دست دشمن مترصد کوتاهی متولیان امر/جذب جوانان با جدیت دنبال شود

خبرگزاری شبستان: سر زندگی و نشاط برکت حضور جوانان بوده و هر جایی که این قشر از جامعه در آن جا دیده شود محیطی فرح‌بخش و جذاب است. تدین قشر جوان ایرانی بدون شک خود عاملی برای حضور جوانان در مرکز دینی محلات یعنی مساجد است ولی با توجه به تأکیدات بزرگان دین برای تبلیغ اسلام و جذب اقشار مختلف از جمله قشر جوان باید با در نظر گرفتن همه جوانب، اوضاع داخلی و خارجی کشور و جذابیت‌های کاذب هجمه فرهنگی غرب برای جلب نظر این طیف اکثریت فعال طرحی نو در انداخت.

شعار جوان گرایی در سال های اخیر درباره مسائل مختلف بسیاری گفته شده و به خاطر عمل نشدن به آن دلزدگی جوانان را در پی داشته لذا در این مورد باید تلاش شود که همان مباحث با همان رویکرد شکل نگیرد و جذب جوانان به مساجد با تمامی ابزارهای مادی و معنوی دنبال شود تا مبادا دست دشمن مترصد کوتاهی متولیان امر از آستین درآمده و جوانان مان را در چنگال خود گیرد.

هم‌اکنون با گسترش وسایل ارتباط جمعی و تنوع اهرم های مورد استفاده غرب‏‏‏، این تهدید وجود دارد که جوانان ساده دل را به راحتی جذب امیال دنیوی کرده و در خود منازل و در اطاق شخصی افراد به آنان اطاعات غلط القا کنند. امروز بیرون آوردن جوانان از محیط بسته خانه و جذب آنها به بطن جریانات اجتماعی و دینی برای فعالان محلات و از جمله وعاظ مساجد از مهمترین کارها به شمار می‌رود تا شاهد جوانان خواب آلود و چشم دوخته به صفحه مانیتور رایانه نباشیم. حتی می‌توان این تهدید را به فرصت تبدیل کرد و از این وسائل علیه مقاصد غرب استفاده کرد. این مهم درصورتی عملیاتی می‌شود که مساجد و وعاظ خود را به علوم روز مجهز کرده و تلاش کنند که ازهمین وسائل برای جذب جوانان استفاده کنند.

فناوری روز غرب فاقد روح و عطوفت/لزوم بازگشت به روش های سنتی جذب

اما در کنار این عوامل نباید از روش‌های سنتی جلب و جذب غافل بود زیرا فناوری روز غرب فاقد روح و عطوفت است و در بسیاری از موارد کاری که ارتباط چهره به چهره می‌کند این وسایل قادر به انجام آن نیستند. در فضای مجازی همه با تخیل زندگی کرده و این فضا در حقیقت با واسطه تصویر‌سازی است که تأثیر خود را می‌گذارد و در شرایط مختلف امکان دارد که افراد به تصویر خود ساخته نیز اطمینان نکنند ولی در فضای واقعی این ذهنیت به عنوان عامل بازدارنده وجود نداشته و ارتباطات صددرصدی شکل می‌گیرد لذا تأثیر ارتباط چهره به چهره چندین برابر ارتباط در فضای مجازی بوده و متولیان امر نباید فرصت دیدار با جوانان را به سادگی از دست دهند.

به هر تقدیر باید گفت روح حقیقى مسجد که همه زیبایى‏ها را در خود دارد، هنوز به طور کامل در معرض دید جوانان قرار نگرفته است. روش‏هاى جذاب در ایجاد گرایش به کار گرفته نشده ومسجد با سابقه نزدیک به ١5 قرن وبا گذشت بیش از ٣٠ سال از انقلاب اسلامی در ایران وکانون‏هاى دینى متناسب با نیازهاى دینى نسل نوجوان و جوان قدم بر نداشته‏اند. جوان همواره عاشق خلاقیت و نوآوری بوده و مسائل جدید او را به سرعت جذب می‌کند. اقدامات ابتکاری می‌تواند شاه کلید جذب جوانان به مساجد بوده و به این مأمن دینی پویایی را به ارمغان آورد.

