برجامی که به سرانجام رسید/ سایه ایران قوت قلب پوتین در سوریه

به گزارش خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری شبستان، تشکیل ستاد پیگیری برجام، ایران و بازی پوتین در سوریه، برجام به سرانجام رسید، سایه ایران قوت قلب پوتین در سوریه از سرتیترهای مهم اخبار حوزه سیاست خارجی در هفته گذشته بود. ادامه اخبار و رویدادهای این حوزه را در گزارش زیر بخوانید:

ترکیه شریک مناسبی برای انتقال گاز ایران نیست

ایران بعد از روسیه دومین دارنده منابع گازی جهان است به طوری که این کشور را می توان به عنوان یکی از تامین کننده های اصلی این هیدروکربن در بازارهای جهانی نام نهاد اما با توجه به ترحیم های اقتصادی تاکنون عملا ایران نتوانسته است در بازارهای جهانی جایگاه مطلوبی را از آن خود کند. به نظر می رسد تحریم های بین المللی یکی از علت های این مساله است. عدم استفاده بهینه در بازار داخلی عملا سهم عمده گاز ایران را در بخاری های خانگی یا گازهای خوراک پزی مصرف می کند که اصلاح الگوی مصرف را می طلبد.

رفع ترحیم های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران اتحادیه اروپایی به ویژه مشتریان روسیه را به فکر خرید گاز از ایران انداخته است. یکی از مسیرهای انتقال انرژی از طریق خاک همسایه شمالی ایران ترکیه عنوان می شود که بسیاری از صاحبنظران با انتقال از این طریق موافق هستند.

مساله که باید به آن توجه ویژه ای داشت جایگاه رقابتی ترکیه در معادلات منطقه ای و بین المللی با ایران است که انتقال گاز ایران از طریق خاک ترکیه می تواند به ارتقا موقعیت آنکارا بی انجامد. در حال حاضر چگونه می توان راه حلی برای انتقال گاز ایران به اروپا یافت بدون آنکه خطوط لوله ای را وارد خاک ترکیه کرد؟

برای این منظور ایده ساخت نیروگاه های LNG  و LPG  مطرح است. این نیروگاه ها در جنوب کشور می توانند ضمن توسعه منطقه ای و ملی در کنار اشتغال زایی مسیر امنی را برای انتقال انرژی از ایران به مشتریان اروپایی فراهم آورد. سرمایه گذاری بر روی ساخت نیروگاه های ذکر شده در کنار افزایش دانش ملی ، رونق بازار کار و تجارت می تواند امنیت ملی را نیز تامین کند.

چرا ۱+۵ نتوانست نظر ایران را در قبال سوریه تغییر دهد؟

منطقه خاورمیانه همانند گذشته مملو از بحران های کوچک و بزرگ است و دولت های منطقه ای با چالش های امنیت ملی و بحران های بین المللی دست و پنجه نرم می کنند. تحولات سوریه با بحران مهاجران وارد فاز تازه ای شده است که طی ماه های گذشته عملا به نظر نمی رسد موج مهاجران روانه کرواسی ، صربستان و مجارستان شوند و حتی آلمان بخواهد حدود 800 هزار مهاجر را در خاک خود پذیرایی کند.

فارق از بحران مهاجران و آنچه دولت های اروپایی از پذیرش آنها کسب خواهند کرد باید نگاهی به روند چهار ساله جنگ در سوریه و رفتار ایران داشت. تهران از دوستان خانواده اسد به شمار می رود که این دوستی سابقه ای با تاریخ جمهوری اسلامی ایران دارد.

در طول سالهای که از جنگ علیه تروریسم در سوریه می گذرد ایران با کمک های مستشاری و اقدامات دیپلماتیک جلوی اراده عربی – غربی برای سقوط بشار اسد را گرفته است. البته تهران در این مسیر تنها نبود اما وزنه غیر قابل چشم پوشی تحولات در این کشور به شمار می رود. بسیاری در جهان عرب و البته غرب بر این باور بودند که ایران مواضع خود را در قبال سوریه با پیروزی در مذاکرات هسته تغییر می دهد اما چنین نشد.

