خبرگزاری شبستان: امام راحل که بنیان‌گذار نظام بودند به استقلال فرهنگی بیش از هر چیز دیگری اهمیت می‌دادند و اساس این انقلاب را استقلال فرهنگی می‌دانستند و تجلی فرهنگ نیز بیشتر در علوم انسانی است. علوم انسانی آن چیزی است که می‌تواند جنبه اختصاصی در هر قوم و ملت پیدا کند والا مهندسی و طب و علوم پایه بین ملت‌ها مشترک است. علوم انسانی است که می‌تواند میدان تجلی فرهنگ باشد و هر کشوری باید علوم انسانی خاص خود را داشته باشد، علت هم این است که ما به عنوان مسلمان برای انسان یک تعریف داریم که متفاوت از غربی‌ها است. با پذیرش این موضوع دیگر نمی‌توانیم علوم انسانی غربی را چشم بسته بپذیریم و تقلید کنیم.
از سویی انقلاب اسلامی ما برای این به وجود نیامد که یک عده از حکومت بروند و یک عده دیگر جایگزین شوند؛ این مفهوم کودتا است. انقلاب عمیقی مثل انقلاب اسلامی هدفش ساختن یک تمدن مستقل اسلامی از طریق فرهنگ اسلامی است. در واقع فرهنگ نرم‌افزار تمدن است، همان‌طور که رهبری بارها اشاره کردند ما به سوی تمدن اسلامی حرکت می‌کنیم و تمدن اسلامی علوم انسانی اسلامی می‌خواهد یعنی ما نمی‌توانیم در دانشگاه‌مان برای همیشه علوم انسانی‌ای را تدریس کنیم که بر مبانی غیراسلامی استوار شده است. این بخشی از سخنان دکتر غلامعلی حداد عادل، عضو پیوسته فرهنگستان علوم در زمینه لزوم تحول در علوم انسانی است.
برای بهره مندی بیشر از نظرات دکتر حداد عادل در باب اهمیت و لزوم اسلامی سازی و بومی سازی علوم انسانی با ایشان که هم اکنون، رییس شورای بازنگری و تحول در علوم انسانی نیز هستند به گفتگو پرداختیم.
دکتر حداد عادل، در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار شبستان، با تاکید بر عنوان "تحول در علوم انسانی" در فرآیند تغییرات در حال انجام بر روی علوم انسانی، اظهار داشت: در کارگروه هایی که برای این منظور تشکیل شده است، ما صرفا تلاش داریم که این علوم را متحول کنیم.
اسلامی کردن تنها بخشی از فرایند تحول علوم انسانی است
رییس شورای بازنگری و تحول در علوم انسانی، با اشاره به اینکه در همین راستا شورای تخصصی تحول در علوم انسانی شکل گرفته است، ادامه داد: اسلامی کردن، تنها بخشی از این فرآیند تحول خواهد بود که صرفا می توان در برخی از آموزه ها و رشته ها آن را عملی ساخت؛ در حالی که در برخی از حوزه ها نه تنها این امر شدنی نیست، بلکه کاملا بی معنا است.
ایجاد فضا برای مبادله علمی بین فلسفه اسلامی و فلسفه غربی
وی رشته هایی از علوم انسانی همانند فلسفه غرب را شاهدی بر مدعای خود آورد و افزود: در چنین رشته هایی اصولا اسلامی سازی معنایی ندارد؛ بلکه ما با توجه به سنت نیرومندی که در فلسفه اسلامی داریم، باید فضایی را در محافل علمی دانشگاهی ایجاد کنیم که امکان گفت و گو و مبادله علمی بین فلسفه اسلامی و فلسفه غربی برقرار باشد و در نتیجه بتوانیم به مقایسه افکار و آرا دست یابیم.
