اختصاصی/ کانون های مساجد، خیلی دور خیلی نزدیک 

 به گزارش خبرگزاری شبستان، نقشه آمایش و وضعیت موجود توسعه کانون های فرهنگی و هنری مساجد در کل شهر تهران به همت ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور و با همکاری کارگروه مدیریت کلان دستگاه های فرهنگی تهیه شده است که در اختیار خبرگزاری شبستان قرار گرفت.

گزارش تحلیلی که در مورد وضعیت موجود و وضعیتی که کانون های فرهنگی هنری مساجد در آینده باید داشته باشند به شرح زیر است:

 

روش شناسی ترسیم نقشه آمایش کانون های فرهنگی هنری مساجد

به منظور تهیه نقشه آمایش کانون های فرهنگی و هنری در سطح شهر تهران و مکان یابی بهینه آنها، می بایست پارامترهایی همانند تعداد کانون های فرهنگی و هنری موجود، توزیع فضایی، مساحت و ظرفیت کانون های فرهنگی هنری مساجد با کاربری اراضی مناطق و محلات، جمعیت آنها و شبکه ارتباطی و معابر مدنظر قرار می گیرد.

تدوین این گزارش در سه مرحله ذیل صورت انجام پذیرفت:

شناسایی و جمع آوری اطلاعات

تولید لایه ها و نقشه های مورد نیاز

تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

در تهیه این گزارش ابتدا با استفاده از آمار و اطلاعات جمع آوری شده به نسبت شناسایی، جانمایی و تهیه لایه های اطلاعاتی مساجد منطق 22گانه شهر تهران اقدام شد. در مرحله بعد مساجدی که دارای کانون فرهنگی و هنری بودند مورد شناسایی قرار گرفت و سپس در محیط GLS لایه های اطلاعاتی و نقشه های مورد نیاز جهت تجزیه و تحلیل تولید گردید. با توجه به اینکه GLS‌ این مکان را به کاربر می دهد که برای عوارض مورد نیاز، منطقه حایل ایجاد نماید و از آن در آنالیزهای مختلف استفاده کند. تعیین نقاط هم فاصله مکانی از یک عارضه خاص به منظور رعایت حریم ها دارای اهمیت است لذا در این مرحله با توجه به شعاع دسترسی تعریف شده برای هر کدام از مساجد دارای کانون های فرهنگی و هنری یعنی 1500 متر نسبت به ایجاد حریم و مناطق تحت پوشش هر کانون در هر منطقه اقدام گردید.

 

در مرحله بعدی با توجه به نقشه های تولید نسبت به محاسبه و استخراج مناطق دارای دسترسی و فاقد دسترسی پرداخته شد در نهایت با تجزیه و تحلیل نهایی سطوح مورد نظر استخراج گردید. پارامتر مهم دیگری که در تعیین کانون های فرهنگی هنری کمبود مدنظر قرار گرفت، جمعیت بود. همچنین دیگر پارامتری که در جانمایی کانون های فرهنگی هنری جدید مدنظر قرار گرفت تاسیس کانون های جدید با توجه به تعداد مساجد موجود در محلات و مناطق بوده است. با فرض اینکه بایستی در هر منطقه به ازای هر 4 مسجد یک مسجد دارای کانون فرهنگی و هنری وجود داشته باشد البته این فرض با توجه به دو پارامتر دیگر یعنی سطح دسترسی محلات و جمعیت آنها در تمام محلات قابلیت انطباق صددرصد نداشت. در نهایت با وزن دهی به این سه پارامتر نسبت به جانمایی مکان تاسیس کانون های فرهنگی و هنری جدید اقدام شد. در نهایت نسبت به تدوین گزارش اقدام شد.