تهران با این رفتار نشان داد حمایت از دوستانش را به عنوان یک قاعده غیر قابل تغییر در دکترین سیاست خارجی اش در مرحله عملیاتی اجرا می کند و انتظار می رود همین موضع گیری در تحولات یمن تا زمانی که حملات یک طرفه عربستان سعودی ادامه داشته باشد حفظ شود.

عربستان در حال حاضر در دو جبهه سوریه و یمن در حال جنگیدن است. از یک سو در مقابل نیروهای مردمی یمن مبارزه می کند و از سوی دیگر در جهت نفی دولت قانونی و مردمی سوریه . این کشور به زودی با چالش های جدی در جهان عرب و همچنین فضای داخلی خود برای اقنا افکار عمومی برای ادامه این دو جنگ رو به رو خواهد شد. مساله که اکنون هم با بن بست این دو پروژه با آن مواجهه است.

قربانیان تروریسم در سوریه و حملات هوایی عربستان در یمن را اعراب تشکیل می دهند.

ایران و بازی پوتین در سوریه

سوریه طی سالهای جنگ سرد یکی از قمرهای اتحاد شوروی در منطقه خارومیانه به شمار می رفت. خانواده اسد از نزدیکان مسکو بودند به طوری این رابطه نزدیک به ساخت پایگاه دریایی طرطوس در ساحل دریای مدیترانه انجامید که تنها پایگاه دریایی روسها در این آبها است.

نباید فراموش کرد که دریا و نیروی دریایی علی رقم آنچه در جنگ های نوین متصور می شود اهمیت خود را حفظ کرده و حرکت های نیروهای دریایی قدرت های بزرگ نشان می دهد کشتی ها کماکان از ادوات مهم جنگی هستند. سوالی که شاید باید به آن پاسخ داد آن است که آیا روسیه تنها به خاطر حفظ پایگاه دریایی خود در سوریه اجازه سقوط اسد را نمی دهد؟

به نظر می رسد جواب این سوال منفی باشد ، رایزنی های که میان مسکو و طرف های عربی مخالف اسد صورت گرفت همگی گواه بر آن داشت که مسکو می تواند پایگاه طرطوس را حفظ کند اما این تمام ماجرا نیست. در حال حاضر روسیه در حال پیاده کردن نیروهای سبز پوش خود در خاک سوریه است. این هواپیماهای باری که عمدتا " ایل -76 " هستند از آسمان ایران و با رایزنی های تهران با مقامات عراقی اجازه عبور از عراق و سپس فرود در سوریه را یافته اند.

در همین حال تهران از اقدامات مسکو در سوریه حمایت می کند و به نظر می رسد جنگ مقابل داعش با طرح غربی آن عملا شکست خورده است به همین جهت شرقی ها به فکر ورود جدی تر به این نبرد شده اند. در این بین دو کشور ایران و روسیه با توجه اشتراکات منافع در سوریه عملا به همپیمانان طبیعی در این نبرد تبدیل شده اند که البته اعراب و غرب چندان هم از این موضوع خرسند نیستند.

کشورهای اروپایی با کاهش تحریمها به دنبال جلب اعتماد ایران هستند

برت کوئنداس، وزیر خارجه هلند که به منظور انجام سفری دو روزه از صبح امروز به تهران آمده دقایقی پیش در نشست خبری مشترک با محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان گفت: از ایران برای میزبانی اش از من تشکر می کنم و قرار است امروز با مقامات دیگر ایرانی در تهران دیدار داشته باشیم و فردا راهی اصفهان شویم.

وزیر خارجه هلند با بیان اینکه مدت زمان زیادی است که ایران و هلند روابط عمیق با یکدیگر داشته اند به سفر قبلی خودش به ایران در 14 سال گذشته اشاره کرد و افزود: 14 سال پیش من به عنوان نماینده مجلس هلند به تهران و مشهد آمده ام که این سفر جهت افزایش روابط سیاسی و اقتصادی بود و امروز هم به همین منظور به تهران سفر کرده‌ایم.