تاکید بر لزوم حفظ محتوای فلسفه های مستقل غربی
عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه تهران، با تاکید بر لزوم حفظ محتوای فلسفه های مستقل غربی، و با اشاره به اینکه خود به تدریس فلسفه کانت در دانشگاه ها ادامه خواهد داد، افزود: عنوان "اسلامی سازی" درباره چنین رشته ها و گرایش هایی اصلا روا نیست. آیا باید به بهانه اسلامی شدن، چنین آموزه هایی را مسخ کرده و عوض کنیم؟!
وی بر این باور است که بومی سازی نیز همانند اسلامی سازی، تنها بخشی از این فرایند تحول را در بر می گیرد که باید با تشکیل کارگروه های کاملا تخصصی و علمی، این پروژه ها را در فضایی پژوهشی و تحقیقاتی به سرانجام رساند.
دکتر حداد عادل این مسئله را از لوازم انقلاب اسلامی خواند که هم امام، هم رهبری بارها به آن تأکید فرموده‌اند و اذعان کرد: تحول در علوم انسانی یک مسئله‌ای است که احتمال بد فهمیده شدن هم درباره آن وجود دارد. بعضی‌ها اصلا دوست ندارند این موضوع را بفهمند، کسانی که معتقدند ما فقط در صورتی به سعادت می‌رسیم که دربست هر چه غربی‌ها می‌گویند را در دانشگاه‌ها تدریس کنیم طبیعتا با تحول در علوم انسانی مخالف‌اند.
عضو پیوسته شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: به هر حال عده‌ای این را یک گناه نابخشودنی می‌دانند که یک کشور بخواهد در علوم انسانی غربی تغییری بدهد. ما شاهدیم که گهگاه پیرامون این موضوع در دانشگاه‌ها زمزمه‌هایی می‌شود و گهگاه برخی حرف‌هایی به دانشجویان می‌زنند. بعضی‌ها هم در خارج از کشور سر و صدا راه انداخته‌اند.
علوم انسانی ما باید با جهان‌بینی ما نسبت به انسان سازگاری داشته باشد
وی خاطرنشان کرد: به هر حال ما می‌خواهیم علوم انسانی داشته باشیم که با دیدگاه‌های ما و نظر و جهان‌بینی ما نسبت به انسان سازگاری داشته باشد. هر چه از علوم انسانی غربی که با این مبانی سازگار بود را می‌پذیریم و تقویت می‌کنیم و آنهایی را هم که مغایرت داشت به طور طبیعی به عنوان یک مسلمان نمی‌توانیم بپذیریم. ما می‌خواهیم علوم انسانی در کشور داشته باشیم که اولا عقلانی باشد، مغایر با وحی نباشد و از تجربه بشری هم استفاده کند. یک علوم انسانی باشد که انسان را به تمام معنای کلمه و به عنوان یک وجود جامع ببیند نه اینکه فقط بعد مادی انسان را در نظر بگیرد، این یک کار ظریف، پیچیده و دقیق است که زمان می‌برد و به هیچ‌وجه نباید در این زمینه کار شتاب‌زده انجام شود.
نگرش وزارت علوم تنها محدود کردن توسعه برخی از رشته های علوم انسانی است
مترجم کتاب "تمهیدات امانوئل کانت"، در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به رویکرد وزارت علوم در محدود کردن برخی از رشته های علوم انسانی به خبرنگار شبستان گفت: نگرشی که وزارت علوم درباره برخی از رشته های علوم انسانی داشته، این بوده که صرفا توسعه آن رشته ها را محدود نموده است؛ در حالی که با اصل وجود چنین رشته هایی مخالفتی وجود ندارد.
وی با انتقاد از افزایش بی رویه دانشجویان رشته های علوم انسانی، افزود: عدم وجود بازار کار پس از فراغت از تحصیل و همچنین سطح پایین دانش علمی دانشجویان در چنین رشته هایی، دو عاملی است که به نظر می رسد کار وزارت علوم در محدود کردن توسعه این رشته ها را توجیه خواهد کرد.
پایان پیام/
نظر شما