رویکرد تخصصی؛ مسئله ای فراموش شده در مسجد و عامل ایجاد جاذبه 

هم‌اکنون در بسیاری از مسائل، تخصصی کردن به عنوان یکی از عوامل ایجاد جاذبه در دستور کار قرار گرفته است. با این وجود هنوز در زمینه امور دینی ما به این مهم کمتر توجه کرده ایم. در این باره شاید کشورهای دیگر از ما پیشتر بوده و با این اقدام توانسته اند نظر قشر جوان را به خود معطوف کنند. برای مثال در این باره یک مبلغ مسلمان هلندی از تصمیم خود برای احداث مسجد وِیژه جوانان و کودکان در آمستردام هلند خبر داد. «محمد شیبه» یکی از مبلغان اسلامی فعال درباره نحوه اداره این مسجد می‌گوید: علاوه بر مسلمانان، غیر مسلمانان هلندی نیز در اداره این مسجد شرکت می کنند. اختصاص یک مسجد به جوانان موضوع جدیدی است. جوانان در حال حاضر بیش از همه نیازمند حمایت و راهنمایی نسبت به افکار افراط گرایانه و اشتباه هستند، به همین علت تخصیص اینگونه اماکن به آنها ضروری است.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان خوزستان در این باره تأکید می‌کند: باید با اجرای برنامه‌های جدید و معنوی جوانان را به مساجد آورد زیرا مساجد محلی برای فرهنگ‌سازی است.

حجت الاسلام محمد حسین بلک می‌افزاید: مساجد برای برگزاری انواع مراسم معنوی و تأثیرگذار در جامعه بهترین محل است و باید در این زمینه تلاش شود که مشارکت جوانان در امور مساجد افزایش یابد.

تأثیر بی‌بدیل توانایی علمی امام جماعت در تبلیغ عملی

تأثیر بی‌بدیل امام جماعت مساجد عامل مهمی در گرایش قشر جوان به مسجد است. توانایی علمی امام جماعت برای پاسخگویی به نیازهای جوانان از عوامل جذابیت امام جماعت است که به همین واسطه جوانان حاضرند بسیاری از مشقات را تحمل کنند ولی چند ساعتی هم‌ زبان دانا داشته باشند. حال اگر این همزبانی با رأفت و محبت اسلامی نیز همراه شود قطعاً ارتباط جوانان با امام جماعت و به تبع آن مساجد را تحکیم می‌کند.

امام جماعت باید حتی المقدور ساده و شیوا حرف بزند و از تلفظ کلمات و جملات عجیب و غریب و نا‌مأنوس بپرهیزد؛ ‌در غیر این صورت با توجه به روحیه‌ جوانان، خستگی و کسالت بر آن‌ها عارض می‌شود. وعاظ می توانند با ذکر مثال‌ها و حکایت‌های تاریخی، مطالب و کلمات قصار، شوخ طبعی و داستان‌های شیرین را با رعایت نکات روانشناسی جوانان به گونه‌ای زیبا و جذاب‌تر عرضه کنند.

امام جماعت مسجد می‌تواند همراه جوانان باشد‌ احوال آن‌ها را جویا شود و حتی المقدور در همنشینی‌ها از فرصت‌های مناسب به منظور بیان مقصود استفاده کند؛ این روش از جمله طرق تبلیغ عملی است که در تاریخ صدر اسلام خصوصاً در وصف پیامبر گرانقدر اسلام نقل شده است و نتایج بسیار خوبی هم در بر داشته است.