وی در ادامه از طرف دولت هلند به ایران برای موفقیت در امضای توافق هسته ای تبریک گفت و افزود: در ریاست 6 ماه اول سال آینده اتحادیه اروپا که به عهده هلند است اجرای این توافق هسته‌ای مسئولیت های سنگینی برای اتحادیه اروپا به دنبال دارد.

برت کوئن داس خاطرنشان کرد: ما به دنبال سرمایه گذاری در زمینه های تجاری و انرژی در ایران هستیم و امروز هم گفتگوهای خوبی با آقای ظریف در این زمینه داشتیم همچنین وزرای انرژی و کشاورزی ایران نیز در همین رابطه به هلند سفر کرده‌اند و دولت و جامعه هلند و صنعت آن بسیار متعهد است که براساس توافق دوجانبه با ایران همکاری داشته باشد.

وی همچنین به دیدار بعدی خود با مقامات کشورمان اشاره کرد و گفت: قرار است در این دیدارها به مسایل مهمی همچون مهاجرت، اوضاع سخت منطقه، مواد مخدر و حقوق بشر و همچنین نقش مهم ایران در کشورهای منطقه بپردازیم.

آمریکا با اجرای درست برجام به دنبال روابط جدید با ایران باشد

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست مطبوعاتی مشترک با برت کوئن داس وزیر خارجه هلند با بیان اینکه خوشحالم بعد از 14 سال وی هم به صورت شخصی و هم به عنوان وزیر خارجه به ایران آمده گفت: آقای کوئن داس 14 سال گذشته به عنوان نماینده مجلس هلند به ایران آمد و در این زمان وزیر خارجه ای از هلند هم به کشورمان سفر نکرده است.

رییس دستگاه دیپلماسی کشورمان با اشاره به اینکه 6 ماه اول سال هلند ریاست دوره ای اتحادیه اروپا را بر عهده می‌گیرد افزود: این دوره یکی از مقاطع مهم برای اتحادیه اروپا وظیفه سنگینی را درخصوص اجرای درست برجام بر عهده دارد.

وی خاطرنشان کرد: ما روابط بسیار طولانی در حدود چندین قرن در زمینه های سیاسی و اقتصادی با هلند داشته ایم و چند سال گذشته بنابر دلایلی این روابط کاهش یافته بود اما امروز می توانیم به شرایط قبل از چند سال گذشته برای تقویت روابط بازگردیم.

ظریف رابطه در زمینه نفت و گاز و انرژی مدیریت منابع آبی و سایر انرژی هایی که هلند در آن زمینه پیشرفت داشته است را از زمینه های همکاری عنوان کرد و گفت: همچنین در زمینه سیاسی نیز توافق کرده ایم روابطمان گسترده تر شود.

وی به گفتگوها درخصوص مواد مخدر، حقوق بشر و دیگر موضوعات مورد علاقه دو طرف نیز اشاره کرد و گفت: در مورد مسایل منطقه ای و همچنین مشکلات موجود در جامعه بین‌الملل در دیدار صبح امروزمان با همتای هلندی به تبادل نظر پرداختیم.

وزیر خارجه کشورمان در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار هلندی مبنی بر اینکه بیانات مقام معظم رهبری درخصوص کنترل روابط با امریکا بعد از امضای برجام چه تاثیری بر روابط ایران با کشورهای اروپایی دیگر همچون فرانسه و هلند دارد گفت: روابط ما با هلند و سایر کشورهای اروپایی در مقاطعی دچار مشکل شده است که در این مقاطع به دلیل فشارهای ایالات متحده و تحریمهای غیرقانونی ان بر علیه ایران این مشکلات ایجاد شده بود.

احیای جاده ابریشم ایجاد فرصت های شغلی

رییس cass (رییس آکادمی علوم اجتماعی چین) با دکتر ولایتی دیدار کرد. در این دیدار از ولایتی برای شرکت در جاده ابریشم در پکن دعوت به عمل آمد.

