به گزارش خبرنگار شبستان، آیت الله مجتبی تهرانی مدرس اخلاق و فقه عالی قدر جهان تشیع چهارشنبه 11 خرداد در جلسه درس اخلاق خود با موضوع حیا با طرح این سوال که راه حل مقابله با ترویج بی حیای که یکی از برزگترین مشکلات ماست چیست پاسخ داد: زمانی که فساق ظاهر الصلاح عنان امور اجرایی جامعه را بدست گیرند جامعه در دام فساد می افتد و برای اصلاح جامعه ابتدا باید این افراد اصلاح شوند.
انچه در ذیل می خوانید متن کامل سخنان ایشان در این جلسه است.
مروری بر تعریف حیا
حیا از مواهب الهی است و به تعبیر صدرالمعلمین غریزه ی انسانی و مابه امتیاز انسان از سایر حیوانات است حیا حالتی روحیست که موجب منفعل شدن روح انسان و بازدارندگی از عمل زشت عقلی یا شرعی می شود و یا در صورت ارتکاب یک عمل زشت حیا موجب عدم تکرار ان می شود.
حیای ممدوح و یا حیای مذموم
روایات ما حیا را به دو قسم ممدوح و مذموم تقسیم می کند توضیح انکه کسانی که اهل حیا هستند و دستشان به عمل زشت عقلی یا شرعی آلوده نمی شود این باز دارندگی روحی در انها یا ریشه در قوت روح انسانی انها دارد که این مسئله در مورد زشتی های عقلی یعنی بعد انسانی فرد بسیار قوی است و جلوی الوده شدن او به قوبح عقلی را می گیرد و یا کاشف از قوت ایمانی فرد است که مربوط به زشتی های شرعی می شود در مقابل کسی که در محیط عرفی لاابالی قرار دارد چون از لحاظ ایمانی و انسانی ضعیف است مرتکب عمل قبیح می شود یعنی یا کار حرام می کند و یا واجبی را ترک می کند هنگامی که از او می پرسی چرا در این جمع نماز نخواندی می گوید خجالت کشیدم یعنی حیا و خجالت کشیدن به عنوان سرپوشی برای ضعف ایمانی و انسانی خود بکار می برد ان دسته از حیا که ناشی از قوت روحی و ایمانی انسان است حیای ممدوح است و ان دسته که ناشی از ضعف روحی و ایمانی انسانی است حیای مذموم نامیده می شود.
مروری بر روایات
روایات و معارف اسلامی این تقسیم بندی را مطرح و ریشه یابی کرده اند که به عنوان مثتال به دو روایت اشاره می کنیم
روایت اول از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند حیا دو قسم است قسمی از ان ضعف است و قسمی از ان قوت
در روایت دوم رسول اکرم(ص) می فرماید حیا دو قسم است حیای عقل و حیای حمق. حیای عقل ناشی از علم و حیای حمق ناشی از جهل است.
جمع بین این دو روایت این است که ان چه پشتوانه قوت روحی است حیای علمی و انچه پشتوانه اش ضعف روحی حیای جهل و حمق است.
انواع حیای مذموم
1حیا از عمل به واجبات و ترک محرمات
یک دسته از انواع حیای مذموم که توضیح داده شد حیا از عمل به واجبات و ترک محرمات در محیط عرفی است که فرد به دلیل همرنگ جماعت شدن از افراد خجالت می کشد و به عمل زشتی دست میزند
2 حیا از پرسیدن در هنگام نادانی
اینگونه حیا نیز مذموم است که انسان وقتی چیزی را نمیداند از پرسیدن حیا کند امام صادق(ع) می فرماید ای پسر نعمان علم را برای سه چیز طلب نکن اول برای انکه فخر فروشی کنی دوم برای اینکه انگشت نما شوی و سوم برای مجادله با مردم و علم را برای سه چیز رها مکن یکی برای رغبت در جهل دوم برای بی نیازی و زحد در علم و سوم برای حجالت کشیدن و حیا از مردم یعنی این خجالت کشیدن مذموم و از اقسام حیای حمق است.
3حیا از اظهار نادانی در هنگام ندانستن
امام علی(ع) می فرماید خجالت نکشید از این که وقتی از شما چیزی را می پرسند و شما نمیدانید بگوی نمی دانم و خجالت نکشید از این که وقتی که چیزی را نمی دانید بپرسید
4حیا از ابراز قول حق
امام علی(ع) می فرماید کسی که از قول حق شرم دارد احمق است در حالی که خدا از قول حق شرم نمی کند یعنی این نوع از حیای نیز از انواع حیای حمق است.