 

تحلیل وضعیت موجود کانون های فرهنگی و هنری مساجد در کل شهر تهران

منطقه شهری تهران بزرگ با گستره حدود 627 کیلومتر مربع و با امتدادی حدود 45 کیلومتر از شرق تا غرب و 25 کیلومتر از شمال تا جنوب، میان کوه و کویر در دامنه البرز وقع شده است. بر پایه تقسیمات کنونی شهرداری تهران این کلان شهر به 22 منطقه و 374 محله تقسیم شده است.تهران از منظر مرزبندی جغرافیای طبیعی و شهری محدوده ای تقریبا منظم را دربر می گیرد که از شمال دامنه های رشته کوه البرز در بلندای 1800 متر از سطح دریا که این بخش از کوهپایه تا بلندای قله های فراتر از 3000 متر گستره طبیعی شمال تهران را در فراز منطقه یک، دو، پنج و بیست و دو قرار داده است. از شرق به جاده تلو و جنگل های سرخ حصار امتداد می یابد. از جنوب به کارخانه سیمان، روستاهای جنوبی و حریم شهرری، از غرب به بزرگراه فتح و آزادراه تهران- کرج محدود شده است.

 

 بر طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 تهران 8177107 نفر جمعیت داشته است. از این تعداد 48 درصد را زنان و 52 درصد را مردان تشکیل داده اند. تقریبا 88 درصد از جمعیت تهران متعلق به افراد بالای 10 سال است که از این تعداد حدود 29/7 درصد در سن نوجوانی و جوانی قرار دارند. بر اساس این آمار متوسط تراکم جمعیت در این شهر تقریبا 13 نفر در هر هزار متر مربع است. بیشترین تراکم جمعیت متعلق به  منطقه ده با تراکم 37/5 در هر هزار متر مربع و کمترین میزان تراکم جمعیت متعلق به منطقه بیست و دو با تراکم 2 نفر در هر هزار متر مربع است.

 

کلان شهر تهران دارای 1941 مسجد است که از این تعداد404( طبق آمار ستاد عالی کانون های مساجد تا پایان شهریور سال 92) مسجد دارای کانون فرهنگی هنری شناسایی شده است با در نظرگرفتن محدوده ای به شعاع 1500 متر برای دسترسی به مساجد دارای کانون فرهنگی هنری در هر محله حدود 492 کیلومتر مربع از سطح این شهرداری دسترسی ذکر شده است و حدود 135 کیلومتر مربع خارج از سطح دسترسی تعیین شده فوق هستند، بیان دیگر حدود 5/78 درصد از اهالی شهر به مساجد دارای کانون فرهنگی و هنری محل با سطح شعاع دسترسی تعیین شد، فوق دسترسی دارند و 5/21 درصد مانند دسترسی تعیین شده می باشند. بیشترین تراکم کانون های مساجد در منطقه 17 و 4 است و کمترین تراکم مساجد مربوط به منطقه 20 است و به طور کلی با توجه به آمار جمعیت سال 1390 و مساجد دارای کانون های فرهنگی هنری موجود در شهر تهران به ازای هر 2032 نفر یک کانون فرهنگی هنری وجود دارد با توجه به جمعیت شهر تهران نیاز به تاسیس کانون های فرهنگی هنری بیشتری در این شهر وجود دارد که برای مکاتبات آنها بایستی اقدام گردد.

 

بیشترین و کمترین سرانه کانون های مناطق 22گانه شهر تهران به ازای 1000 نفر

میانگین کل سرانه کانون های فرهنگی و هنری مساجد در مناطق 22گانه تهران با 49٪ کانون های فرهنگی هنری در هر 1000 نفر است. کمترین میانگین سرانه کانون متعلق به منطقه بیست با جمعیت 423599 نفر و 1 کانون فرهنگی هنری معادل 002٪ کانون فرهنگی هنری در 1000 نفر است. بیشترین سرانه متعلق به منطقه 17 با جمعیت 253245 نفر و 44 کانون به ازای هر 1000 نفر 174٪ کانون فرهنگی هنری مسجد است.

 

بیشترین نیاز و کمترین نیاز مناطق 22گانه شهر تهران به مسجد

با ملاحظه مساحت و جمعیت دسترسی به کانون فرهنگی و هنری منطقه بیست با 1 کانون فرهنگی و هنری به حداقل 15 کانون های فرهنگی و هنری دیگری نیاز داشته و در بین مناطق 22گانه تهران دارای بیشترین نیاز است تا سطح دسترسی کامل شود و منطقه 17 با داشتن 44 کانون به تأسیس 1 کانون دیگر نیازمند بوده و کمترین نیاز را داراست.