رییس آکادمی علوم اجتماعی چین گفت: هر گونه اقدامی در جاده ابریشم بدون حضور ایران ممکن نیست.

ولایتی به اهمیت احیای جاده ابریشم تاکید کرد و افزود: ایران مسیر ژئوپولتیک برای اتصال به غرب است پتانسیل های متنوعی برای تعمیق روابط با چین وجود دارد و جنبه های فرهنگی روابط فیمابین می تواند بستری برای توسعه بیشتر روابط باشد.

رییس آکادمی چین تصریح کرد: اتاقهای فکر در چین نیز بر این باورند که حوزه های بیشتری به شکل مشترک میان ایران و چین تاکید دارد.

ولایتی افزود: اجلاس آتی جاده ابریشم با همکاری فیمابین مرکز تحقیقات استراتژیک و مناطق تحقیقاتی چین برگزار خواهد شد و بدون شک نقش ایران در این جاده بسیار پراهمیت است و با اجرایی شدن این پروژه ها فرصتهای بسیار زیاد شغلی و سرمایه گذاری ایجاد خواهد شد.

تمایل چین برای ادامه ارتباط با ایران در دوران پساتوافق

یانگ هوانگ، دبیرکل آکادمی علوم اجتماعی در دیدار با علی اکبر ولایتی رییس مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: از اینکه فرصت دوباره برای ما در بازدید از ایران فراهم شده است خوشحالیم.

وی گفت: هدف از سفر دوباره به ایران شرکت در اجلاس ایران و چین بود که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شده است.

وی با بیان اینکه برای ما احیای جاده ابریشم حائز اهمیت است افزود: ایران در دوره توافق هسته ای است و چین مایل است فعالیت و همکاری خود را با این کشور اعلام کند. ایران همیشه برای همیشه کشوری بسیار مهم بوده و یکی از مهمترین منابع همکاری در زمینه انرژی ایران یکی از مهمترین منابع تامین کننده نفت خام و گاز طبیعی برای چین است و ما می توانیم در این زمینه همکاریهای بیشتری داشته باشیم.

وی گفت: به لحاظ فرهنگی فضای مساعد برای همکاری دو کشور وجود دارد.

این مقام چینی گفت: من بر این باور هستم که ایجاد فضای تبادل فرهنگی میان ایران و چین به تعمیق و فهم دو جانبه روابط میان ملتها کمک می کند و به این ارتباط عمق می بخشد.

اظهارنظر در مورد توافق هسته ای قبل از تصمیم گیری مراجع قانونی زودرس است

علی اکبر ولایتی، رییس مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمع خبرنگاران در مورد علت عدم حضور در کمیسیون برجام و همچنین رد خواست جمهوری خواهان در کنگره آمریکا گفت: مذاکرات هسته ای هنوز به پایان خود نرسیده است زیرا باید در مراجع قانونی در ایران در مورد آن باید تصمیم گیری شود.

وی افزود: تا زمانی که مراجع قانونی در این رابطه تصمیم گیری نکرده اند هرگونه اظهارنظر زودرس است.

وی ادامه داد: همانگونه که در مجلس بررسی می‌شود کار ادامه می‌یابد تا زمانی که به نتیجه قطعی برسیم امیدواریم آنچه به نفع مسایل جمهوری اسلامی است حاصل شود.

فرانسه و ایران به حفظ تمامیت ارزی یمن و عراق معتقدند

علی اکبر ولایتی، رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار با ژان پیر شونه مان، وزیر و سناتور سابق فرانسه و رییس موسسه لارس پو بلیکا گفت: با رییس موسسه استراتژیک وابسته به کاخ الیزه دیدار  یک ساعته داشتیم در این دیدار به روابط ایران با این کشور و سایر جوامع گفتگو کردیم ما به سابقه ارتباط این کشور اعتقاد داریم.

