خبرگزاری شبستان: حجت الاسلام دکتر احمد حسین شریفی از سال 1371 به منظور آشنایی با حوزه‌های مختلف علوم انسانی وارد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) شده و پس از طی مقطع کارشناسی، از سال 1376 وارد مقطع کارشناسی ارشد رشته دین شناسی (فلسفه دین) مؤسسه شدند.
در سال 1380 و پس از پایان مقطع کارشناسی ارشد در رشته دین‌شناسی، تحصیلات دکترای خود را در رشته فلسفه تطبیقی در همان مؤسسه ادامه داده و سرانجام در سال 1385 از رساله دکترای خود با عنوان "معیار ثبوتی صدق قضایا" دفاع کردند.
در این مدت در کنار تدریس مباحث کلامی و فلسفی و اخلاقی (فلسفة اخلاق) در حوزه و دانشگاه و ارائه سخنرانی‌های علمی در برخی از دانشگاه‌های کشور، از سال 1372 به تحقیق و پژوهش در زمینه علوم اسلامی و فلسفی مشغول بوده و موفق شده اند مقالات و کتاب‌های متعددی در حوزه‌های یاد شده به جامعه علمی و فرهنگی کشور تقدیم کنند که تاکنون نیز چندین عنوان از کتاب های ایشان حائز رتبه‌های برتر کشوری و حوزوی شناخته شده است.
کتاب "پژوهشی در عصمت معصومان" و کتاب "عقل و وحی" از جمله کتاب هایی است که ایشان در تدوین آنها مشارکت داشته اند. حجت الاسلام شریفی هم اکنون عضو هیئت علمی گروه فلسفه موسسه آموزشی پژوهشی موسسه امام خمینی (ره) و همچنین معاون پژوهشی این مؤسسه هستند.
برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های منحصر به فرد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) که رهبر فرزانه انقلاب در سفر سال گذشته خود به قم آن را خوب، جامع و کامل توصیف کرده و فرمودند که این موسسه می تواند از لحاظ تلاش پیگیر، خستگی ناپذیر، خالصانه و عالمانه الگویی برای حوزه باشد با حجت الاسلام شریفی به گفت و گو پرداختیم.
مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) چه شاخصه‌هایی دارد که آن را در عرصه علوم انسانی اسلامی پیشرو و تحوّل آفرین کرده است و برای تحوّل در حوزه‌های علمیه چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟ ارتباط موفقیت های موسسه با مقوله تولید علم می تواند راهگشا باشد، چه مدلی در این موسسه اجرا شده که منجر به تولید علم شده است؟
همان طور که مقام معظم رهبری نیز در دیدارشان با اعضای این مؤسسه فرمودند، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) می‌تواند الگوی عملی خوبی برای حوزه علمیه باشد. این الگو بودن از چند جهت قابل بررسی است:
1. نظم و انضباط آموزشی و پژوهشی فوق‌العاده‌ای که در مؤسسه حاکم است یکی از ویژگی‌هایی است که مؤسسه را از بسیاری از مراکز آموزشی، متمایز می‌کند. تمام امور، در مقاطع مختلف آموزشی، تحقیقات و پژوهش‌ها، بر اساس قوانین و مقررات دقیقی انجام می‌شود. جای این حد از نظم و برنامه‌ریزی در حوزه خالی است و اگر چنین انضباطی در امور آموزشی و پژوهشی در حوزه برقرار شود، حوزه بسیار متحوّل می شود و بیشتر و بهتر در خدمت نشر آموزه‌های اسلامی خواهد بود.
2. برنامه‌ریزی، نیازسنجی و آینده‌نگری که در مؤسسه وجود دارد ویژگی‌های بارز دیگر آن است. امور آموزشی و پژوهشی در مؤسسه بر اساس نیازهای علمی و اندیشه‌ای روز و آینده کشور، جهان اسلام و حتی در یک نگاه کلان، کل جامعه بشری صورت می‌گیرد. در مؤسسه، تحقیق و پژوهش در خلأ و بی‌سمت‌وسو نیست و به موضوعاتی که مبتلا به نیست یا در درجه اولویت پایینی قرار دارد، پرداخته نمی‌شود. افرادی هم که در مؤسسه آموزش داده می‌شوند، متناسب با نیازهای جامعه اسلامی، جهان اسلام و بلکه کل بشریت تربیت می‌شوند. تمام امور آموزشی و پژوهشی مؤسسه نیز بر اساس نیازهای حال و آینده برنامه‌ریزی و انجام می‌شود. حوزه علمیه هم اگر نیازسنجی نماید و به نیازهای روز جامعه توجه بیش‌تری کند تحوّل مهم و بزرگی در عرصه جامعه ایجاد خواهد کرد و جامعه از استعدادهای طلاب بهره بیش‌تری خواهد برد.
