چه زمانی برجام اجرا می شود؟/بررسی تعهدات ایران/آسوشیتدپرس: هفته آینده اجرا می شود

خبرگزاری شبستان – گروه سیاسی: مذاکرات هسته‌ای ایران، رایزنی‌ها و تلاش‌های دیپلماتیک سلسله‌وار کشورمان و گروه 1+5 برای بدست آوردن یک توافق جامع در خصوص چگونگی ادامه برنامه هسته‌ای ایران در توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران تا نوامبر ۲۰۱۴ بوده است و سپس تا اول ژوئیه ۲۰۱۵ تمدید شده بود. در پی تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ توافق برنامه جامع اقدام مشترک در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه  1+5 (پنج عضو ثابت شورای امنیت ملل متحد شامل چین، فرانسه، روسیه، پادشاهی متحد بریتانیا، ایالات متحده و آلمان) منعقد شد. بر اساس این توافق هر دو طرف موظف به انجام تعهداتی در زمان معین شدند تا پس از آن آؤانس بین المللی انرژی اتمی با بررسی راستی آزمایی و تایید تعهدات زمان قطعی اجرای برجام که مصادف با لغو تمام تحریم های ایران است را اعلام کند. بر این اساس رسانه های غربی و برخی از مقامات زمان اجرای برجام را هفته آینده تخمین زده اند.

بنابراین گزارش، فارس در این رابطه به نقل از آسوشیتدپرس نوشته است: "دیپلمات‌های غربی در گفت‌وگو با ما درباره اجرایی شدن «برجام» ظرف یک هفته آینده خبر دادند." این در حالی است که مهر به نقل از رویترز از قول فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشته است که: "زمان بندی مشخصی برای رفع تحریم ها علیه ایران مشخص نشده است. تاریخ مذکور به اجرای کامل تمامی گام هایِ مورد نیاز بستگی دارد. می توانم بگویم که انتظار دارم که چنین روزی به زودی فرا می رسد؛ چرا که اجرای توافقات به خوبی رو به انجام است."

این گزارش می افزاید: تعهدات ایران برای اجرای برجام دارای سه شرط اساسی است؛ کاهش تعداد سانتریفیوژهای فعال به 6104 که در این زمینه تعداد سانتریفیوژهای ایران از ۱۹۰۰۰ کنونی (نزدیک به 10000 فعال بوده است) به ۶۱۰۴ دستگاه می رسد، که در ۱۰ سال آینده، تنها ۵۰۶۰ عدد از آن‌ها اورانیوم غنی‌سازی خواهد کرد. این روند بر اساس برخی منابع روزهای پایانی خود را طی می کند و تقریبا ایران اقدامات خود را در چارچوب برجام در این زمینه به روزهای پایانی خود نزدیک کرده است؛ دومین شرط مهم کاهش حجم ذخیره اورانیوم به 300 کیلوگرم است که در این زمینه نیز ایران تعهد خود را کامل انجام داده و در ازای دریافت 200 تن کیک زرد، بیش از 9 تن از اورانیوم خود را به روسیه صادر کرده است. سومین شرط مهم هم خارج کردن قلب راکتور آب سنگین اراک است که در این رابطه هم به گفته یک منبع آگاه در گفتگو با فارس قلب راکتور اراک خارج شده است. به گفته وی؛ قرار است این هفته نیز آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش تأیید نهایی اجرای تعهدات ایران در برجام را منتشر کند و پس از آن نیز محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای مشترک اجرای برجام را اعلام خواهند کرد.