ولایتی تصریح کرد: اعتقاد داریم فرانسه سیاستی مستقل را دنبال می کند و توقع هم همین است هر چند که فرانسه از کشورهای غربی است طبیعی است که با کشورهای غربی هماهنگ باشد اما از زمان ژنرال دوگل به بعد فرانسه یک سیاست متناسب با منافع ملی فرانسه را در پیش گرفته است و اکنون هم با توجه به روابط طولانی میان ایران و فرانسه میان مردم دو کشور رابطه و خاطرات خوبی دارند و زمینه مردمی برای توسعه روابط وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه هیئتهای مختلفی که در راستای توسعه همکاری به ایران می‌آیند، تصریح کرد: در راستای همکاری میان ایران و فرانسه هیئت هایی به ایران رفت و آمد خواهند داشت دو طرف می توانند با همکاری هم در ایجاد صلح و رفع تنش با یکدیگر همکاری کنند.

ولایتی گفت: این آمادگی را در دو کشور می بینم و قرار شد گفتگوها میان دو کشور ادامه یابد و مبانی اصلی سیاستهای منطقه ای که وجه مشترک میان ما و فرانسوی هاست و هر دو به حفظ تمامیت ارزی کشورهای منطقه به ویژه عراق و یمن معتقدیم.

رییس مرکز تحقیقات مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: اعتقاد داریم مشکلات این کشورها راه حل نظامی ندارد بلکه می تواند با راه حل های سیاسی میان مردم این کشورها حل و فصل شود.

برجام به سرانجام رسید

با پشت سر گذاشتن ۲۵ شهریور در کنگره آمریکا زمان بررسی برجام به پایان رسید و این مجلس نتوانست رای به رد آن دهد.

با این اتفاق دولت آمریکا گام اجرایی کردن بند بند تعهدات خود در برجام را قرار است بردارد.

بنابراین گزارش، در اولین گام رئیس جمهور آمریکا شخصی را به عنوان ناظر اجرای برجام تعیین کرده است. روز گذشته جان کری، استیفن مال، سفیر پیشین آمریکا در لهستان، را به سمت هماهنگ کننده اصلی و ناظر بر اجرای برنامه هسته ای ایران منصوب کرد.

در گام های بعدی قرار است آمریکا تحریم ها علیه ایران را لغو کند.

در همین رابطه روزنامه های آمریکایی روز جمعه نوشتند رییس جمهوری این کشور 18 اکتبر (26 مهر) دستورالعمل لغو تحریم های مربوط به برنامه هسته ای ایران را صادر خواهد کرد.

به نوشته روزنامه های وال استریت ژورنال و واشنگتن پست، بخش نامه آمریکا در روزی که در توافق از آن با نام «روز اجرا» یاد شده است، اجرایی خواهد شد.

اتحادیه اروپایی نیز باید اقدام مشابهی را برای لغو تحریم های ایران انجام دهد.

«روز اجرا» زمانی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) در بیانیه ای رسمی اعلام می کند که ایران به همه تعهدات خود در چارچوب توافق وین پایبند بوده است.

زمان صدور دستورالعمل لغو تحریم ها در آمریکا پس از آن منتشر شد که مخالفان در کنگره نتوانستند توافق وین را رد کنند.

سایه ایران قوت قلب پوتین در سوریه

روسیه کارزار تازه ای را در ارتباط با سوریه آغاز کرده است. ورود جنگنده های سوخو به فرودگاه اسد دمشق گواه یک صف آرای تمام عیار را می دهد. در همین حال اولین پرواز هواپیماهای بدون سرنشین روسی بر فراز آسمان سوریه از سه شنبه 31 شهریور آغاز شده است به طوری که غرب از این لشکر کشی تمام عیار کمی واهمه دارد و قرار است دیدار فوری میان رئیس جمهور آمریکا و رهبر روسیه در حاشیه نشست سازمان ملل متحد در نیوریوک صورت گیرد.

اما این تمام ماجرا نیست. در چهار سال نبرد علیه تروریسم در سوریه نیروهای بشار اسد از حمایت های معنوی و مستشاری جمهوری اسلامی ایران نیز بهره مند بودند و محور مقاومت عملا یکی از پایه های اصلی مقابله با داعش در سوریه به شمار می رود.