3. توجه ویژه به علوم انسانی و رویکرد اسلامی به علوم انسانی ویژگی دیگر مؤسسه است. مؤسسه، رسالت تولید علوم انسانی اسلامی را برای خود قائل است. مؤسسه خود را هرگز از علوم انسانی جدا و منفک نکرده و فقط به فقه و اصول بسنده ننموده است. مؤسسه در رشته‌های گوناگون علوم انسانی از قبیل مدیریت، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، اقتصاد و غیره به فعالیت مشغول است. 14 گروه آموزشی و پژوهشی و 30 کارگروه پژوهشی در زمینه علوم انسانی با رویکرد اسلامی فعالیت می‌کنند. توجه به علوم انسانی در کنار علوم رایج حوزوی نیز از راهکارهای تحول در حوزه است.
4. ویژگی دیگری که در مؤسسه وجود دارد و در هیچ مرکز آموزشی دیگری در حوزه و دانشگاه وجود ندارد، این است که دانش‌پژوهان در دوران آموزشی مؤسسه، همزمان دوره‌های کارورزی تحقیق و ترجمه را می‌گذرانند. در این دوره‌ها، دانش‌پژوهان باید بر یک زبان خارجی، در حدی که بتوانند ترجمه و تألیف نمایند، مسلط شوند، تا فارغ‌التحصیل گردند. آنان همچنین باید متون تخصصی خود را به زبان مبدأ مطالعه کنند. جای آموزش و تسلط بر یک زبان خارجی حتی زبان عربی جدید در حوزه‌های علمیه خالی است. دانش‌پژوهان همچنین در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با مهارت‌های پژوهشی و ارائه پژوهش‌های معیار و استاندارد آشنا می‌شوند، به گونه‌ای که پایان‌نامه‌ای در مقطع کارشناسی ارشد نداریم که قابلیت و استاندارد نشر را نداشته باشد و تمام فارغ‌التحصیلان مؤسسه در کار تحقیقاتی مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند. این مهارت‌ها به گونه‌ای استخراج شده و آموزش داده می‌شود که اگر به کل حوزه ارائه شود تحول عظیم علمی و پژوهشی در کشور ایجاد خواهد کرد.
5. ویژگی دیگر مؤسسه اجرای الگوی بهینه مصرف است، به گونه‌ای که با کم‌ترین امکانات و فضای آموزشی، بیش‌ترین بازدهی را در جهت تولید علم داراست و طبق گفته مقام معظم رهبری بیش از حد توقع و تصور است و گزارش فعالیت‌های مؤسسه ساعت‌ها وقت نیاز دارد. هیئت علمی مؤسسه که ارتباطات جهانی دارند و محققان از خارج کشور به آنها مراجعه می‌کنند در کم‌ترین فضا پذیرای آنها هستند و با کم‌ترین توقع، به فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی مشغول‌اند.
6. نشست‌ها و همایش‌های متعدد علمی در مؤسسه با کم‌ترین هزینه برگزار می‌شود. هر هفته حداقل دو نشست علمی در مؤسسه برگزار می‌شود که مسائل جدید علمی را طرح و بررسی می‌نمایند. سالانه هفت همایش ملی، با فراخوان مقاله در مؤسسه، تقریباً با یک صدم هزینه چنین همایش‌هایی در جاهای دیگر برگزار می‌شود و برگزیده مقالات همزمان با همایش در اختیار اندیشمندان قرار می‌گیرد، در حالی که تنها یک نیروی اجرایی در این امور فعالیت دارد. با مراکز پژوهشی هم‌سو نیز همکاری‌های خوبی داریم و با مشارکت پژوهشگاه‌های دانشگاهی به امور تحقیقاتی و برگزاری نشست‌های علمی می‌پردازیم. اگر در حوزه‌های علمیه نیز این نشست‌ها فعال شود ثمرات بسیاری برای جامعه خواهد داشت.
نقش علامه مصباح یزدی را در فعالیت‌های چشمگیر مؤسسه چگونه ارزیابی می کنید؟ درهرحال ایشان از سرآمدان تولید علم در کشور هستند.
واقعیت این است که تمام این امور، به برکت وجود این شخصیت بزرگ است. و تمام ویژگی‌های مؤسسه از ویژگی‌های شخصی ایشان نشأت گرفته است. نظم و انضباط فوق‌العاده و قانون‌مداری کامل ایشان از ویژگی‌هایی است که در مؤسسه جریان دارد. ایشان هرگز به انجام کاری خلاف قوانین و مقررات آموزش عالی، حوزه و یا مؤسسه رضایت نمی‌دهند. چند بعدی بودن شخصیت علمی ایشان و تسلط ایشان به علوم انسانی و اسلامی نیز باعث توجه به این علوم در مؤسسه شده است. ایشان معتقدند که طلبه‌ها باید با تمام وجود و در تمام زمینه‌های مورد نیاز در خدمت معارف اسلامی باشند. اغلب طرح‌های در حال انجام در مؤسسه به ابتکار ایشان و با حمایت و هدایت ایشان صورت گرفته است. توانمندترین افراد در رشته‌های گوناگون نیز به دلیل ارادت به علامه مصباح و عنایت ویژه مقام معظم رهبری به شخصیت علمی و اخلاقی ایشان در مؤسسه گرد آمده‌اند.