استاد مطهرى مى‏گوید: هیچ چیز بشر را بیش‏تر از عمل تحت تأثیر قرار نمى‏دهد شما مى‏بینید مردم از انبیاء و اولیا زیاد پیروى مى‏کنند ولى از حکما و فلاسفه آن قدر پیروى نمى‏کنند چرا؟ براى این که فلاسفه فقط مى‏گویند، فقط مکتب دارند، فقط تئورى مى‏دهند... ولى انبیا و اولیا تنها تئورى و فرضیه ندارند عمل هم دارند آن چه مى‏گویند اول عمل مى‏کنند حتى این طور نیست که اول بگویند بعد عمل کنند اول عمل مى‏کنند بعد مى‏گویند، وقتى انسان بعد از آن که خودش عمل کرد گفت آن گفته اثرش چندین برابر است. بسیار اتفاق افتاده وقتى از جوانان مى‏پرسیم چرا به مسجد نمى‏روى؟ مى‏گویند فلان مسجدى نماز جماعتش ترک نمى‏شود ولى در عمل فلان کار را مى‏کند. او انتظار چنین رفتارى را از الگوهاى جامعه ندارد. از این رو نسبت به همه چیز بدبین و بى اعتماد مى‏شود.
در شرایط که جوان به الگو گرایى و همانند سازى توجه خاص دارد باید روى کرد تازه‏اى به این مقوله ارزش‏مند صورت گیرد و الگوهایى متناسب با فرهنگ دینى به شکل جوان معرفى گردد و در دو بخش، سخت‏افزارى و نرم‏افزارى شکل و محتواى مساجد، تغییر اساسى به وجود آید تا در تعامل جوان و مساجد، شاهد خیزشى همه جانبه باشیم.
 

حضور شخصیت های موجه و محبوب جوانان در مسجد
انسان در مراحل گوناگون زندگی خویش به الگو نیاز دارد؛ زیرا با افزایش سن و تجربههای ذهنی، تقلید به صورت آگاهانه صورت می گیرد و در حیطه اراده قرار می گیرد در این حال، فرد می کوشد خود را با شخص یا اشخاصی که افرادی قابل قبول هستند همسان کند و نگرش ها و ویژگی های رفتاری و اخلاقی آن فرد یا اشخاص را برای خود سر مشق قرار دهد.
یکی از خواسته های اجتماعی جوانان الگوپذیری است. او در جامعه، خواستار کسانی است که در رفتار و گفتار برای او الگو باشند.
هیئت امنا باید شخصیت های محبوب جوانان را در سطح شهر شناسایی کرده و آنان را به مسجد دعوت کند تا در جمع نمازگزاران حاضر شوند یا اینکه اگر شخصیت برجسته و توانایی است، مراسم سخنرانی برای او تشکیل دهند.
این کار با مشورت و همکاری خود جوانان امکان پذیر است. برای مثال معلمان و مدیران به مسجد فراخوانده شوند. این کار باید از نظر تبلیغاتی و فرهنگی به خوبی پوشش داده شود. برای مثال با نصب پلاکارت در مقابل در مسجد به مدیر دبیرستان خیر مقدم گفته شود.
به طور کلی دعوت از هنرمندان، ورزشکاران و دیگر شخصیت های محبوب جوانان، برای حضور در میان نمازگزاران، حرکت مثبتی است که چگونگی آن را موقعیت جغرافیایی مسجد و سطح فرهنگی محل تعیین میکند.
 

‌درک اقتضای سنی جوانان و استفاده از مشارکت آنها در برنامه ها

موقعیت سنی جوانان و نیاز‌ها و روحیات آنان در این سنین باید مورد توجه متولیان مساجد قرار گیرد. لازم نیست همیشه از آنان بخواهیم در همه‌ مراسم ادعیه و زیارات شرکت کنند.

تحرک و انرژی زیاد از خصوصیات این دوران است و جوانان به تنوع بیشتری نیازمندند. برنامه‌ریزان فرهنگی مخصوصاً در حوزه فرهنگ دینی باید به تناسب شرایط محلی هر استان روحیات جوانان را مورد مطالعه قرار داده و با اعزام کارشناسان، نیازهای آنان را در حوزه فرهنگ دینی مورد عنایت جدی قرار دهند. انتظارات آنان را به منظور مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی مساجد با جدیت هر چه تمام‌تر دنبال کنند. از آنان بخواهند در‌باره مسجد هر چه می‌دانند عنوان کنند و علت حضور یا عدم حضورشان در مساجد را بازگو کنند. در این صورت بسیاری از واقعیت‌ها که در ذهن آنها نقش بسته است آشکار می شود و با این تمهیدات و مقدمه‌چینی‌ها می‌توان اقدام‌های بعدی را پیگیری کرد‌. حتی می‌توان بسیاری از امور مساجد را به وی واگذار کرد. بعضی مواقع برای جذب جوانان به مساجد لازم است از آنان در انجام کارهای مسجد نظیر پیگیری فعالیت‌های عمرانی و فرهنگی دعوت به عمل آمده و آنان را در این ارتباط ترغیب و تشویق کنند. به عنوان مثال پیگیری انجام برنامه ‌اعتکاف در یک مسجد توسط جوانان صورت گیرد، موضوع ثبت‌نام را به آنان واگذار کرده و در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها نظرات آنان نیز خواسته شود، یا آنان را برای پیگیری نیاز‌های فرهنگی مسجد به ادارات تبلیغات اسلامی و اوقاف و امور خیریه روانه سازند. در هر صورت باید به آنها بها داده شود و همچون بزرگان از مشارکت‌های آنان استفاده شود.

