تهرانگردی: از تاریخچه دسته عزاداری طیب تا کارگاههای علم سازی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری شبستان، احمد مسجدجامعی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، تهرانگردی این هفته خود را به محرم گردی اختصاص داد.

مسجدجامعی در حاشیه تهران گردی و در جمع خبرنگاران درباره بازدید از حسینیه سیدالشهدای چشمه ای ها گفت: حسینیه چشمه ای ها حسینیه بزرگی است که اعضای هیئت امنای آن نیز حضور داشتند.

وی افزود: در این بازدید صحبت ها به سمتی رفت که این حسینیه به اندازه کافی جا و مکان دارد و طبقه زیرین حسینیه فضای متراکم و خانه های ریزدانه دارد، از این رو اعضای هیئت امنا تصمیم گرفتند که طبقه زیرین حسینیه را به درمانگاه تبدیل کنند.

عضو شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: حتی قرار شد در صورت امکان طبقه بالای حسینیه سیدالشهدا نیز برای درمانگاه مورد استفاده قرار گیرد.

مسجدجامعی با بیان اینکه راجع به متون تعزیه نیز توضیحاتی در این حسینیه ارایه شد، اظهار داشت: در حسینیه سیدالشهدا متنی وجود داشت که مربوط به اواخر دوره صفوی بود و قدیمی ترین متن موجود تعزیه است. این نسخه مهمی بود که فکر می کنم باید از اقدم نسخ باشد که ثبت اصفهان است.

وی به عکسی که مربوط به اجرای تعزیه در دهه 50 بود، اشاره کرد و افزود: اجرای تعزیه در آن زمان به دلیل امکانات زیادی که در اختیار داشتند و زمین وسیعی (زمین ورزشگاه تختی در خیابان قزوین) که در اختیار گروه تعزیه قرار گرفته بود ویژگی های منحصر به فردی داشت.

مسجدجامعی خاطرنشان کرد: لباس های مختلفی برای اشقیا و اولیا به همراه کفش و کمربندها وجود داشت که هر کدام فلسفه و توضیحات خاص خود را دارد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه طیب حاج رضایی یکی از هیئتی های قدیم تهران بود، خاطرنشان کرد: جایگاه اولیه دسته عزاداری معروف به دسته طیب، خانه وی بود.

مسجدجامعی با بیان اینکه از طیب 2 منزل باقی مانده است که حتی برای فرزند وی نیز تازگی دارد که این خانه ها پیدا شده است، یادآور شد: یکی از این خانه ها در دروازه غار است که به مرمت و بازسازی نیاز دارد. شهردار منطقه هم در این بازدید اعلام کرد امکان بازسازی این خانه وجود دارد.

وی افزود: هیئت عزاداری از همان خانه تشکیل می شد که یک سر دسته در دروازه غار و سر دیگر آن چهارراه سیروس بود اما هسته اولیه دسته عزاداری در خانه طیب شکل گرفت.

عضو شورای اسلامی شهر تهران در خصوص یکی دیگر از خانه های طیب حاج رضایی که در میدان خراسان قرار دارد، اظهار داشت: علیرغم تغییراتی که در این خانه صورت گرفته اتاق آیینه کاری و نقاشی شده در طبقه بالای آن حفظ شده است.

وی با بیان اینکه خانه دوم طیب نیز می تواند بازسازی شود، اذعان داشت: طیب از افرادی است که هویت محله دروازه غار با آن پیوند خورده است.

مسجدجامعی اظهار داشت: دسته طیب از دروازه غار شروع می شد و وقتی به چهارراه مولوی می رسید دسته های دیگر به آن ملحق می شدند که به دسته بچه های جنوب شهر تهران مشهور بود.

عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه طیب در خرداد 42 در زمره یاران امام خمینی قرار می گیرد، تصریح کرد: طیب حاج رضایی در این راه جان خود را نیز می دهد و پس از مرگ وی پرونده دسته طیب نیز بسته می شود.

وی با بیان اینکه مردم از علم، طوق و پرچم طیب خاطراتی دارند که می شود در خانه طیب این اشیا را جمع آوری کرد، اذعان داشت: این خانه می تواند به خانه طیب یا خانه موزه علم ها و یا خانه موزه عاشورایی تبدیل شود.

مسجدجامعی با اشاره به بازدید از کارگاه علامت سازی خاطرنشان کرد: این کارگاه که در میدان خراسان واقع است از قدیمی ترین کارگاه های علم طوق بود و نمونه های مختلفی از نحوه ساخت، طراحی و نوشته ها که مجموعه هنری بهم پیوسته ای است در آن قرار داشت.

وی با بیان اینکه این کارگاه از چند بخش تشکیل شده است، اظهار داشت: نسلی که امروز در این کارگاه فعالیت می کنند، چهارمین نسل علامت سازی هستند که بیانگر عشق، علاقه و هنرمندانه بودن این کار دارد.

مسجدجامعی در خصوص محل تولید پرچم های عزاداری سیدالشهدا اظهار داشت: این پرچم ها سابقه کهنی دارند به طوری که در ابتدا پرچم ها به صورت دستی روی پارچه چاپ می شد و گل، مرغ، طاووس، ملائکه، تاج و شیر و نقش هایی از این قبیل را دربر می گرفت که روی پارچه سفید و با رنگ قهوه ای اشعار محتشم در آنها به کار می رفت.