فعالیت‌های پژوهشی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در چه سطح و بیشتر در چه زمینه‌هایی است؟
مؤسسه 95 عضو هیأت علمی دارد که به صورت الزامی باید در امور آموزشی و پژوهشی فعالیت نمایند. با فعالیت اعضای هیأت علمی و پژوهش‌گرانی که هدایت می‌کنند، به طور میانگین، هر دو روز و نیم یک کتاب جدید و هر سه روز و نیم یک شماره جدید از نشریات تخصصی در مؤسسه منتشر می‌شود. با توجه به امکانات موجود، این آمار فوق‌العاده است. فعالیت‌های پژوهشی مؤسسه در مسائل بنیادین علوم انسانی است که پژوهش‌های دشواری به شمار می‌آیند. در حال حاضر در مؤسسه، 14 نشریه تخصصی با استانداردهای علمی و پژوهشی که عالی‌ترین رتبه علمی نشریات را در کشور دارا هستند منتشر می‌شود که تا پایان سال این تعداد به 18 مورد خواهد رسید. البته تاکنون اطلاع رسانی درباره فعالیت‌های مؤسسه ضعیف بوده است. مؤسسه به سمتی پیش می‌رود که هر روز یک پژوهش جدید با عالی‌ترین معیارها به جامعه علمی کشور عرضه کند. این حجم کار در حالی است که تنها حدود هزار طلبه در مؤسسه مشغول تحصیل و تحقیق هستند. اگر این رویه در حوزه‌های علمیه نیز اجرا شود حجم عظیمی از پژوهش‌های علمی را شاهد خواهیم بود.
مؤسسه در رشته فلسفه به دانش معرفت شناسی و فلسفه‌های مضاف از قبیل فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و... می‌پردازد و به تازگی برای اولین بار در قم، کارگروه فلسفه هنر تأسیس شده است و در جهت تبیین مبانی هنر اسلامی فعالیت می‌کند. کارگروه فلسفه تعلیم و تربیت نیز زیر نظر شخص علامه مصباح فعالیت می‌کند. همچنین کارگروه فلسفه اقتصاد با مشارکت دانشگاه شهید بهشتی فعالیت می‌کند و 14 پایان‌نامه در رابطه الگوی توسعه ایرانی و اسلامی تعریف کرده است. کارگروه تاریخ به زودی مقتل جامع امام حسین(ع) را که به تأیید آیات عظام صافی گلپایگانی، سبحانی، سید احمد خاتمی، استادی و شخص علامه مصباح رسیده است منتشر می‌کند. فعالیت‌های زیادی هم در زمینه‌های اخلاق، روان‌شناسی، علوم اجتماعی و غیره انجام گرفته که مجال توضیح بیشتر نیست.
روش مواجهه مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) با علوم انسانی غربی چیست؟ یکی از اساسی ترین مسائل در تولید علم مواجهه درست با غرب است.
مؤسسه آشنایی با این علوم را لازم می‌داند و آنها را با نگاه انتقادی آموزش می‌دهد و در ساحت پژوهش نیز با نگاه انتقادی با آنها مواجه می‌شود و نکات و شیوه‌های مثبت آنها را اخذ می‌کند. و در مرحله بعد تولید علوم انسانی با رویکرد اسلامی را پیگیری می‌نماید. با وجود تفاوت بنیادین مبانی علوم انسانی غربی با علوم انسانی اسلامی، این علوم سنخیتی با جامعه اسلامی ما ندارند و به گفته مقام معظم رهبری مضر هستند. از جمله مبانی این علوم، نسبیت‌گرایی در فهم و شکاکیت معرفتی است. یکی از نوآوری‌های مؤسسه ترجمه آثار انتقادی غربی است که شیوه ترجمه یک سویه را تغییر می‌دهد. هزار کتاب که اندیشمندان غربی در آنها نقدهای جدی و بنیانی بر مبانی اندیشه‌های غربی وارد کرده‌اند در دستور کار ترجمه است. همچنین آثار علامه مصباح در حال حاضر به شش زبان خارجی در دست ترجمه است.
شیوه آموزش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) چگونه است؟
طلاب بالاتر از پایه ششم حوزه با شرکت در آزمون برای تحصیل در دوره کارشناسی در یکی از رشته‌های مؤسسه پذیرفته می‌شوند و همزمان باید دروس حوزوی را ادامه دهند و به این امر نظارت می‌شود. تمام سرفصل‌های دانشگاهی مربوط به رشته و سرفصل‌های انتقادی دیگر با مجوز وزارت علوم در مؤسسه تدریس می‌شود و درواقع سرفصل‌های درسی مؤسسه بسیار بیشتر از دانشگاه‌هاست. در دوره‌های کارشناسی ارشد نیز 64 واحد باید گذرانده شود که بیش از دو برابر واحدهای دانشگاهی است.
پایان پیام/
نظر شما