به گزارش خبرنگار خبرگزاری شبستان، دکتر قاسم پورحسن، استادیار فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی، در پانزدهمین همایش بزرگداشت حکیم صدرالمتالهین، که با رویکرد نگاهی به اخلاق و فلسفه اخلاق در حکمت متعالیه برگزار شد، با موضوع "ملاصدرا و اخلاق حداکثرگرا" به ایراد سخنرانی پرداخت.
وی با این ادعا که می خواهد بر اساس فلسفه حکمت متعالیه، نقدی را بر دیدگاه رایج اخلاقی وارد کند، سخنان خود را آغاز کرد.
دکتر پورحسن با طرح این مطلب که اخلاق با فلسفه اخلاق متفاوت حوزه های مختلفی را در بر می گیرد، اظهار داشت: اخلاق الزام های اخلاق است در حالی که فلسفه اخلاق تلاش عقلانی برای تبیین این الزام ها است.
وی مدعی شد که کشف اخلاقیون در تفاوت میان آنچه هست و آنچه باید باشد، کشف بزرگی برای فیلسوفان اخلاق بوده است.
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی با طرح این پرسش که "فلسفه اخلاق چه مشکلی را حل می کند؟"، ادامه داد: فلسفه اخلاق به ما می گوید که در تعارضات اخلاقی کدام طرف را باید اولویت بدهیم. به همین خاطر یکی از بنیادهای مهم سه مکتب و نظام بزرگ اخلاقی، "اولویت" است.
وی با این ادعا که سه نظریه اساسی در اخلاق معاصر وجود دارد، این سه نظریه را اخلاق حداکثرگرا، اخلاق اعتدال گرا و اخلاق حداقل گرا دانست و گفت: بی تردید آدمی می کوشد تا اخلاقی زندگی کند اما این کافی نیست.
دکتر پورحسن برای ادامه سخنش این سؤال‌ها را مطرح کرد: قلمرو اخلاق تا کجا است؟ ما تا چه حد باید اخلاقی باشیم؟ میزان مطالبه اخلاق از ما تا چه اندازه است؟ چه اندازه از اعمال‌مان می‌تواند در قلمرو اخلاق ارزیابی شود و اینکه شمول و محدوده اخلاق چیست.
وی با اشاره به اینکه هر کدام از سه نظریه فوق پیروانی دارد، در توضیح آموزه‌های پیروان اخلاق حداکثرگرا گفت: ایشان بر این باورند که مطالبه اخلاق از ما اندازه و مرزی ندارد بلکه تمامی کنش‌های آدمی باید در چارچوب اخلاق مورد سنجش و داوری قرار گیرد.
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی بر این باور است که پیروان اخلاق اعتدال‌گرا که به آن اخلاق رایج نیز می‌گویند، معتقدند اخلاق دارای حد و مرزی است و چنین نیست که ما در اعمال‌مان دارای اختیاری نباشیم، مطالبه اخلاق در این رویکرد دارای محدودیت است.
وی در تبیین رویکرد سوم گفت: رویکرد حداقل‌گرا تنها بر عدم اضرار تأکید دارد، در این رویکرد، عملی اخلاقی است که به طور مستقیم منجر به صدمه، ضرر و سلب منفعت از دیگران نشود اما در نسبت با خود شخص ضرورتی ندارد که اعمال با سنجه اخلاق ارزیابی شود.
دکتر پورحسن با این ادعا که ملاصدرا قلمرو گسترده‌ای را برای اخلاق لحاظ کرده، ادامه داد: مکتب ملاصدرا اعمال، نسبت اعمال فرد و دیگران، نسبت اعمال با سعادت و فضیلت فرد و اجتماع را در درون دیدگاه حداکثرگرایانه تدوین می‌کند.
وی بر این باور است که ملاصدرا قایل به افزایش یا توسعه غیرمطلق و فضیلت و مطلوبیت نهایی و نیز سعادت در مرتبه اعلا و غایی آن است و این مهم بدون قول به اخلاق حداکثرگرا به دست نمی‌آید.
پایان پیام/
نظر شما