لیبی... میان استراتژی ناتو و اصرار سرهنگ

خبرگزاری شبستان، با گذشت بیش از هفت هفته از آغاز عملیات ناتو علیه "معمر قذافی" رهبر لیبی که از ادوات نظامی و مزدوران خود برای مقابله با ملتش استفاده کرده است، بسیاری از تحلیلگران و صاحبنظران درباره فایده عملیات های پیمان آتلانتیک شمالی در این کشور می پرسند؛ چرا که هیچ علامت و نشانه ای از کناره گیری قذافی از حکومت یا توقف عملیات های نظامی علیه شهروندان لیبیایی دیده نمی شود.

ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس در بیانیه ای اعلام کرد: این عملیات هایی که پیمان آتلانتیک شمالی علیه معمر قذافی آغاز کرده و کشورش نیز در آن مشارکت دارد، از مارس گذشته به موجب قطعنامه 1973 شورای امنیت آغاز و تا سال آینده ادامه دارد.

در این عملیات ها برای نخستین بار از بالگردهای نظامی برای هدف قرار دادن بیشتر اهداف و پایگاههای نظامی گردان قذافی استفاده شد و همین مسئله بحث و جدلها و پرسش های زیادی را درباره آینده عملیات نظامی در لیبی برانگیخته است.

بسیاری از ناظران همچنین معتقدند که آنچه پیمان آتلانتیک شمالی(ناتو) در عملیات های نظامی علیه نظام قذافی انجام داده، در سایه اصرار سرهنگ بر ماندن در قدرت یا مرگ بوده است.

کاهش سرعت قابل ملاحظه

آمارها در میزان موفقیت ناتو در عملیات هایش علیه گردان قذافی متفاوت است و می توان به این مسئله اشاره کرد که از زمانی که ایالت متحده آمریکا فرماندهی عملیات در لیبی را به طور کامل به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) محول کرد و این مسئله تاثیر زیادی بر عملیات های نظامی گذاشته است به طوری که این عملیات ها کاهش چشمگیری داشت.

در همین حال، پروازهایی که ناتو به آن اقدام می کرد، تنها پروازهای شناسایی، بدون بمباران گردان های قذافی بود و این مسئله خشم انقلابیون را برانگیخت، چرا که عدم بمباران کردن مواضع گردان قذافی باعث شد تا نیروهای سرهنگ و تجهیزاتش از حملات ناتو در امان باشد و نیروهای قذافی این فرصت را پیدا کنند که به انقلابیون در مناطق البریقه و مصراته که از آنها دفاع می کردند، حمله کرده و در این مناطق پیشروی کنند.

بر همین اساس، تحلیلگران معتقدند که ناتو در حملات خود مواضع قذافی را هدف قرار نداده و در این پروازها بیشتر ساکنان لیبی قربانی بودند و نیروهای ناتو در زمین گیر کردن نیروهای قذافی موفق نبودند و این تلاش نتیجه معکوس داشته است؛ چرا که انقلابیون تا زمان دخالت نکردن ناتو پیشروی قابل ملاحظه ای در مناطق مختلف لیبی داشتند اما با دخالت ناتو وضعیت ناخوشایند شده است.

ناظران بین المللی همچنین درباره نامگذاری عملیات های ناتو می گویند که "سحرگاه اودیسه" نام نخستین عملیاتی است که ناتو علیه گردان های قذافی انجام داد و این نام با "حامی متحد" عملیات دیگر ناتو بسیار متفاوت است. "حامی متحد" نام جدیدی است که عملیات ناتو در لیبی به این نام انجام شد. این نامگذاری ها در جنگها و حمله های نظامی دلایل زیادی دارد. در نام اودیسه حماسه و جنگاوری احساس می شود و یادآور رزم آوری هومر است؛ درهمین حال علت نامگذاری حامی متحد عملیات دیگر ناتو برای گرفتن اختلاف و ضعف و ایجاد اتحاد در میان نیروهای ناتو در لیبی است.

تحرک دیپلماتیک
علاوه بر این، کارشناسان بین الملی معتقدند که تحرکات دیپلماتیک که برخی از دیپلمات های باقی مانده در نظام قذافی به آن اقدام می کند، تا حد زیادی در کاهش شدت لحن رهبران ناتو و کشورهای اروپایی تاثیر داشته است.

این کارشناسان تاکید می کنند که نظام لیبی بسیاری از فریب ها و وسوسه ها را برای کشورهای اتحادیه اروپا به کار بست و آب دهان اروپا و رهبران آن را به راه انداخت و صدای سخنگویان نظام لیبی در حالی بلند شد که اظهارات سران اروپا با ضعف و عدم اطمینان از دستاورد ماموریت ناتو همراه بود و شاید این مسئله در اظهارات "اندرسون فوگ راسمون" دبیرکل ناتو به روشنی به نظر بیایید که گفت: راه حل در لیبی نمی تواند تنها نظامی باشد.

در همین حال، "اوآنا لانگسکو" سخنگوی ناتو پیش از این گفته بود که ناتو شدت فشارها را به منظور دستیابی به راه حل سیاسی که به ملت لیبی اجازه می دهد آینده خود را ترسیم کنند، ادامه خواهد داد.

برخی تحلیلگران این اظهارات را تغییر لهجه اروپا به شمار آوردند، چرا که در آغاز آنها راه حل نظامی را تنها راه برای پایان دادن به رنج ملت لیبی دانسته بودند، اما به امروز این راه حل تغییر کرده است.

