به گزارش خبرگزاری شبستان از قم، حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌الله بابایی مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم امروز (16بهمن) در سلسله نشست‌های علمی عاشوراپژوهی در غرب که در سالن همایش‌های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد عنوان کرد: عاشوراپژوهی در غرب می‌تواند به معنای گزارش توصیفی از آنچه که شرق‌شناسان در مورد تشیع و عاشورا گفتند و نوشتند باشد.
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم اظهار داشت: یک انسان مدرن غربی با تمام پس زمینه‌های فکری خویش ممکن است برداشت‌های متفاوتی از عاشوراپژوهی داشته باشد.
نگاه غرب به عاشورا به عنوان یک واقعه تاریخی
حجت‌الاسلام والمسلمین بابایی بیان کرد: جایگاه عاشوراپژوهی در اشراق و شیعه‌شناسی مختص دپارتمان‌های اسلام‌شناسی است و ما در نظر داریم به بحث عاشوراپژوهی برای مخاطب غربی یا عاشوراپژوهی در غرب بپردازیم.
وی افزود: اگر عاشورا در غرب مورد پژوهش قرار گرفته است به عنوان یک واقعه تاریخی به آن نگاه شده است و برخی آن را به عنوان یک واقعه بومی، محلی، ملی و احیانا مربوط به یک دین خاص در نظر گرفته اند.
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم یادآور شد: یک نوع دید گاه این است که چون عاشورا یک واقعه تاریخی در تاریخ اسلام است پس این پدیده را باید دپارتمان‌های اسلام‌شناسی مطالعه کنند، در حالی که عاشورا را می‌شود نه تنها در دپارتمان‌های شیعه‌شناسی بلکه در دپارتمان‌های علوم انسانی مورد پژوهش قرار داد.
عاشورا در غرب به حوزه‌های علمی تسرّی پیدا نکرده است
حجت‌الاسلام والمسلمین بابایی تصریح کرد: عاشوراپژوهی نه فقط در دپارتمان تاریخ بلکه در دپارتمان فلسفه باید مورد پژوهش قرار بگیرد و ابعاد فلسفی آن تحلیل شود، همچنین این مسأله می‌تواند در دپارتمان‌های جامعه‌شناسی، عرفان‌پژوهی، علوم روانشناسی و علوم تربیتی مورد تحلیل و پژوهش قرار بگیرد.
وی افزود: عاشورا در غرب و ادبیات مستشرقان تجلی پیدا کرده است ولی به حوزه‌های علمی تسرّی پیدا نکرده است یک خلأ است که خلأ مطالعاتی در جامعه خودمان برمی‌گردد، در جامعه ما نیز مسأله عاشورا در ابعاد کلامی و بحث‌های مربوط به امامت به معنای عام مطرح می‌شود ولی جنبه‌های الهیاتی عاشورا تجزیه و تحلیل نشده است.
آفت نوشته‌های پژوهشگران نداشتن ارتباط مفهومی و معنایی با مخاطبین غرب است
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم عنوان کرد: ما در تخاطب با متفکرین و اندیشمندان و حتی عموم انسان‌هایی که در خارج از چارچوب سنتی و فرهنگی ما زندگی می‌کنند، می‌توانیم دو گونه از خود بگوییم، چه مؤلف مسلمان شرقی که در غرب زندگی می‌کند و چه مؤلف مسلمانی که در شرق زندگی می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین بابایی ادامه داد: این مؤلفین افرادی هستند که وقتی با غرب سخن می‌گویند تنها زبان آنان انگلیسی است ولی فکر، ایده، ادبیات، متد و مسأله آنان برای یک انسان مسلمان شرقی پخت و پز شده است و با یک پوشش و ادبیات زبانی در اختیار کتابخانه‌های مختلف غرب قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: آفت نوشته‌هایی که از کشورهای مسلمان مانند ایران سرچشمه می‌گیرد این است که اساسا در موضوع مهدویت و یا امام حسین (ع) نمی‌تواند ارتباط مفهومی و معنایی با مخاطب خود پیدا کند.
نمی‌توان یک پژوهش را همزمان برای دو مخاطب نوشت
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم اظهار داشت: در مقابل، پژوهشگری که در غرب است نه فقط در مقام نوشتن با مخاطب غربی سخن می‌گوید بلکه در مسأله‌ها، متدولوژی، چینش مطالب، فرضیه‌ها و سوالاتی که طرح می‌کند از همان ابتدا با مخاطب غربی نفس می‌کشد به طوری که خروجی این دو نوع تحقیق کاملا متفاوت است و نمی‌توان یک پژوهش را همزمان برای دو مخاطب نوشت.
حجت‌الاسلام والمسلمین بابایی ابراز کرد: گاهی مقاله‌ای که در اینجا نوشته می‌شود تنها در مجلات شیعه‌شناسی چاپ می‌شود و ادبیات آن، در حدی ارتقا پیدا نکرده که برای مخاطب مسلمان دیالوگ شود، گاهی پژوهش ما در موضوع عاشورا که ارائه می‌شود برای مسلمان غیرشیعی مقبول و قابل پذیرش است.
وی ادامه داد: اگر پژوهش ما در موضوع عاشورا برای یک مخاطب دیندار قابل ارائه باشد، مجلات دین‌شناسی مقاله ما در مورد عاشورا را چاپ می‌کند، چون مخاطب ما یک فرد شیعه نیست بلکه ما از نقطه عاشورا با مخاطب مسیحی صحبت می‌کنیم.
اهمیت توسعه‌گرایی در ادبیات دینی و عاشوراپژوهی
مدیر گروه مطالعات تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم اظهار داشت: گاهی ادبیات در موضوع عاشورا آنچنان ارتقا می‌یابد که ممکن است مقالات شما در مورد عاشورا در مجلات علوم انسانی در حوزه فلسفه، جامعه‌شناسی و علوم سیاسی چاپ شود که نشان می‌دهد که مخاطب شما محدود نیست بلکه مخاطب عام و گسترده است.
وی ابراز کرد: زمانی که پژوهش ما در مورد عاشورا در غرب و یا برای غرب مطرح می شود این بدان معنا نیست که ما اسلام، امامت، ولایت و آموزه‌های شیعی خود را لطیف‌تر کنیم تا قابلیت عرضه بر مخاطب غربی داشته باشد، بلکه این نوعی توسعه‌گرایی در ادبیات دینی و عاشوراپژوهی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین بابایی تصریح کرد: عاشورا در ادبیات دینی باید آنچنان توسعه یابد که نه فقط برای فرد شیعی بلکه در دسترس یک انسان مرتبط با اعتقادات ما قرار بگیرد.
وی افزود: این بدان معنا نیست که هر کجا که عاشورا در پژوهش ما با ارزش‌های مدرنیته اصطکاک پیدا کرد از آن کم بگذاریم بلکه به معنای قابل فهم کردن مسأله عاشورا برای فرد غیرمسلمان و غربی است.
پایان پیام/
نظر شما