسجد برای والدین می تواند به مهمترین مرکز تربیت دینی فرزندان شان تبدیل شود. همین حضور مستمر در مسجد عاملی برای گرایش به سوی اخلاق مداری است.
البته گاهی برخی مساجد شکل حزبی به خود گرفته و بیشتر فعالیت های حزبی در آن نمود می یابد، همین امر کافی است که مخاطبان مسجد در یک محله نصف شوند چراکه چنین مسجدی عمدتا نگاه اش سیاسی است و مباحث سیاسی حزب خاصی را دنبال می کند، نظر شما چیست؟
به نظر من این وظیفه امام جماعت است که فرهنگ سازی کند و نگاه متفاوت به مخاطبان مسجد خود نداشته باشد، شاید برخی مساجد محل حضور طرفداران برخی احزاب باشند ولی هرگز به این مفهوم نیست که سایر مردم حضور نیابند، همانطور که در ابتدای بحث اشاره کردم مسجد محلی برای حضور تمامی اقشار است و این ویژگی در مورد تمامی مساجد صدق می کند.
- کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور و نقش این کانون ها در جذب افراد به مساجد چیست؟
مسجد به هر حال احتیاج به برنامه ها و محیط های فرهنگی دارد، کانون هایی که در جوار مساجد شکل گرفته اند در حقیقت بهره بردار چندجانبه فکری فرهنگی از مسجد می شوند و به علت رویکرد جوان گرایانه می توانند گروه های سنی نوجوان و جوان را در ذیل فعالیت های فرهنگی خود جذب کنند. معتقدم این کانون های باید گسترش یابند.
در این مجال می خواهم نمونه ای عنوان کنم، بسیاری از حوزه های علمیه ما در کنار مساجد بنا شده اند و این هم جواری باعث شده است که مسجد و حوزه محل تعامل اندیشه باشد، حال همین رویکرد در مورد کانون های فرهنگی هنری مساجد نیز صدق می کند، یعنی حضور این کانون ها فعالیت های فرهنگی مسجد را سمت وسویی متفاوت و جوان گرایانه می دهد.
- حال که بحث به اینجا کشیده شد، به نظرتان چه طور می توان از مسیر مسجد طلبه تربیت یا به حوزه ها معرفی کرد؟
همین هم جواری مسجد و حوزه خود اولین تاثیر در جذب علاقه مندان است، اما به هرحال تعداد زیادی از مساجد هم در مکانی مستقل قرار دارند بنابراین می توانند با معرفی حوزه های علمیه و شناسایی جوانان علاقه مند آنها را به حوزه ها معرفی کنند.
ارتباط حوزه علمیه حجت این الحسن(ع) با مساجد منطقه خود چگونه است؟
ما تعامل تنگاتنگی با مساجد داریم، اگر مساجد منطقه سخنران، امام جماعت بخواهند برایشان اعزام می کنیم. در خلال حضور همین طلاب موارد فراوانی از جوانان را داشته ایم که به تحصیل در حوزه علاقه مند شده اند. معتقدم مساجد یکی از اصلی ترین محورهای جذب به حوزه های علمیه محسوب می شوند.
پایان پیام/
نظر شما