خبرگزاری شبستان: مرور دوران کودکی برای هر فردی همواره لذت‌بخش و دلچسب بوده است. از جمله مواردی که یادآوری آن انسان را از هزار توی کنش‌های پیچیده امروز رها می‌سازد، بازی‌های دوران کودکی است. قایم‌موشک، گرگم به هوا، خاله‌بازی، عمو زنجیرباف و د‌ه‌ها بازی دیگر که وجه مشترک تمامی آنها جمع‌گرا و اشتراکی بودن است؛ به این معنی که این سرگرمی‌ها کودکان را گردهم جمع کرده و از دوران کودکی، زمانی که چشمه‌سار شخصیت آنها، آهسته آهسته در حال جاری شدن است, چگونگی برقراری ارتباط و رفتار متقابل با دیگران را به آنها می‌آموزد.
از آنجایی که جامعه ایران در حال گذار از نظام اجتماعی سنتی به سمت نظام اجتماعی مدرن است و در واقع حالتی مابین این دو نظام را دارد، امروز دیگر نه از آموزه‌های سنتی, آن گونه که باید باشد, خبری هست و نه قطار جامعه به ایستگاه رفتارها و شرایط مدرن رسیده است؛ و این زمانی است که تناقض‌ها نمود بیرونی پیدا می‌کنند. تناقض‌هایی که بی‌توجهی به آنها می‌تواند نتایج بسیار خطرناکی را به جامعه تحمیل کند. بازی‌های رایانه‌ای و تأثیرات بعضا مخربی که بر کودکان، به عنوان مخاطبان اصلی خود می‌گذارد از جمله این تناقض‌ها است.
همان‌طور که اشاره شد خصیصه بازی‌های کودکانه نسل قبل، دور هم بودن کودکان بوده و تأثیرات آن به خوبی در رفتار آنها قابل مشاهده بوده است. امروز اما با نفوذ بسیار سریع صنعت بازی‌های رایانه‌ای و گرایش کودکان به این نوع سرگرمی‌ها دیگر از کنار هم بودن کودکان و نوجوانان خبری نیست و ترجیح می‌دهند کودکی‌شان را با دوستان مجازی تقسیم کنند. گویی فردگرایی که ذات جامعه مدرن است چتر خود را در همه ابعاد زندگی امروزی، گسترده کرده است تا حتی کودکان از تأثیرات آن بی‌نصیب نمانند. کودکانی که امروز دیگر شور و شوق گذشته را ندارند و بعضا بی‌تفاوتی به جریانات اطراف‌شان، امری است که با توجه به مقدمات ذکر شده، بدیهی می‌نماید؛ بنابراین توجه به این مسئله که رفته رفته در حال تبدیل شدن به معضل است، بسیار حایز اهمیت است. با این حال باید بازی های رایانه ای را به عنوان یکی از پدیده های امروزی جامعه که اکثر جوانان و کودکان با آن مواجه هستند، در نظر گرفت که بی توجهی به آن می تواند نتایج به مراتب خطرناکتری را به دنبال داشته باشد.
وقتی اوقات فراغت با بازی های رایانه ای پر می شود
در همین راستا، بهروز جعفری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی پیرامون بازی‌های رایانه‌ای وارداتی به کشور خاطرنشان کرد: بسیاری از این بازی‌ها که بعضا به صورت غیرمجاز هم وارد کشور می‌شوند و از سوی کودکان و نوجوانان برای پر کردن اوقات فراغت مورد استفاده قرار می‌گیرد، بر اساس فرهنگ ایرانی ساخته نشده و بسیاری از آنها به صورت هدفمند و برای تهاجم فرهنگی وارد کشور می‌شوند؛ به همین دلیل است که نظارت بر بازی‌های رایانه‌ای وارداتی امری خطیر و ضروری به نظر می رسد؛ چرا که دشمن امروز از هیچ تیری برای مجروح کردن پیکره فرهنگی اسلامی- ایرانی دریغ نمی‌کند.
تخصصی کردن امور از ویژگی‌های جامعه مدرن است و بنابراین در حیطه نظارت و کنترل نیز باید به آن توجه شود. در رابطه با نظارت بر بازی‌های رایانه‌ای، ابعاد و تأثیرات آن، باید مسئولیت امر به نهادهای تخصصی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، واگذار شود. خوشبختانه با ابلاغیه جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر واگذاری صدور مجوز بازی‌های رایانه‌ای و نظارت بر آنها که با هدف عدم موازی‌کاری و ایجاد تمرکز در سیاست‌های فرهنگی در بخش‌های رایانه‌ای، گام مؤثری در زمینه نظارت و سامان‌دهی آشفته بازار بازی‌های رایانه‌ای برداشته شده است.