موفقیت های قابل ملاحظه
در مقابل برخی تحلیلگران معتقدند که ناتو در لیبی موفقیت قابل توجهی به دست آورده است و تاکید می کنند که اگر ناتو دخالت نمی کرد، گردان قذافی بر انقلابیون غلبه می یافت و می توانست با حملات نظامی همه شهرهای تحت سلطه انقلابیون را بازگردانند.

این تحلیلگران بر این باورند که هنگامی که ناتو مداخله کرد، نیروهای قذافی بر شهر بنغازی مشرف بودند به طوری که "گلاودیو گابلینی" فرمانده نظامی ناتو در اظهارات خود می گوید: آنچه ناتو تاکنون علیه نظام قذافی به دست آورده موفقیت مهم به شمار می آید.

گابلینی اشاره می کند که در آغاز امر وضعیت در بنغازی و اجدابیا و البریة بسیار خطرناک بود، اما الان وضعیت در این مناطق به طور کامل امن و کمی با ثبات است. این امر دلالت بر این مسئله دارد که ما توانستیم توازن قدرت را به نفع انقلابیون با هزینه قذافی ایجاد کنیم.

"مایک راویری" رئیس استراتژی در مقر ناتو در ترکیه نیز اشاره می کند که بزرگترین دلیل بر موفقیت عملیات ناتو در لیبی این است که نیروهای وفادار به قذافی استراتژی خود را تغییر دادند. به طوری که الان احساس تفرقه و پراکندگی کرده و نیروهایشان را مخفی می کنند.

راویری اضافه می کند که قذافی آزادی مانور دادن ندارد آنچنانکه پیش از این می توانست مانور بدهد.

استراتژی جدید
ناظران بین المللی همچنین تاکید می کند که عملیات ناتو علیه نظام قذافی در لیبی پس از آغاز اجرای استراتژیک جدید ناتو، مسیر جدیدی را پیمود، به طوری که نیروهای ناتو برای دستیابی به گردان های قذافی که در مرکز مناطق مسکونی مخفی می شدند، از بالگردهای نظامی استفاده کردند.

پس از اینکه فرانسه و انگلیس تیم هایی از کارشناسان نظامی را به شرق لیبی برای حمایت از انقلابیون و آموزش دادن آنها در سطح های لوجستیکی مختلف اعزام کردند، روسیه نیز زمینه را برای اجرای عملیات زمینی آماده کرد.

علاوه بر این، عملیات های مستقیمی برای مسلح کردن انقلابیون با انواع سلاح ها انجام شد؛ این حرکت دو هفته پیش به طور تدریجی و در چارچوب محدود آغاز شد، به همین دلیل اسلحه های جدیدی که امروز در میان انقلابیون دیده می شود، در ارتش لیبی نبوده و پیش از این نیز انقلابیون از آن استفاده نکرده اند.

این ناظران بر این باورند که استراتژی مسلح کردن انقلابیون بتواند باعث غلبه آنها بر نیروهای قذافی شود، اگرچه پس از این مدت نه حضور ناتو و مسلح بودن انقلابیون هیچ تاثیری بر کناره گیری قذافی نداشته است.

اصرار بر ماندن ... ولی

کارشناسان بین المللی معتقدند که ناتو با اصرار سرهنگ قذافی بر ماندن در قدرت یا مرگ سیاست پیمان و اتحاد جدید را پیمود و این مسئله با حملات پی در پی بر مقر قذافی در باب العزیزیه خود را نشان داد.

سرهنگ قذافی در اظهاراتی که از تلویزیون لیبی پخش شد، تاکید کرد که در طرابلس باقی خواهد ماند خواه زنده خواه مرده  و تعهد می دهد که انقلابیون را تا پایان کارشان خواهد کشت.

وی در این اظهارات افزود که در برابر ما یک انتخاب است و آن کشور ماست و تا پایان مرگ و زندگی در کشورمان خواهیم ماند.

قذافی در این اظهارات از هوادارانش خواست تا به مجتمع باب العزیزیه- مقر قذافی که به شدت در بمباران خسارت دیده بود، رو بیاورند. رهبر لیبی به ائتلاف بین المللی که می خواهند قذافی از حکومت کناره گیری کند، می گوید که هرگز تسلیم نمی شود و فدائی های زیادی دارد به طوری که در زیر هر درختی در جبل الاخضر یک فدائی وجود دارد و نیروهای ناتو نمی توانند او را از کشور بیرون کنند و تا زمان مرگ در لیبی می ماند.

اگرچه مواضع ناتو به مرور زمان تغییر کرده و از شدت فشار ها بر قذافی کاسته شده است؛ اما در اینجا این سوال مطرح می شود که آیا ناتو موفق به از بین بردن نظام قذافی می شود؟ آیا به استفاده از نیروهای زمینی با وجود مخالفت برخی کشورها اقدام می کند؟ یا قذافی در گرفتن وقت بیشتر برای دستیابی به مذاکرات و ماندن در قدرت و یا حداقل خروج محترمانه موفق می شود؟ 

 آینده پاسخگوی خوبی به این پرسش ها خواهد بود و نشان خواهد که ناتو می تواند در مقابل سرهنگ موفق شود یا این سرهنگ است که خواسته های خود را به کرسی می نشاند.

پایان پیام/