به گزارش خبرگزاری شبستان تحولات منطقه خاورمیانه و بازیگری مخرب برخی از کشورهای منطقه سوریه ، بحرین و یمن را با چالش های جدی رو به رو کرده است . در همین حال به نقش اخوان المسلمین به عنوان بازوی سیاسی جریان های سنی مذهب نمی توان بی توجه بود. ترکیه نیز به عنوان پایگاه سنتی اخوان المسلمین در تلاش است تا با تخریب بیش از پیش فضای سیاسی با حمایت از جریان های تروریستی از جمله داعش حیات خود را حفظ کند.
-نقش ترکیه در مناقشات موجود در منطقه چیست؟
از آغاز اعتراضات در سوریه که در ابتدا مردمی و مسالمت آمیز بود و سپس به درگیری و صحنه گردانی نیروهای تروریسم کشیده شد، متاسفانه ترکیه نقشی غیر سازنده ایفا کرده است. ترکیه از کشورهایی بود که دست به تجهیز نیروهای تروریست معارض با دولت اسد زد بنابراین یکی از مقصرین وضعیت بغرنج کنونی در منطقه بدون شک دولت ترکیه است. متاسفانه این سیاست ادامه پیدا کرد و به عراق نیز تسری یافت. حمایت های مستقیم و غیر مستقیم دولت اردوغان از تروریست ها، چهره ترکیه را تغییر داد و از یک عنصر مثبت در معادلات منطقه به یک عنصر منفی تغییر داد. ترکیه در چند سال اخیر و به طور مشخص از ابتدای درگیری ها در سوریه یکی از محورهای گسترش تروریسم در منطقه و به بیان دقیق تر یکی از اضلاع مثلث حامیان منطقه ای تروریسم های بنیادگرا بوده است.
- عملکرد دولت رجب طیب اردوغان را چگونه می توان ارزیابی کرد؟ آیا این نقش آفرینی و حمایت از تروریست ها به سود ترکیه خواهد بود؟
متاسفم که دولت ترکیه عملکرد بسیار مثبت خود را در سالیان اخیر با اتخاذ سیاست های غلط در حمایت از تروریست ها تحت الشعاع قرار داده است. نکته بسیار مهم در این زمینه این است که رعایت مقتضیات دموکراسی از جمله دوره های محدود قدرت که در نظام های دموکراتیک تعریف شده اند، در اثرگذاری تصمیمات یک دولت و یا سک سیاستمدار بسیار موثر است. اینکه سیاست های حزب عدالت و توسعه سبب تحولی عظیم در اقتصاد و سیاست ترکیه شد واقعیتی است غیر قابل انکار. اینکه اردوغان و حزبش ناجی ترکیه بوده اند و ترکیه را تبدیل به یک قطب اقتصادی ، صنعتی، سیاسی و به بیان واضخ تر یک قدرت منطقه ای کرده اند حقیقتی مسلم است اما تداوم حضور شخص اردوغان در قدرت و جلوگیری از چرخش نخبگان فساد ایجاد کرده است که این فساد در سیستم اداری و اقتصادی قابل مشاهده است و هم در دیدگاه های سیاسی و استراتژیک ترکیه . اردوغان خوب و شایسته عمل کرد و به قله رسید اما چسبندگی اش به قدرت سبب شد تا به ورطه سقوط درافتد و با اتخاذ تصمیمات متوهمانه و غلط وارد سراشیبی سقوط شود.
آنچه که امروز در صحنه سیاسی درون و بیرون ترکیه دیده می شود کاهش محبوبیت اردوغان و افزایش دردسر های اوست . اردوغان نتوانسته است اعتراضات داخلی ترکیه را مهار کند و اعتراضات همچنان ادامه دارد. تصمیم او برای تغییر نظام ترکیه از پارلمانی به ریاستی نیز اختلافاتی را درون مجموعه عدالت و توسعه ایجاد کرده است که این مسئله قطعا به ضرر اردوغان است. در فضای بیرونی کشور نیز ماجرای حمایت او از داعش ضربه شدیدی را به وجهه ترکیه وارد آورده است. ضربه ای که آنقدر شدید بود که برخی از مخالفین طراز اول اسد را نیز کلافه کرد و آنها را هم به عکس العمل وا داشت. حقیقت این است که آنچه در ذهن دولتمردان ترکیه و در راس آنها رجب طیب اردوغان و احمد داووداوغلو می گذرد تبدیل ترکیه به یک امپراطوری مدرن در منطقه است که البته مسیری که در پیش گرفته اند به سمت و سوی دیگری می رود و آنها را از هدف دور می کند.