 

پرجمعیت ترین منطقه بین 22 منطقه شهر تهران و مقایسه سرانه آن با میانگین سرانه کانون های مساجد در شهر تهران

پرجمعیت ترین منطقه شهر تهران منطقه 4 با جمعیتی برابر با 849348 نفر است که دارای 134 مسجد و 45 کانون فرهنگی هنری بوده و سرانه آن معادل 53٪ است و نسبت به میانگین سرانه مسجد در تهران که 49٪ است وضعیت مطلوبی دارد.

 

بیشترین و کمترین سرانه مساجد محلات تهران به ازای 1000 نفر

در بین کلیه محلات شهر تهران بیشترین سرانه متعلق به محله سرخه حصار در منطقه 13 با جمعیت 1482 نفر و 2 کانون فرهنگی و هنری به میزان1/3 است و کمترین سرانه متعلق به محله مشیریه منطقه 15 با جمعیت 71375 نفر با یک مسجد به میزان ا./. از کانون فرهنگی هنری در هر 1000 نفر است.

 

پرجمعیت ترین محله بین همه محلات تهران و مقایسه سرانه آن با میانگین سرانه کانون ها در تهران

پرجمعیت ترین محله محلات شهر تهران محله تهرانپارس غربی واقع در منطقه تهران پارس غربی واقع در منطقه 4 با جمعیتی برابر با 115680 نفر است که دارای 9 مسجد و 5 کانون فرهنگی و هنری بوده و سرانه آن معادل 45٪ است و نسبت به میانگین سرانه کانون در تهران که 49٪ است وضعیت مطلوبی ندارد.

 

بیشترین نیاز و کمترین نیاز محلات تهران به کانون های فرهنگی هنری

با ملاحظه مسافت دسترسی به مساجد به میزان 250 متر، محله مشیریه در منطقه 15 با 9 مسجد و جمعیتی معادل 72357  نفر دارای کانون فرهنگی هنری نبوده و با توجه جمعیت محله و مسافت دسترسی نیاز به تأسیس حداقل 2 کانون های فرهنگی هنری دارد این محله در بین محلات دارای بیشترین نیاز است تا سطح دسترسی کامل شود و محله سرخه حصار در منطقه 13 با جمعیتی معادل 1482 و کانون فرهنگی هنری دارای کمترین نیاز و پس از آن محله پامنار در منطقه 12 با داشتن 2 کانون فرهنگی و هنری و 3053 نفر به کانون فرهنگی دیگر نیازمند نبوده و کمترین نیاز را داراست.

 

سرانه کانون های فرهنگی هنری به ازای هر 1000 نفر پس از تامین کانون مورد نیاز و مقایسه آن با سرانه موجود شهر

 در مجموع شهر تهران حداقل به ساخت 122 کانون فرهنگی هنری دیگر نیازمند است. در این صورت با داشتن 526 کانون فرهنگی و هنری میانگین سرانه کانون به 64٪ به ازای هر 1000 نفر خواهند رسید این میانگین نسبت به میانگین سرانه موجود به میزان 15٪ رشد خواهد داشت.

 

لازم به ذکر است که این نیاز صرفا معطوف به کانون های فرهنگی هنری محلات است و مشمول مساجد ایستگاهی و مساجد محلات و مناطق صنعتی و تجاری و اداری و آموزشی نمی شود، جمعیت ساکن محلات تهران که معادل جمعیت شب ها باید در نظر گرفت تقریبا از جمعیت تهران در روز است لذا تعیین کانون های فرهنگی هنری برخی از محلات تهران با توجه به موقعیت مشاغل در آنها به بررسی دقیق و جداگانه نیازمند است.

 

 

 

 

 

 همان طور که نمودار ها و جداول فوق می توان مشاهده شد با توجه به آنالیزهای انجام شده و شعاع دسترسی 1500 متر تعریف شده برای برآورد سطح دسترسی هر کانون های فرهنگی و هنری و تعداد کانون های موجود در هر منطقه، مناطق دو، هفت، هشت، ده، یازده، دوازده، شانزده وهفده دارای دسترسی صدرصد به کانون های فرهنگی هستند لیکن بر اساس جمعیت، منطقه نه و هفده با سرانه0.16 کانون برای هر 1000 نفر و پس از آن منطقه دو با سرانه 11./. دارای بیشترین سرانه کانون های فرهنگی وهنری در مناطق 22 گانه تهران است.