غربی ها بارها ایران را به حضور نظامی در سوریه متهم کرده بودند اما اکنون شاهد آن هستیم که این روسها هستند که برای حفظ نظام بشار اسد و دولت سوریه وارد کارزار نظامی می شوند مساله که قطعا بدون حمایت های معنوی تهران امکان پذیر نبود. غرب اکنون و پس از توافق با ایران خواهان گفتگو و نقش پذیری تهران در تحولات منطقه ای است زیرا همانطور که واقع گرایان باور دارند نمی توان نقش ایران را در منطقه خاورمیانه کم رنگ یا فراموش کرد.

در همین حال ایرانی ها هیچ گاه به صورت مستقیم در جنگ علیه تروریسم در سوریه فعالیت نکرده اند . آنها همانطور که سفیر جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با نشریه چپ گرای گاردین اعلام کرده همواره نقش مستشاری را ایفا کرده اند و حضورشان در میدان های نبرد کم و برای مشاوره بوده است .

تشکیل ستاد پیگیری برجام در وزارت خارجه/عراقچی رئیس شد

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه دستور تشکیل ستاد پیگیری برجام در این وزارتخانه را صادر و سید عباس عراقچی را به ریاست این ستاد منصوب کرد.

عراقچی که معاون حقوقی و بین الملل وزارت امور خارجه است با حفظ سمت بر این ستاد ریاست خواهد کرد.

گفتنی است برجام در کنگره آمریکا به سرانجام رسید و در کشورمان در حال بررسی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی است.

برجام چراغ توتال و پژو-سیتروئن را روشن خواهد کرد؟

دفتر تجاری فرانسه همانند دیگر دفترهای تجاری کشورهای اروپایی در دوران تحریم ها تعطیل شده بود. فرانسوی ها از درباز از شرکای مهم اقتصادی ایران به شمار می رفتند. به گونه ای که تاسیس شرکت خودرو سازی سایپا برگرفته از نام" شرکت سهامی تولید اتومبیل سیتروئن در ایران " به زبان فرانسه بود. در کنار خودروی سازی انرژی و خدمات هوایی در کنار لوازم خانگی فرانسوی مانند مولینکس و تفال از جمله کالای بودند که در بازار ایران مشتریان زیادی داشتند.

با بروز تحریم ها و قعطنامه های سازمان ملل متحد عملا فعالیت شرکت های خارجی و سرمایه گذاری های آنها در بازار ایران به حداقل رسید به طوری که شرکت های خودرو سازی در کنار بخش های نفتی با چالش های جدی رو به رو شدند. این زمان فرصت مناسبی را برای کموینست های چینی فراهم آورد تا با فن آوری های دست چندم وارد بازار ایران شده و از این خلا نهایت بهره مندی را کسب کنند.

در خصوص فن آوری های پیچده انرژی با توجه به نبود زیر ساخت های عملی در چین عملا چشم بادامی های کمونیست نتوانستند جایگاه قابل توجهی در بازار ایران بیابند اما خودرو های چینی در کنار لوازم و وسایل چینی توانستند رفته رفته عادت های عمومی را در بازار بزرگ و 80 میلیونی ایران تغییر دهند. به نوعی در حال حاضر دانگ فونگ چین جای سیتروئن را گرفته است.

اما برجام شاید در حال تغییر معادلات اقتصادی با ایران است . اکنون ایران می تواند میان خودرو سازان و نفتی ها مزایده برگزار کند و در میان سرمایه گذاران آنهایی را انتخاب کند که منافع بیشتر ملی را نسبش می کنند.

در این شرایط گروهی متشکل از سرمایه داران و نمایندگان شرکت های فرانسوی راهی ایران شده اند تا یک روز پس از بازگشایی مرکز تجاری فرانسه در ایران با بخش های مختلف صنعت کشور جلساتی را برگزار کنند. آنطور که فایننشنال تایمز در این رابطه می نویسد گواه آن است که پژو- سیتروئن و توتال از جمله غول های صنعتی فرانسوی هستند که سوار بر هواپیمای ایرباس راهی تهران شده اند.