اهداف پشت پرده بازی های رایانه ای چیست؟
مهدی خداشناس، کارشناس بازی‌های رایانه‌ای و بازی‌ساز کودکان به اهدافی که هر کدام از این بازی‌ها دنبال می‌کنند، اشاره کرد و به خبرنگار شبستان گفت: بازی‌های رایانه‌ای در گونه‌های متفاوتی از جمله ورزشی، استراتژیک، اکشن و آنلاین تولید می‌شود و با توجه به همین گونه‌ها، اهدافی را با خود به همراه دارند.
وی با اشاره به اینکه بازی‌های رایانه‌ای و تکنولوژی تولید آن امروز تبدیل به صنعتی پرسود در دنیا شده است، خاظرنشان کرد: برای مثال این بازی‌ها می‌توانند با اهداف سیاسی و یا حتی تغییر افکار تولید شوند و با استفاده از ظرفیت‌های خود به تغییر افکار و نگرش کودکان و نوجوانان بپردازند و جهان‌بینی آنها را آن‌گونه که خود می‌خواهند، جهت‌دهی نمایند. به همین دلیل است که نباید در این شرایط از موضع انفعالی عمل شود؛ چرا که در این صورت شکست، سرنوشتی قطعی خواهد بود. مسلم است که نمی‌توان مانع تولیدات ضد فرهنگی و ضد ارزشی دنیای غرب شد، اما می‌توان با برنامه‌ریزی‌های دقیق و کارشناسانه به دنیای این صنعت گام نهاد و با تولید بازی‌هایی که در بستر فرهنگ ایرانی- اسلامی جریان دارد به مقابله با تهاجم فرهنگی غرب اقدام کرد. لازم به ذکر است که تاکنون فعالیت‌هایی هم در این زمینه صورت گرفته که با توجه به مشکلات و محدودیت‌های موجود قابل تقدیر است، اما همچنان راه های نرفته، بسیار است.
گرایش به بازی‌های رایانه‌ای در ایران قدمتی 15 ساله دارد
خداشناس با اشاره به برخی از این مشکلات و موانع پیش رو خاطرنشان کرد: گرایش به بازی‌های رایانه‌ای در ایران قدمتی 15 ساله دارد که در مقایسه با سایر کشورها پدیده‌ای نوظهور است؛ همچنین توجه به تولید بازی‌های رایانه‌ای بومی با زمینه‌های فرهنگی و اعتقادی ایرانی- اسلامی از 6 یا 7 سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است و تاکنون گام‌های مؤثری هم در این زمینه و در تمامی گونه‌ها برداشته شده است.
عدم حمایت مالی مشکل تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای بومی
وی مشکلات مالی و نبود پشتیبان را از جمله مهم‌ترین موانع عنوان و تأکید کرد: بخش خصوصی و مردمی با سرمایه‌های شخصی تاکنون اقدامات قابل توجهی انجام داده‌اند، اما همواره مشکلات مالی و عدم حمایت از جانب سرمایه‌داران، افکار تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای بومی را با بن‌بست مواجه کرده و اجازه نمی‌دهد تا آنها خلاقیت خود را بروز دهند و بعضا به دلیل همین امر این صنعت با زیان های مادی و معنوی بسیاری همراه بوده است.
این بازی‌ساز کودکان با تأکید بر لزوم پیش‌بینی بودجه برای تولید بازی‌های بومی در قالب بخش‌های خصوصی تصریح کرد: مشکلات مالی و نبود بودجه کافی در بخش مردمی، زمینه را برای ورود این عرصه به سیطره دولتی شدن فراهم می‌کند و این امر به هیچ‌وجه نمی‌تواند صنعت بازی های رایانه‌ای را به اهداف خود برساند. دنیای امروز شرایطی دارد که معرفی محصول تولید شده به راحتی می‌تواند زمینه را برای عرضه آن به عموم تسهیل کند.
جای خالی تبلیغ بازی های رایانه ای بومی
خداشناس خاطرنشان کرد: عدم امکان تبلیغ مناسب محصولات تولید شده از دیگر مشکلاتی است که تولیدکنندگان بازی‌های رایانه‌ای در ایران با آن مواجه هستند و تاکنون به دلیل ضعف در این بخش زیان‌های غیر قابل جبرانی هم متحمل شده ایم. بدیهی است که می‌توان با توجه به بخش تبلیغات و معرفی محصول و نیز استفاده از تمام ظرفیت‌های این بخش در جهت معرفی بازی‌های بومی تولید شده گام‌های مؤثری برداشته شود و حتی با شناساندن آن به سایر کشورها مقدمات صدور آن نیز فراهم شود.