راه حل مشکل ترویج بی حیای
در طول بحث حیا در این چند جلسه مکرر این سوال از من شده که این تعبیری که شما همیشه بکار می برید که یکی از بزرگترین مشکلات جامعه ترویج بی حیای است راه حل این مشکل چیست به عنوان مقدمه باید گفت ترویج بی حیای در جامعه دو تصویر دارد اول این که ترویج زشتی و بی حیای در سه رابطه دیداری و گفتاری و شنیداری صورت گیرد که این مسدله مربوط به رسانه است که معمولا مروج بی حیای هستند دومین تصویر این که عمل زشت را ترویج نکند بلکه در مقابل ترویج بی حیای سکوت کنند و سکوت در مقابل بی حیای نیز نوعی ترویج عمل زشت ست.
فضای حاکم در تمام فضاهای تربیتی؛ فضا سازان فرهنگی
گفته شد که انسان در چهار محیط تربیتی سازش می گیرد که عبارتند از محیط های خانوادگی، اموزشی، رفاقتی و شغلی واین تعبیر بارها بکار برده شد که فضای پنجمی داریم که بر این چهار محیط حاکمند یعنی اگر این فضای پنجم دارای نقش سازندگی بود تمام نقش های تخریبی ان چهار فضارا خثی می کند و بلعکس اگر داری نقش تخریبی بود تمام نقش های سازنده انها را از بین می برد.
اگر فقها و امرا اصلاح شوند جامعه اصلاح می شود
راه حل مسئله ترویج بی حیای این است که کسانی که این فضای پنجم را می سازند یعنی فضای کلان جامعه را طراحی می کنند دارای صلاحیت باشند.
پیامبر اکرم(ص) می فرماید دو گروه از امت من هسنتد که هنگامی که صالح شوند جامعه صلاح می شود و هنگامی که اینها فاسد شوند جامعه فاسد می شود گفته شد یا رسول الله این دو صنف کدامند فرمود: فقه ها و علما. فقه ها یعنی دانشمندانی که معارف و احکام شرعی را می دانند یعنی زمام امور علمی و فرهنگی را در دست دارند و امرا یعنی کسانی که زمام امور اجرایی در دست انهاست.
فساق ظاهر الصلاح جامعه را به بی حیای و فساد می کشانند
منظور از صلاحیت چیست. این که فرمونده اند که این دو دسته صالح شوند یا فاسد یعنی اینکه این دو بتوانند به وظیفه محوله الهی خود عمل کنند دسته اول با تبعین معارف و احکام الهی و دسته دوم با پیاده کردن احکام شرعی در سطح جامعه که هر کدام از این دو دسته به وظایف خود عمل نکنند هم خودشان فاسد می شوند و هم جامعه را به فساد می کشانند یعنی اگر کسانی که وظیفه دارند جلوی ترویج بی حیای را بگبرند در مقابل ان سکوت کنند باعث ترویج بی حیای در جامعه می شوند نکته مهم این است که این دو گروه باید موازی با هم کار کنند اگر فقهخا وظیفه خود را عمل کنند اما احکام تبعین شده از انها توسط مسئولان اجرای پیاده نشود بی فایده است
حاکمیت فساق ظاهر صلاح جامعه را به فساد و تباحی می کشاند
یکی از بزرگترین مصائبی که از صدر اسلام تا کنون جوامع اسلامی را به فساد و تباحی کشانده حاکمیت فساق ظاهر الصلاح در جامعه بوده است.
اگر این ها فاسق بودن ولی ظاهر الصلاح نبودن مشکل زیاد نبود و مردم هم فریب نمی خوردن و به تعیبر من مردم با صفا بی دین بودن اما مصیبت بزرگ حاکمیت فساقی است که ظاهرشان اراسته و صالحهانه است
راه حل اصلاح جامعه اصلاح فضا سازان فرهنگی و اجرای است
این فضا سازان و مسئولان اجرای باید اصلاح شوند تا جامعه اصلاح شود زیرا انها در تمام محیط های تربیتی حاکم هستند اگر این گونه نشد وضعیت این گونه می شود که اکنون در جامعه شاهد هستیم باید انچه علما از احکام دین استخراج می کنند در جامعه پیاده شود و راهی جز این وجود ندارد که مسئولان اجرای جامعه از فقها تبعیت کنند.
پایان پیام/
نظر شما