آیا شهریه مختص و محدود به حوزویان است؟

خبرگزاری شبستان: در ادامه بررسی ادله شرعی شهریه طلاب حوزه علمیه و اینکه چرا غیرحوزویان شهریه نمی گیرند گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین حمید رحیمی مدیر مدرسه امام حسین (ع) تهران داشتیم که در ادامه می خوانید.

مهمترین ادله فقهی شهریه روحانیت چیست؟

یکی از موارد مصرف وجوهات تبلیغ دین است لذا از آن رو که حکومت دینی مستقل در دوران غیبت وجود نداشته است برای گسترش حوزه ها و تبلیغ فقه اهل بیت(ع) شهریه اعطا می شود. یکی از موارد مصرف وجوهات همین شهریه است لذا حضرات و علما این کار را انجام می دهند و تاریخ نشان داده یکی از مهمترین دلایل استقلال حوزه ها استقلال مالی آنهاست به طوری که با تغییر و تحول حکومت ها نظرات حوزه و علما تغییر نمی کند در حالی که چنین وضعیتی در مورد حوزها و علمای اهل تسنن صدق نمی کند به همین دلیل مقام معظم رهبری در سفرشان به قم فرمودند حوزه باید استقلال سیاسی خود را حفظ کند الحمدالله با تدین مردم به امور خیر به پرداخت وجوهات شرعی این استقلال تاکنون حفظ شده است ذکر این نکته مهم است که مسئله مادی موضوع کم اهمیتی نیست و اگر حوزه ها وابسته به نهادی باشند امکان تغییر نظرات آنان بر اثر تغییر مدیران آن نهاد امکان دارد لذا امام خمینی، مقام معظم رهبری و بزرگان حتی در حکومت اسلامی بر این استقلال تاکید کردند.

چرا با وجود برخی مشکلات مالی تا این حد بر استقلال حوزه تاکید می شود؟

تجربه نشان داده اگر حوزه ها مستقل از نهاد و حکومت نباشند با تغییر مسئولان و دولت ها نظرات آنان نیز تغییر می کند همچنان که شاهد هستیم با تغییر دولت ها نگاه و گفتمان برخی روحانیون وابسته به جریان ها عوض می شود لذا علما به عنوان پدران معنوی جامعه باید مستقل باشند و خداوند پیامبر (ص)  فرموده است هر جا تبلیغ می کنی به اموال مردم کاری نداشته باش. حقیقتا علمایی موفق بوده اند که به تعبیر استاد ما آیت الله حق شناس نگاهشان به دین مردم نبوده است و به نظر بنده اگر کسی می خواهد وارد حوزه شود باید از نظر مالی تنها به خداوند متکی باشد.

چرا به دانشجویان خاصه دانشجویان علوم و معارف اسلامی تعلق نمی گیرد؟

به عنوان مبنا و از نظر فقهی پرداخت شهریه به هر فردی که در راه تبلیغ دین فعالیت دارد، مجاز است لذا حضرات و فقها می توانند به دانشجویانی که در این راه فعالیت دارند شهریه بدهند اما نکته دیگر محدودیت منابع است و اینکه دانشجویان از منابع دیگری ارتزاق کرده و ممر درآمد آنها متفاوت است البته اگر درآمدها و منابع مالی حضرات و فقها گسترده باشد از نظر فقهی می توانند به دانشجویان نیز شهریه بدهند.

آیا نباید شهریه طلبه ای که از طریق دیگر تبلیغی مانند نماز مبلغی دریافت می کند، قطع شود؟

دریافت مبالغ از طریق دیگر تبلیغی مانند نماز، سخنرانی و ... از سوی طلاب و روحانیت نفعا و اثباتا ارتباطی با شهریه ندارد همچنان که یک دانشجو در کنار تحصیل می تواند با حضور در پروژه های اساتیدش و یا سایر امکانات شغلی درآمدی داشته باشد بی آنکه در نتیجه این درآمد امکانات رفاهی وی از سوی دانشگاه قطع شود. نکته مهم این است که اگر طلبه ای از ذی طلبگی و امر تعلیم و تعلم خارج شود شرعا شهریه او قطع می شود مثلا اگر یک روحانی کارمند اداره ای شود شهریه او قطع می شود. نکته مهم دیگر اینکه حضرات قم به برخی اساتیدی که به تهران و سایر شهرستان ها می روند یا شهریه نمی دهند و یا شهریه آنها را نصف می کنند مثلا بنده پس از خروج از قم و با وجود اینکه از صبح تا شب در خدمت حوزه هستم بسیاری از شهریه هایم را قطع کرده اند.

آیا به کسی که مبلغ سرشناسی شده است شهریه تعلق نمی گیرد؟

هر جا امر تبلیغ باشد بحث شهریه مطرح است زیرا ممکن است یک فردی مانند حجت الاسلام والمسلمین شیخ حسین انصاریان و یا دیگران خطیب معروفی شوند اما وجهی دریافت نکنند البته در اینجا بحث خودنظارتی طلاب نیز مطرح است یعنی اینکه خود افراد به این باور رسیده باشند که به شهریه نیاز ندارند هرچند برخی از خطبا مبالغی نیز دریافت می کنند.

توصیه مراجع و علما به طلاب در زمینه مالی چیست؟

اساتید به ما یاد داده اند که یک طلبه باید دارای مناعت طبع قوی ای باشد همچنان که بنده بی واسطه از برخی علما شنیده ام مقام معظم رهبری با وجود اینکه در مکنت و سطح مالی مناسبی بودند زمانی که به رهبری رسیدند مثل علمای قدیم زندگی می کنند یعنی با وجود اینکه وجوهات بسیاری به دفتر ایشان می رسد ایشان از آن وجوهات استفاده نمی کنند. مولفه های عمیقی برای حوزه وجود دارد که به آن کم توجهی می شود از جمله اینکه باید مشخص شود که یک طلبه برای امور دنیوی وارد حوزه شده یا برای امور معنوی برای مثال اگر بنده عضویت هیئت علمی دانشگاه با انگیزه تربیت طلاب رها کردم نباید شکوه کنم که چرا حقوقم 300 هزار تومان است.

آیا به اساتید حوزه شهریه تعلق می گیرد؟

قبلا مراجع به صورت پراکنده به اساتید شهریه پرداخت می کردند اما امروزه با ایجاد مرکز مدیریت این پرداخت یکپارچه تر شده است هرچند مبلغ زیادی نیست مثلا به استاد سطح یک تمام وقت 300 تا 400 هزار تومان می دهند. مرکز مدیریت حوزه سطح حقوقی مشخصی برای اساتید حکم دار مشخص کرده و به صورت مساعده به آنان می دهد و از آنجا که مراجع به اساتید قم که به تهران یا سایر شهرستان می روند یا شهریه نمی دهند و یا کمتر اعطا می کنند ساختاری جبرانی تهیه کرده است به این معنا که همان مبلغ مشخص به اساتید داده می شود هرچند محل پرداخت آن جابجا شده است.

پایان پیام/