حجت الاسلام مصطفی سلطانی، رییس دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی در گفتگو با خبرنگار اندیشه خبرگزاری شبستان در پاسخ به این سوال که چرا نحوه برخورد امام علی (ع) و امام حسین (ع) در برابر غصب حکومت و خلافت متفاوت بود و امیرالمومنین (ع) سکوت و خانه نشینی را اختیار کردند و حضرت اباعبدالله الحسین (ع) قیام را، گفت: در این خصوص باید دانست روش ها میان این دو امام معصوم (ع) متفاوت بود به گونه ای که حضرت علی (ع) به این نتیجه رسیدند اگر بخواهند قیام کنند، شرایط جامعه مساعد نیست و چند خروجی غیر قابل اجتناب خواهد داشت.
وی ادامه داد: از جمله این نتایج می توان به این اشاره کرد که نخست اصل دین و آموزه های آن برای همیشه لگدمال می شد و از بین می رفت و دوم آنکه ذریه شیعه از میان برداشته می شد چرا که جایگاهی که علویان در آن زمان داشتند، نماد افرادی آزادی خواه و باتقوا بودند و قطعا با قیام امام علی (ع) این جایگاه را از نظر نسب از دست می دادند با توجه به اینکه بافت نسبی عرب ها قبیله ای بود.
این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اما دلیل سوم آن است که در حوزه جهاد، یکی از شرایطی که برای قیام لازم و ضروری است، وجود عِده و عُدّه است که نه تنها امام علی (ع) بلکه امام حسن (ع) نیز این شرط را نداشتند به نحوی در روایات وارد شده وقتی فردی خدمت امام حسن (ع) رسید و گفت چرا شما قیام نمی کنید، حضرت (ع) انگشتان دست خود را نشان می دهند و می فرمایند اگر به تعداد این انگشتان دست یار داشتم، قیام می کردم. این سخن نشان می دهد تا چه اندازه در زمان حیات ایشان، نفاق و دورویی در جامعه حاکم بود.
وی همچنین در پاسخ به این سوال که با این توصیف تعداد یاران امام حسین (ع) نیز محدود بود در نتیجه آن حضرت (ع) نیز فاقد شرط جهاد بودند اما چرا دست به قیام زدند، اظهار کرد: به پا خاستن اباعبدالله الحسین (ع) مبنی بر دعوت مردم کوفه بود و از نظر اعتقادی، امر به معروف با جنبه فرهنگی محسوب می شد و اینکه ایشان پذیرفتند قیام کنند به دلیل دعوت نامه هایی بود که از سوی مردم کوفه به حضرت (ع) ارسال شده بود هر چند آن فشار و تغییر جریان سیاسی جامعه، اوضاع را به گونه ای دیگر تغییر داد به صورتی که حضرت (ع) تنها ماندند.
حجت الاسلام سلطانی ابراز کرد: در این میان امام حسین (ع) به نامه هایی تمسک کردند که نشان می داد از نقاط مختلف به دست ایشان رسیده است لذا جامعه ای از حضرت (ع) دعوت به قیام کرده بودند که صبغه شیعی از زمان امام علی (ع) داشت و اعلام کرده بودند اباعبدالله (ع) را یاری خواهند کرد.
وی تاکید کرد: بنابراین امام حسین (ع) با شرایطی حرکت خود را انجام دادند که می دانستند جمعی همراه ایشان است و شهری و استانی به نام کوفه که استاندار آن و نظامیانش قرار بود به استقبال حضرت (ع) آیند اما مشاهده می کنیم شرایط به گونه ای دیگر تغییر کرد و رقم خورد. در حقیقت امام حسین (ع) شرایط ظاهری برای قیام را محرز و مساعد می دیدند اما امیرمومنان امام علی (ع) و امام حسن (ع) فاقد این شرایط بودند و لذا دست به قیام نزدند.
رییس دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی اضافه کرد: موید این قیامی که امام حسین (ع) انجام دادند و آن سکوتی که امام حسن (ع) در پیش گرفتند و آنچه بر امیرمومنان علی (ع) گذشت، این سخن پیامبر (ص) بود که فرمودند: «حسن و حسین علیهماالسلام امام هستند چه قیام نکنند و چه قیام کنند».
وی بیان کرد: سخن یاد شده ناظر بر آن است که امیرالمومنین علی (ع) و امام حسین (ع) در روش و متدلوژی تفاوت داشتند اما اهداف و ثمره روش های آنها به یک نتیجه ختم می شد و به یک اندازه بود؛ البته در خصوص امام سجاد (ع) نیز همین گونه بود لذا مشاهده می کنیم حضرت (ع) روش تقیه را در پیش گرفتند.
حجت الاسلام سلطانی در پایان یادآور شد: امام سجاد (ع) نیز در شرایطی که پس از به شهادت رسیدن سیدالشهدا (ع)، مساله امامت، نص، مهدویت و ... زیر سوال رفته بود، مناسب دیدند با تقیه، اصل دین و آموزه های آن را تثبیت کنند.
نظر شما