«تلگرام»؛ ویترین جامعه ایرانی/«دروغ» جامعه را متزلزل می کند

به گزارش خبرنگار شبستان، نشست تخصصی "دروغ و تعارف در سفرنامه ها "عصر دیروز 23 دی با حضور دکتر محمدرضا جوادی یگانه رییس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، سعیده زادقناد در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.دکتر جوادی یگانه و زادقناد در زمینه دروغ و تعارف حدود 500 گزارش، کتاب و مقاله و سفرنامه های خارجی ها به ایران را مورد مطالعه قرار دادند که در این نشست به ارایه گزارش پرداختند.

دکتر محمدرضا جوادی یگانه، رییس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، جامعه شناس و استاد دانشگاه در این نشست گفت: کل خلقیات منفی در سفرنامه ها 1426 هزار کلمه است که 24 هزار کلمه در مورد دروغ است. بیشترین خلق منفی در سیاحت نامه ها جبر و استبداد با 116 هزار کلمه، تعصب به بیگانگان 89 هزار کلمه، فساد دولتی 82 هزار و دزدی و غارت و باج گیری 70 هزار کلمه، تعصب نسبت به اقلیت های دینی 75 هزار کلمه و دروغ 24 هزار کلمه است.

دکتر جوادی یگانه عنوان کرد: حدود 100 خلق را در سفرنامه ها دیدیم که دروغ در جایگاه سیزدهم قرار می گیرد. دروغ امروز هم در جامعه ایران رواج دارد اما مسئله نیست. در تحقیقی که در سال 86 تلفنی با 1200 نمونه انجام شد، 99 درصد مردم معتقد بودند دروغ وجود دارد. 12 نفر گفتند نمی دانیم اما حتی یک نفر هم نگفت که دروغ وجود ندارد.

وی با بیان اینکه مردم معتقدند دروغ بسیار رواج دارد، اظهار داشت: اولین ویژگی منفی رایج بین مردم دروغ گویی است. اگر 100 را متوسط در نظر بگیریم، میزان دروغ در جامعه ما 420 است.

رییس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در تعریف دروغ بیان کرد: دروغ گفتاری است که گوینده می داند خلاف واقع می گوید و احتمال می دهد شنونده نمی داند. دروغ به قصد فریب شنونده بیان می شود.

این استاد دانشگاه در مورد انواع دروغ تصریح کرد: بهانه، توجیه، دروغ برای مصلحت عموم، دروغ به دروغ گویان از جمله انواع دروغ است.

دکتر جوادی یگانه با اشاره به اینکه ما همواره تصویر رویایی از قبل از اسلام داریم، بیان کرد: شواهدی که دروغ قبل از اسلام نبوده، نداریم؛ خشکسالی، حمله دشمنان و دروغ در ایران رواج داشته است.

این جامعه شناس خاطرنشان کرد: در سفرنامه ها خاطرات سفر را می نویسند. در یک نوع وقایع همانطور که هست بیان شده است. در برخی تعمیم داده شده است یعنی از یک نمونه موردی نتیجه گیری می شود و تعمیم داده می شود. تعمیم صنفی مورد دیگر است، مثلا در سفرنامه ای ذکر شده دروغ در بین بازرگانان زیاد است.

دکتر جوادی یگانه اظهار داشت: شارون، تاجر فرانسوی گفته است" ایرانیان در دغل کاری، فریب کاری و دروغ سخت دلیر هستند". فرانکلین، افسر انگلیسی اظهار داشته است که ایرانیان بزرگترین دروغگویان جهان هستند. دکتر ویلز، پزشک انگلیسی ایرانیان را دروغگو دانسته است.

رییس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در مورد انواع دروغ که در سفرنامه ها ذکر شده است، گفت: دروغ به عنوان منفعت، دروغ از سر دلسوزی و نوع دوستی، دروغ از سر ضعف و ترس و زیان، دروغ به عنوان تعارف و چاپلوسی، دروغ به عنوان تقیه و مصلحت، دروغ به عنوان شوخی، دروغ به عنوان اغراق، دروغ به عنوان ابهام و عدم شناخت، دروغ به عنوان حفظ ظاهر، دروغ در برابر بیگانگان و برای حفاظت از خود، توجیه دروغ به غیرمسلمانان، دروغ به عنوان حربه در برابر استبداد، سوگند دروغ و دروغ های سیاستمداران از جمله دروغ هایی است که در سفرنامه ها ذکر شده است.

وی در مورد علت های دروغگویی در ایران اظهار داشت: طبق نظر خارجی ها که در سفرنامه های خود بیان کردند، ایرانیان به خاطر اینکه حذف نشوند و همچنین به خاطر جنگ، جدل، عدم اعتماد و ناامنی دروغ می گویند.

دکتر جوادی یگانه با بیان اینکه دروغ به عنوان نفع زیان زیادی دارد، عنوان کرد: دروغ به عنوان گریس و دروغ به عنوان مفر آنقدر مشکل ندارد که دروغ به عنوان نفع زیان دارد. دروغ به عنوان نفع پدیده ای است که در جامعه ایران رایج است و افراد آسیب می بینن. شما رقیبت را متهم می کنی که نفع ببری. دروغ به عنوان مفر ویژگی انسان های ضعیف النفس است و دروغ به عنوان گریس ویژگی جامعه است،مثل تعارف در جامعه ایرانی. آنچه بنیان جامعه را متزلزل می کند، دروغ به عنوان نفع است.

وی تلگرام را ویترین جامعه ایرانی دانست و افزود: بخشی از دروغ های شبکه های اجتماعی اغراق است. فضای مجازی صفات ما را برجسته کرده است. ویژگی شبکه اجتماعی دروغ نیست. ویژگی شبکه اجتماعی زودباور بودن و احساسی بودن است.