چگونه می توان بین دو زیبایی مسجد و جوان یگانگی آفرید؟

عواطف جوشان، آرمان خواهى، شور و نشاط و زیباطلبى، فضاى زندگى جوان را پر کرده است از سوى دیگر مسجد به عنوان مهم‏ترین کانون مذهبى، زیبایى خود را دارد. صداى رساى مؤذن، محراب جذاب و معنویت مسجد هر صاحب دلى را به خود جلب مى‏کند سخن بر سر این است که چگونه مى‏توان میان جوانى و مسجد و به بیان دیگر میان دو زیبایى، پیوند و یگانگى‏آفرید.
پرسش جدى این است که چرا در نسلى که به دلیل «زیبا جویى» نمى‏تواند از کنار زیبایى روح (مسجد و نماز) ساده بگذرد، اقبال و استقبال و نشاط براى برپایى نماز در مسجد نمى‏بینیم؟ باید بگوییم روح حقیقى مسجد که همه زیبایى‏ها را در خود دارد، هنوز در معرض دید جوانان قرار نگرفته است. روش‏هاى جذاب در ایجاد گرایش به کار گرفته نشده و با گذشت بیش از بیست سال از انقلاب کانون‏هاى دینى و به ویژه مسجد متناسب با نیازهاى دینى نسل نوجوان و جوان قدم بر نداشته‏اند. اما متأسفانه ما عادت کرده‏ایم که در ناکامى‏هاى خود بلافاصله مخاطب را متهم کنیم و به تبرئه خویش بپردازیم. 
مسجد بى گمان به عنوان سنگرى که از آغاز بناى آن تاکنون داراى نقش فرهنگى و آموزشى و تربیتى بوده است نمى‏تواند در خصوص نسل جوان و پرسش گر، ساکت و بى برنامه باشد و از آن طرف، جوان آرمان خواه و زیبا طلب که تشنه مذهب و عواطف دینى است نمى‏تواند نسبت به این مکان مقدس بى توجه باشد اما تمهیداتى لازم است تا بین این دو تعامل و پیوندى مستحکم ایجاد کند.

ایجاد ارتباط عاطفى بین خانه و مسجد
خانواده به عنوان نخستین کانون تعلیم و تربیت نقش عمده‏اى در برقرارى ارتباط جوان با مساجد دارد. بسیارى از کارهاى ناپسند تا به صورت عادت در نیاید در اجتماع انجام نمى‏گیرد. امام على(ع) یکى از روش‏هاى تربیتى را عادت مى‏داند که از آن به عنوان طبیعت دوم یاد مى‏کند. و مى‏فرماید: «عود نفسک فعل المکارم و تحمّل اعباء المغارم تشرف؛ نفسک و تعمر آخرک و یکثر حامدوک؛ نفس خود را به امور نیک عادت دهید تا شرافت یابید و آخرت خود را آباد کنید و ستایش کنندگان را افزایش دهید.» بر این اساس اسلام سفارش مى‏کند فرزندان را از کودکى به نماز و روزه عادت دهید تا تقید به فرائض در بزرگسالى بر آنان دشوار نگردد. 