-با این تفاصیل آیا اسلام گرایان ترکیه در آینده نزدیک از صحنه سیاسی حذف خواهد شد؟
گمان نمی کنم . کامیابی عدالت و توسعه در نظام اقتصادی کشور آنها را از حذف شدن مصون خواهد داشت . اما بزرگترین آلترناتیو برای سیستم اردوغانی گروه منتسب به فتح الله گولن است که آن هم گروهی اسلام گراست. بنابراین اسلام گرایان به صورت جدی در صحنه سیاسی حضور خواهند داشت. در حقیقت عملکرد لائیک های ترکیه آنقدر نامطلوب بوده که بازگشت آنها به قدرت مستلزم بروز خطاهایی بسیار سنگین تر از این از سوی اسلام گرایان است.
عبدالله گل چه آینده ای در سپهر سیاسی ترکیه خواهد داشت؟
اقدام عبدالله گل در ایجاد فاصله با هیئت حاکمه اقدامی هوشمندانه بود. به جرات می توان گفت که مسیر اردوغان به سمت و سویی است که حذف شخص اردوغان و اطرافیان نزدیکش را در پی خواهد داشت. در چنین فضایی ایجاد فاصله ای که اگرچه نه به صورت رسمی اما تا حدودی اعتراض آمیز است تداوم حیات سیاسی او و حزب عدالت و توسعه را به دنبال خواهد داشت. عبدالله گل در آینده نه چندان دور دایره نفوذ وسیع تری در سپهر سیاسی ترکیه خواهد داشت و تأثیرگذاری او بر معادلات ترکیه افزایش چشم گیری خواهد یافت.
-روابط داعش و ترکیه چطور پیش خواهد رفت؟
پرسش اساسی این است که ایا رابطه حسنه با گروه های تروریستی از جمله داعش قابل اعتماد است؟ به عنوان کسی که سالهاست مسائل منطقه را پیگیری می کنم معتقدم خیر. ماهیت این گروه ها به شکلی است که نمی توان نه قابل پیش بینی اند و نه قابل اعتماد . در واقع تیغ دو لبه ای هستند که هر لحظه احتمال حرکات انتحاری از سوی آنها وجود دارد. با این توضیح معتقدم ترکیه از حمایت های خود از تشکیل و تجهیز و توسعه این گروه به شدت نادم و پشیمان خواهد شد و شر وجود آنها گریبان ترکیه را هم خواهد گرفت . تجربه نشان داده که حضور گروه های تروریستی ایدئولوژیک در یک منطقه به شکست آنها در جنگ و کشته شدن آنها پایان نخواهد پذیرفت و آنها در لایه های پنهان جامعه باقی خواهند ماند که فعالیت آنها در لایه های زیرین اجتماعی از آنجا که نامحسوس و غیرقابل کنترل است، بسیار مخرب خواهد بود.
و هم اکنون که ترکیه زیرفشار های بین المللی ناچار به گشودن مرز برای انتقال پیش مرگه ها به کوبانی هم شده درواقع نارضایتی داعشی ها را هم به جان خریده است که قطعا این مسئله به روابط ماهیتا سست فی مابین ضربه خواهد زد. در واقع ترکیه بیش از دو ضلع دیگر یعنی قطر و عربستان متضرر خواهد شد.
-چرا ترکیه بیش از دو ضلع دیگر متضرر خواهد شد؟
مرز مشترک میان ترکیه و مناطقی که داعش حضور پررنگ دارد عامل این ضرر بیشتر است به دو دلیل . نخست اینکه وجود چنین ویروس خطرناکی درست در همسایگی شما خطری هولناک است که همواره ترکیه را تهدید خواهد کرد و دوم اینکه ترکیه به عنوان راه دسترسی نیروهای امدادی به کوبانی وجهه ضد حقوق بشری بسیار نامطلوبی پیدا کرد و این وجهه نامطلوب به هژمونی منطقه ای ترکیه آسیب جدی وارد آورد. اشتباه اردوغان اینجا بود که تاکتیک توسعه هژمونیک خود بر منطقه را تغییر داد و بجای گسترش نفوذ در دموکرات های اسلام گرا به گسترش نفوذ و تسلط بر تروریست های بنیادگرا امید بست که البته کودتا علیه مرسی در مصر و شکست پروژه حکمرانی اسلام گراهای دموکرات در جهان عرب و به کما رفتن این جریان سیاسی نیز در این اشتباه رئیس جمهوری ترکیه تأثیر بسزایی داشت.
به هر حال فاصله بعید قطر از مهلکه و فاصله نسبی عربستان از مناطق درگیر سبب می شود که ترکیه هم از منظر بین المللی و وجهه دیپلماتیک، هم از نظر روابط سیاسی با همسایگان و هم از نظر امنیت مرزی در مناطق گسترده درگیر بیش از دیگران متضرر خواهد شد.
نظر شما