 

بر اساس تحلیل های انجام شده اولویت تاسیس کانون های فرهنگی هنری برای مناطق شهر تهران به شرح ذیل بیان می شود.

منطقه بیست در اولویت اول تاسیس کانون های فرهنگی هنری قرار دارد این منطقه با وجود اینکه از 134 مسجد برخوردار بوده و دارای جمعیت نسبتا بالایی است ولی متاسفانه فقط یک مسجد از مساجد آن دارای کانون فرهنگی هنری است و بخشی از 35 درصد دسترسی موجود نیز متعلق به  کانون های فرهنگی هنری مجاور است. همچنین سرانه کانون به ازای هر 1000نفر نیز در این منطقه عدد0.002 را نشان می دهد که به نسبت میانگین کل شهر تهران فاصله قابل توجهی دارد.

اولویت دوم مربوط به منطقه است. این منطقه دارای 44 مسجد و 3 کانون فرهنگی و هنری است. 47 درصد این منطقه فاقد دسترسی به مساجد دارای کانون فرهنگی و هنری است لذا با توجه به جمعیت بالای این منطقه سرانه کانون های فرهنگی و هنری به ازاری هر 104245 نفر یک کانون فرهنگی و هنری است که تا سطح استاندارد فاصله زیادی دارد.

 

اولویت سوم منطقه ششم است این منطقه از 4 کانون های فرهنگی هنری برخوردار بوده و لیکن هنوز حدود 27 درصد از مساحت منطقه فاقد دسترسی به کانون های فرهنگی و هنری است. همچنین با توجه به جمعیت سرانه کانون های فرهنگی و هنری به ازای هر 57495 نفر یک کانون فرهنگی و هنری موجود است. در این مرحله تأسیس 6 کانون فرهنگی و هنری نیاز منطقه را تأمین خواهد کرد.

 

اولویت چهار منطقه یک است. حدود 30 درصد سطح این منطقه فاقد دسترسی به مساجد دارای کانون فرهنگی هنری بوده و با توجه به جمعیت منطقه و گستردگی منطقه با تأسیس 8 کانون می توان کل منطقه را تحت پوشش کانون های فرهنگی و هنری قرار داد. سرانه کانون های فرهنگی و هنری به ازای هر 48474 نفر یک کانون های فرهنگی و هنری موجود است.

 

اولویت پنجم تأسیس کانون های فرهنگی و هنری متعلق به منطقه پنج با 75 مسجد و 23 کانون و منطقه بیست و یک با دارا بودن 22 مسجد و 5 کانون فرهنگی و هنری درصد بالایی از جمعیت این مناطق فاقد دسترسی به مساجد دارای کانون های فرهنگی و هنری است و نیاز به تأسیس کانون های فرهنگی و هنری دارد.

 

اولویت ششم منطقه هجده است که با توجه به سطح دسترسی 61 درصدی به کانون های فرهنگی هنری به ازای 27955 نفر یک کانون های فرهنگی و هنری در این منطقه وجود دارد لذا با توجه به گستردگی منطقه و جمعیت با تأسیس 8 کانون کل سطح منطقه تحت پوشش کانون های فرهنگی و هنری قرار خواهند گرفت.

 

مناطق دو، سیزده، پانزده، نوزده، بیست و دو، چهارده، چهار، شانزده، دوازده و یازده که با توجه به سطح دسترسی، جمعیت و تعداد مساجد موجود در اولویت های بعدی جهت تاسیس کانون های فرهنگی و هنری قرار دارند.

 

مناطق هفده، نه، ده در اولویت های بعدی قرار گرفته که با تاسیس یک کانون فرهنگی و هنری در هر منطقه می توان کل سطح منطقه را تحت پوشش کانون های فرهنگی و هنری قرار داد.

 

در نهایت در این مرحله با توجه به شعاع دسترسی 1500 متر برای هر کانون های فرهنگی و هنری، جمعیت و تعداد مساجد موجود با تأسیس 102 کانون های فرهنگی و هنری در مساجد می توان مناطق فاقد دسترسی را تحت پوشش کانون های فرهنگی و هنری قرار داد.

 

پایان پیام/