ایجاد ارتباط عاطفى بین مدرسه و مسجد
مدرسه به عنوان خانه دوم مى‏تواند پل ارتباطى بین جوان و مسجد باشد. جوانان ما بیش‏تر اوقات خود را با محیط مدرسه و با تماس و گفتگو با مربیان مى‏گذرانند و بدیهى است که گفتار و کردار آنان تأثیر بیش‏ترى دارد. از این فرصت باید استفاده کرد وتفکیک ناخواسته میان تعلیم و تربیت را از بین برد مراکز آموزشگاهى نباید تنها دغدغه خود را آموزش و تدریس بدانند. متأسفانه امروز درمراکز آموزشى دو مقدمه آموزش و پرورش از یکدیگر جدا شده و افراد خاصى خود را موظف به تربیت دینى نوجوانان و جوانان مى‏دانند از این رو در مدارسى که نماز جماعت اقامه مى‏شود در نمازخانه فقط مربیان پرورشى و معلمان دینى حضور مى‏یابند و دیگر معلمان حضور کم رنگ دارند. آیا معلمان ریاضى، انگلیسى، ورزش، فارسى و غیره در قبال تربیت دینى دانش‏آموزان وظیفه‏اى ندارند؟ اگر معلم ریاضى در کنار دانش‏آموزان در نماز جماعت حضور یابد قطعاً اثر او به مراتب بیش از مربیان پرورشى خواهد بود. از سوى دیگر متصدیان امور مساجد باید رابطه خود را با مدرسه تقویت نمایند.
اگر در جشن مدرسه، شیرینى به شکل بسته‏بندى شده و به نام مسجد به دانش‏آموزان داده شود چه تأثیرى خواهد داشت؟ اگر امام جماعت و هیئت امناى مسجد در مراسم مدرسه شرکت کنند چه فضاى مناسبى ساخته خواهد شد؟ از این طریق مى‏توان موانع میان مسجد و مدرسه را از پیش رو برداشت و تعادل طرفین برقرار کرد.

لزوم رسیدن به جوان گرایى در مسجد
معمولاً جوان از جوان بهتر و زودتر مى‏پذیرد. در دو جوان به دلیل نزدیک بودن جهان احساسى و عاطفى و روحى، تفهیم و تفاهم سریع‏تر اتفاق مى‏افتد. در حال حاظر ائمه جماعت بسیارى از مساجد کهنسال‏اند و با دنیاى جوان بیگانه‏اند هر چند در این میان، پیران خوش اندیش و جوان دل وجود دارند که توانایى فوق العاده‏اى در جذب جوانان دارند اما باید به یک جوان گرایى در مساجد برسیم.
بعضى از جوانان، عدم امکان ارتباط با امام جماعت سالمند را دلیل اجتناب از نماز جماعت و عدم حضور در مساجد مى‏دانند و به تجربه دیده شده مساجدى که امام جماعت جوان و پرشورى دارد در جذب جوانان موفق‏تر بوده‏اند.
در این رابطه لازم است تحولى در سیستم مدیریتى مساجد به وقوع پیوندد و فرهنگ جوان گرایى در اداره مساجد نهادینه گردد و جوانان در کنار سالمندان در هیئت امناى مساجد راه یابند.

مساجد باید زیبا و جوان پسند باشند

یکى از راه‏هاى استحکام پیوند جوانان با مساجد، زیبا ساختن مساجد و کانون‏هاى دینى است. مساجد از همان سردر تا درون مسجد (صحن، محراب، فضا، دیوارها و غیره) باید آراسته و پیراسته و جوان پسند باشد واز جاذبه‏هاى هنرى و علمى در پیشانى مسجد استفاده شود. پاکیزگى، طراوت و زیبایى مسجد، در جذب جوانان بسیار مؤثر است. بعضى از دانش‏آموزان، بوى بد، فضاى تنگ نمازخانه، فرش‏ها و موکت‏هاى آلوده را باعث بى رغبتى به نماز مى‏دانند.

