طرح گام به گام لاوروف بازی دوسویه روسها است

پس از دیدار یوکیا آمانو با وزیر امور خارجه ایران و ارایه پیشنهادات طرفین و رایزنی در مورد بازگشت به مذاکرات ، روسیه نیز که به عنوان کشور تاثیرگذار در مسایل هسته ای ایران در گروه 1+5 حضور دارد بار دیگر پیشنهادی را تحت عنوان گام به گام برای حل و فصل موضوع هسته ای ایران مطرح نموده است. سرگئی لاورف وزیر امور خارجه روسیه در دیدار با همتای امریکایی خود هیلاری کلینتون در واشنگتن ضمن طرح این پیشنهاد اعلام داشت ایران بتواند ضمن پاسخ به پرسش های آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) و گروه 1+5 زمینه ساز گفتگوهای فیمابین باشد و برچیدن تحریم های اعمالی غرب به شکل تدریجی را فراهم سازد. این پیشنهاد در داخل و خارج از ایران با بازتابی متفاوتی مواجه گشت.

محمدمهدی مظاهری در گفتگو با شبستان در خصوص طرح "گام به گام" از سوی لاوروف و تلاش روسیه برای خارج کردن مذاکرات از روند موجود اظهار داشت: از همان زمان مطرح شدن پرونده هسته ای ایران نزد مجامع بین المللی تحت موضوع امنیتی و چالش زا از طرف غرب، روسها با توجه به منافع راهبردی خویش و چگونگی کسب امتیاز از طرفین منازعه همواره با اتخاذ سیاست دوپهلو یا همان یکی به نعل و یکی به میخ تلاش کردند که با تطویل بحران هسته ای ایران، موقعیت خویش در منطقه را ارتقاء دهد.

وی افزود: به نظر می رسد که روسها اخیراً با رها شدن از سیاست های غرب گرای دوره اخیر، تحرک بخشی در سیاست خارجی را اولویت اصلی خویش در خاورمیانه قرار داده، برای کسب منافع و سود بیشتر به منطقه خاورمیانه روی آورده اند اما آنچه مسلم است امریکا پس از تهاجم به عراق و افغانستان هنوز نتوانسته است به یک نیروی تمام عیار و تعیین کننده در خاورمیانه بدل گردد.

این کارشناس روابط بین الملل تصریح کرد: وخامت اوضاع امنیتی افغانستان و نیز تداوم بی ثباتی در عراق و خیزش های اخیر مردم منطقه این فرصت را به روسها داده تا جایی که می تواند پای در خاورمیانه داشته باشد. در این میان روسها با نگاه ویژه به پرونده هسته ای ایران در صددند با محاسبه گری اقتصادی و با سیاست دوپهلو ضمن حفظ روابط دیرینه خویش با کشورمان ، با تداوم چانه زنی با غرب موقعیت جایگاه بین المللی خود را تقویت کنند.

مظاهری در پاسخ به این سئوال که آیا در شرایط کنونی می توان به طرح جدید روس ها اعتماد نمود، گفت: نکته اساسی در سیاست خارجی روسیه و رویکرد آن به ایران این است که روسیه فعلی پس از فروپاشی نظام دوقطبی اساساً با رها نمودن مسایل ایدئولوژیکی ، منافع اقتصادی را در روابط با کشورها در اولویت قرار می دهد.

وی ادامه داد: می توان گفت یکی از دلایل مهم توسعه روابط تهران – مسکو کسب درآمد و فروش تسلیحات و همکاری های دوجانبه در زمینه انرژی بوده است. پس روابط تهران – مسکو نباید تحت الزامات استراتژیک و تعهدات امنیتی طرفین ارزیابی نمود و مسئله دیگر اینکه روسها ثابت نمودند که در بزنگاه های سخت تاریخی حتی متحدان نزدیک خود را تنها می گذارند و در قبال تهدیدات غرب واکنش جدی از خود نشان نمی دهند.

این کارشناس روابط بین الملل خاطرنشان کرد: طرح جدید روسها را نباید خارج از این زوایا دید. به نظر می رسد که پس از آنکه حوزه های نفوذی سابق روسها توسط غرب در آسیای میانه و قفقاز و خاورمیانه به طور جدی تهدید شده است، روس ها می خواهند از طریق پرونده هسته ای ایران با بازی دوسویه همچنان به کسب منفعت اقتصادی و چانه زنی با غرب در مسایل منطقه ای اقدام نماید.

مظاهری نکته مهم دیگری در مورد اهداف روسها در طرح جدید برشمرد و گفت: روسیه به رغم برخی مخالفت های ظاهری با تشدید تحریم ها و برخورد قهری با ایران از سوی غرب همواره در تصمیم گیری های ضد ایرانی در شورای امنیت شریک بوده است. از این رو جوّ بی اعتمادی پایداری در روابط تهران– مسکو باعث شده است که ایران گاهی به گزینه ای غیر از روسها روی آورد.

وی افزود: در این میان گسترش تعاملات ایران – چین در حوزه های مختلف و نیز تاکید بر دیپلماسی چند جانبه و همکاری با اعضای پیمان غیرمتعهدها (معروف به نم) و نیز کشورهایی نظیر برزیل و آرژانتین نشانگر دگردیسی در سیاست خارجی ایران می باشد.

این کارشناس روابط بین الملل در خصوص واکنش ایران به پیشنهاد تصریح کرد: از نظر ایران فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران بر اساس بند 4 NPT و نیز مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی ایران انجام می گیرد و به رغم پیگیری سیاست های ضد ایرانی از سوی غرب در شورای حکام آژانس و تحمیل قطعنامه های ضدایرانی، بازرسان آژانس تاکنون سند متقنی مبنی بر انحراف ایران از مسایل صلح آمیز هسته ای به نظامی ارایه ندادند.

مظاهری خاطرنشان کرد: بیشتر بحث و حرف های آمریکا و متحدان آن بر حدس و گمان و نیز اطلاعات دستگاه های امنیتی و جاسوسی به ویژه رژیم صهیونیستی بوده است، بنابراین از نظر ایران مسایل هسته ای کشورمان تحت عنوان مدالیته و گفتگوهای قبلی حل و فصل شده است و باقی مانده مسایل هم باید به دور از هرگونه غرض ورزی های سیاسی از مجاری حقوقی نه در شورای امنیت سازمان ملل بلکه باید در آژانس حل و فصل گردد.

وی در پایان در خصوص چشم انداز پرونده هسته ای ایران یادآور شد: آنچه چشم انداز پرونده هسته ای ایران را شکل می دهد از یک سو به نیات واقعی غرب به ویژه امریکا برای حل و فصل عادلانه و نیز بر گفتگوهای طرفین به شیوه مسالمت آمیز متکی است و از سوی دیگر به قدرت ایران برای حفظ وحدت ملی در پاسداری از دستاوردهای علمی اش در این حوزه ربط دارد، بدیهی است موفقیت ایران در تعقیب استراتژی اعتمادسازی در صحنه بین الملل همچنان نقطه قوت مذاکره کنندگان ایران در آینده خواهد بود.