بنابراین گزارش، ایران در مسیر اجرای این تعهدات روند سریعی را در پیش گرفته است تا هرچه سریعتر زمان اجرای برجام و لغو تحریم ها فرا برسد. این امر از جمله مواردی است که رسانه های غربی نیز به آن اشاره کرده اند. فارس به نقل از وبگاه هیل در خبری که بلافاصله پس از خبر خروج قلب راکتور اراک منتشر شده بود؛ نوشته است: "ایران با سرعتی فراتر از حد انتظار در حال اجرای تعهدات خود تحت سند «برجام» است. رفع تحریم‌ها مستلزم تأیید این گام‌ها از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است." این وبگاه اینترنتی تاکید کرده است که لغو تحریم ها مستلزم تایید اقدامات انجام شده ایران از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی است و در همین زمینه یک منبع آگاه به فارس گفته است که: "آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این هفته گزارش تأیید نهایی اجرای تعهدات ایران در برجام را منتشر می‌کند."

نکته مهم پس از تایید اقدامات انجام شده ایران از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی؛ لغو تحریم هاست که براساس توافقی که انجام شده بود باید بلافاصله بعد از تایید اقدامات ایران انجام شود. در همین زمینه مهر به نقل از سایت کاخ سفید از قول جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید در کنفرانس خبری تاکید کرده است که: "تحریم های ایران بعد از اجرای کامل برجام و اجرای تعهد از سوی ایران برداشته خواهد شد.در صورت اجرای کامل توافق هسته ای در روزهای آینده تحریم های ایران برداشته می شود."

یادآور می شود: براساس توافقی که میان ایران و کشورهای 1+5 در وین انجام شد و به عنوان توافق هسته ای وین در رسانه ها بازتاب داشت قرار بر این شد تا با اجرای شروطی که در این توافق برای دو طرف در نظر گرفته شده اواسط یا اواخر دی ماه سال جاری برنامه جامع مشترک (برجام) اجرا شود. با اجرای برجام و انجام تعهدات ایران در این زمینه قرار است همه تحریم های مربوط به هسته ای برداشته شود و این روند تا هشت سال یا زمان زودتری که آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کند، ادامه یابد و برنامه هسته ای ایران با محدودیت به فعالیت خود ادامه دهد تا بتواند گواهی نامه نهایی راستی آزمایی را دریافت کند. ضمیمه شماره پنج برجام، توالی اقدامات مشخص شده در پیوست های شماره یک و دو برجام را تشریح کرده است و بر این اساس توالی مراحل اجرای برجام چهارگانه است.

1 ـ  روز نهایی شدن

در این مرحله پس از تأیید توافق توسط ایران و گروه (5+1) که در وین صورت پذیرفت، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تصویب شد. در پی تصویب قطعنامه، اتحادیه اروپا نیز قطعنامه شورای امنیت را تأیید و نقشه راه ایران و آژانس برای اجرای کلیه تدابیر شفافیت ساز پیش بینی شده در این برجام آغاز شده است.

2-  روز قبول توافق

بر اساس برجام «روز قبول توافق»، ۹۰ روز پس از تأیید این برجام از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد از طریق قطعنامه ای که در بالا بدان اشاره شد یا در تاریخی زودتر از آن از طریق موافقت متقابل همه مشارکت کنندگان برجام خواهد بود و در این تاریخ این برجام واجد اثر خواهد شد.

3-  روز اجرا

این روز متعاقب اجرای اقدامات مرتبط هسته ای ایران مندرج در بند ۱۵ زیر و به نحو راستی آزمایی شده توسط آژانس و همزمان با اتخاذ اقدامات مندرج در بندهای ۱۶ و ۱۷ زیر توسط گروه ۱+۵ و وقوع اقدامات مندرج در بند ۱۸ زیر در سطح سازمان ملل متحد طبق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهد بود.

4- روز انتقالی

روز انتقالی، یا ۸ سال از تاریخ «روز تصویب» خواهد بود و یا متعاقب گزارش دبیرکل آژانس انرژی بین المللی انرژی اتمی به شورای حکام آژانس و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل متحد مبنی بر اینکه آژانس به «نتیجه گیری گسترده تر» رسیده است که کلیه مواد هسته ای در ایران در فعالیت های صلح آمیز قرار دارند، هر کدام زودتر اتفاق بیفتد.