وی درباره بازدید از محل فروش اقلام عزاداری امام حسین در خیابان ناصرخسرو یادآور شد: پرچم ها در گذشته بیشتر روی زمینه سفید یا قهوه ای کمرنگ و قهوه ای سوخته کار می شد و الان بیشتر از رنگ قرمز و سبز استقبال می شود که ترکیب و  بافت آن نیز عوض شده است و در طرح های جدید عمدتا نقاشی به کار نمی رود و مردم به نوشته ها اظهار دلبستگی می کنند.

مسجدجامعی با بیان اینکه مشکلاتی در این صنف وجود داشت که برخی به مشکلات شهری برمی گردد و قابل پیگیری است، اذعان داشت: افرادی که کارگاه های اصیل داشته اند اینگونه اظهار می کردند که در طی سال پرچم ها و اقلام مربوط به ماه محرم تولید می کنیم و در انبار نگهداری می کنیم.

وی در ادامه با اشاره به حضور در تیمچه حاجب الدوله و سنت های قدیمی عزاداری بازار خاطرنشان کرد: سنتی از قدیم در ورود دسته های عزاداری به بازار بود که این سنت را باید به گونه ای بازخوانی و بازبینی می کردیم.

مسجدجامعی افزود: در قدیم دسته های عزاداری به سه گروه اصناف، محلی و اقوام مهاجر به پایتخت تقسیم می شدند و البته گاهی صنف و اقوام مهاجر به پایتخت با هم یگانه می شدند برای مثال یک قوم وارد یک صنفی می شد و کل آن صنف را در اختیار می گرفت.

عضو شورای شهر تهران با اشاره به مراسم چهارپایه در مراسم عزاداری محرم تصریح کرد: مراسم چهارپایه روبروی تیمچه حاجب الدوله برگزار می شد و بزرگان مداح تهران روی چهارپایه می رفتند و نوحه سرایی می کردند.

مسجدجامعی با بیان اینکه هیئت های صنفی مانند یک اتحادیه عمل می کردند، گفت: قدیمی ترین هیئت صنفی که در بازار است مربوط به بزازهاست که بیش از یکصد سال قدمت دارد.

وی با بیان اینکه به گفته برخی از دوستان 15 سال قبل از انقلاب یعنی در اوایل دهه 40 اعلام شد که دسته های محلی به بازار وارد نشوند، خاطرنشان کرد: تعداد دسته های صنفی هم آنقدر زیاد شده بود که بزرگی از آذربایجانی ها به نام مرحوم ابوحسین آمد و زمان حضور در بازار را تقسیم کرد.

مسجدجامعی ادامه داد: در قالب این تقسیم بندی هیئت های آذری از ساعت 3 عصر تا 10 شب و سایر هیئات نیز از صبح در بازار حاضر می شدند و از همان زمان های دور بازار بزرگ تهران میزبان عزاداران حسینی بوده است.

عضو شورای اسلامی شهر تهران به طاق تیمچه نیز اشاره کرد و افزود: طاق تیمچه از لحاظ هنری، معماری، صنعتی و تجاری بسیار زیباست و در بازدیدی که سال گذشته داشتیم شاهد بودیم که در معرض آسیب قرار گرفته و حتی احتمال ریزش آن نیز وجود داشت.

مسجدجامعی با بیان اینکه ورودی های تیمچه به مغازه تبدیل شده که به بنای این مکان آسیب وارد می کند، تصریح کرد: از همان زمان بازسازی این مکان در دستور کار قرار گرفت و اعتباری هم برای آن پیش بینی شده است که خوشبختانه روند بازسازی به خوبی پیش می رود.

موقوفه محمد علی آبادی وزیر، بزرگترین موقوفه سیدالشهدا(ع) در بازار محله حمام‌چال که از سال1280 هـ.ق وقف بر تعزیه‌داری و اطعام امام حسین (ع) و مسجد سید ولی که هیئت‌ صنف کفاش‌ها در آن اقامه عزا می‌کنند، مقصد بعدی محرم گردی مسجدجامعی و همراهانش بود.

درحالی که آسمان روز جمعه رو به غروب می‌رفت، محرم‌گردان در منزل دو شهیدی که در محرم به شهادت رسیده‌بودند، رفتند.

 حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر فانی پدر شهیدان محمد اسماعیل و محمدجواد فانی که فرزندانش را در عملیات‌های والفجر یک و خیبر تقدیم میهن اسلامی کرده بود، درباره نحوه شهادت فرزندانش توضیح می دهد.

وی می گوید: محمداسماعیل در 20 فروردین سال 62 و در سن 17 سالگی به شهادت رسید و محمدجواد نیز حدود یازده ماه بعد یعنی 7 اسفند ماه همان سال به شهادت رسید.

پدر شهیدان فانی درحالیکه از خاطرات پسرانش می گوید، متاثر می شود و اشک می ریزد. در ادامه وصیت نامه پسرش را قرائت می کند و می گوید: محمداسماعیل هنوز مفقودالاثر است.