آنچه که مسلم است این پدیده نوظهور در ایران از نگاه جامعه شناختی و روان‌شناختی نیز قابل بررسی است. به همین دلیل بر آن شدیم تا مسأله مورد نظر را با «احسان قرایی مقدم»، استاد دانشگاه تربیت معلم در میان گذاشته و ابعاد و عوامل جامعه‌شناسانه آن را مورد واکاوی قرار دهیم.
این استاد دانشگاه، بازی‌های رایانه‌ای را از دو جنبه مورد توجه قرار داده و خاطرنشان کرد: در مرحله اول می‌توان به تأثیراتی که این گونه سرگرمی‌ها بر خلاقیت و نوآوری مخاطبان خود دارد، توجه کرد؛ چرا که این بازی‌ها قدرت خلاقیت کودکان را افزایش می‌دهد و نوآوری عمای آنها را به عرصه ظهور می‌رساند.
قرایی مقدم با بیان این که این بازی‌ها بر پایه خلاقیت سازندگان آن بنا شده است، اظهار کرد: بازی‌های رایانه ای از این منظر که باعث افزایش هوش و مهارت‌های عملی و همچنین هوش نظری و فکری در بین جوانان و نوجوانان می‌شود، بسیار حائز اهمیت است و در نتیجه همین افزایش خلاقیت و نوآوری است که نسل امروز به مواردی توجه می‌کنند که در گذشته هرگز مورد توجه نبوده است.
وی به فرهنگ و تمدنی که این بازی‌ها منتقل می‌کند به عنوان جنبه دیگر آن اشاره کرد و یادآور شد: امیرالمومنین(ع) می‌فرماید: «تصویری که در ذهن کودک نقش می‌بندد، شخصیت او را پایه‌ریزی کرده و آینده‌ی وی بر اساس همین تصورات کودکانه شکل خواهد گرفت.
انتقال غیر مستقیم برتری جویی غربی محصول بازی های رایانه ای
قرایی مقدم افزود: باید به پیام و تمدنی که این بازی‌ها منتقل می‌کنند، توجه ویژه داشته باشیم و بدانیم که شخصیت بازی‌های رایانه‌ای بر اساس فرهنگ سازندگان شکل می‌گیرد و باعث انتقال غیر مستقیم سبک زندگی استثماری و استعماری و برتری‌جویی غربی در میان نسل جوان کشور می‌شود و به عبارت دیگر خشونت فرهنگ غرب را در لطافتی کودکانه منتقل می‌کند.
این استاد دانشگاه تربیت معلم به یکی دیگر از تأثیرات بازی‌های رایانه‌ای اشاره کرد و گفت: قهرمان‌پروری در جامعه امروز امری است که نه تنها جوانان و نوجوانان به عنوان مخاطبان اصلی بازی‌های رایانه‌ای، با آن درگیر هستند؛ بلکه تمام جامعه با قهرمان‌پروری و امید بستن به نجات‌دهنده‌های بعضا ماورایی، دست و پنجه نرم می‌کنند و متأسفانه در بسیاری از اقشار جامعه، این مهم توانسته به یکی از بدیهیات روزمره آنها تبدیل شود.
نکته جالب توجه این‌جاست که روان‌شناسان معتقدند؛ تصویری که کودک در ذهن خود می‌سازد، الگوی وی برای آینده خواهد بود؛ به نحوی که وی حتی در خواب و رؤیا‌های کودکانه خود نیز با این مسأله درگیر است. دلیل این مهم کاملا روشن است. کودکان امروزی، نقش قهرمان‌های مجازی را در زندگی حقیقی بازی کرده و نگرش و جهان‌بینی خود را کاملا بر اساس تصویر ذهنی حک شده در نا‌خود‌آگاهشان پی ریزی می‌کنند. بدیهی است که تنها راه‌کار برای مقابله با این پدیده، سوق دادن سناریوی این بازی‌ها به سمت فرهنگ غنی ایرانی - اسلامی و حمایت از بازی‌سازان ایرانی است. بازی‌های رایانه‌ای در دنیای امروز فرصتی است که در صورت بی‌توجهی، تبدیل به تهدید می‌شود.
پایان پیام/
نظر شما