برنامه مساجد از اقامه نماز صرف خارج شود 
براى حضور جوانان در مساجد، لازم است، مساجد را از انحصار به نماز، خارج کرد، جوان عنصرى فعال و پرشور است و به دنبال کانونى فراگیر و خودجوش است. مطالعه عصر نبوى نشان مى‏دهد که مسجد، پایگاه تصمیم‏گیرى اجتماعى، نظامى، سیاسى، عبادى و فرهنگى بوده است. در این صورت مسجد یک مجتمع مى‏باشد که جوانان را با سلایق مختلف در خود جمع کرده است. اگر در دوران دفاع مقدس ما شاهد حضور چشمگیر جوانان در مساجد بودیم یکى از دلائلش فعال بودن در زمینه‏هاى عبادى، نظامى و فرهنگى بوده است.
اگر امکانات هنرى، ورزشى، نمایشى، کتابخانه در کنار مسجد به عنوان جزئى از پیکره مسجد محسوب شود جوانان به مسجد راغب‏تر خواهند شد. با کمال تأسف دنیاى الحاد در مسیر خود با ظواهرى زیبا از روش‏هاى نو و از تمامى امکانات استفاده مى‏کنند ولى ما تنها به روش‏هاى سنتى اکتفا کرده‏ایم و از همه ظرفیت‏ها استفاده نمى‏کنیم.
قرآن کریم به کاربرد هنر در القا و تغییر افکار اشاره کرده و مى‏فرماید: سامرى دشمن موسى(ع) با زر و زیور، گوساله‏اى ساخت که صدایى شگفت داشت و آن را خداى موسى معرفى کرد و به این صورت پیروان موسى(ع) را به انحراف کشاند.
چرا ما براى هدایت مردم از شیوه‏هاى هنرى مثل فیلم، کارتون، تئاتر، نقاشى، گرافیک، مسابقه و غیره استفاده نکنیم؟

پاسخ گویى به پرسش‏هاى دینى جوانان
یکى از راه‏هاى استحکام پیوند میان مسجد و جوان، رفع نیاز فکرى و معنوى جوانان است . جوانان ذهن خلاق و جستجو گرى دارند و همواره به دنبال کشف حقیقت و حل مسائل و پاسخ گویى به شبهات‏اند. علاوه بر آن امروز شبهه افکنى در حوزه فرهنگ دینى یکى از پر خطرترین جلوه‏هاى تهاجم فرهنگى در عرصه تربیت دینى است این شبهات به قول استاد مطهرى، گذرگاه خوبى هستند اما عدم پاسخ گویى به آن‏ها موجب تزلزل در عقاید واندیشه‏هاى دینى آنان مى‏گردد و پایه‏هاى تربیت دینى را سست مى‏گرداند.
جوان اگر احساس کند که مسجد محلى براى پاسخ گویى به سؤالات اوست و در آن شخصیت ارزش‏مند و فرهیخته‏اى است که درد او را درک مى‏کند، خواه ناخواه به سمت و سوى او متمایل مى‏گردد و دیگران رانیز با خود همراه مى‏سازد. استاد مطهرى مى‏گوید: ما امروز از این نسل گله داریم که چرا با قرآن آشنانیست چرا در مدرسه‏ها قرآن یاد نمى‏گیرند حتى به دانشگاه هم که مى‏روند از خواندن قرآن عاجزند البته جاى تأسف است که این طور است اما باید از خودمان بپرسیم ما تاکنون چه اقدامى در این راه کرده‏ایم؟ آیا با همین فقه و شرعیات و قرآن که در مدارس است توقع داریم نسل جوان با قرآن آشنایى کامل داشته باشد؟ قرآن از مؤمنان مى‏خواهد که سخنانشان محکم و استوار باشد »قولوا قولاًسدیاًاین نکته در تربیت دینى و جذب جوانان بسیار مهم و حیاتى است که سخنان مربى باید. همچون سدى محکم جلوى امواج مختلف مقاوم باشد.

فرجام سخن

امروز که تمام توان نظام سلطه بر این معطوف شده که به لحاظ فرهنگی کشورهایی مثل ایران را تهی کند، اراده محکمی را می‌طلبد که راه نفوذ را با فنون مختص آنها بر دشمنان انقلاب بسته و نیروی محرکه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران را از کید جهان غرب به دور نگه دارد. توجه و ارتقا و محور قرار دادن جایگاه مساجد در محلات یکی از مؤثر‌ترین روش‌ها برای حفظ جوانان به شمار رفته و لازم است با جذب جوانان به مساجد یک کارکرد دوسویه دنبال شود که هم جوانان با راهنمایی روحانیون و ریش سفیدان محلات مستقر در مساجد در مسیر درست حرکت کنند و هم به برکت حضور جوانان در مساجد سرزندگی و نشاط در این مکان مقدس موج بزند.

پایان پیام/