مسجد حسینیه اعظم زنجان؛ دومین قربانگاه جهان بعد از منا

خبرگزاری شبستان: مسجد حسینیه اعظم زنجان یکی از بزرگترین مراکز مذهبی جهان تشیع به شمار می‌رود که در سال 87 به عنوان دهمین میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.

این مسجد دومین قربانگاه جهان بعد از منا در عربستان است که همه ساله مردم و عاشقان اباعبد‌الله احشام مختلفی را نذر آن می‌کنند.

مسجد حسینیه اعظم زنجان در جنوب شهر زنجان و بین مدارهای 36 درجه و 37 درجه شمالی و نصف النهارهای 48 درجه و 5/49 درجه شرقی واقع شده قرار گرفته است.

آستان مقدس حسینیه اعظم زنجان یکی از اماکن متبرک و معنوی استان زنجان است که آوازه و شهرت آن به برکت توجهات خاصه حضرت سیدالشهداء (ع) جهانی شده است.

هیئت امنای این مکان مقدس از توان و ظرفیت‌های موجود برای ارتقای فرهنگ عاشورا و کیفیت مجالس عزاداری سرور شهیدان استفاده می کند و با سازماندهی نیروی انسانی مخلص توانسته است تا حد نسبتاً مطلوب در مقطع کنونی این مکان را اداره کند.

در بخش فرهنگی ایجاد کتابخانه و بخش سمعی و بصری و تکثیر نوارهای سخنرانی وعاظ و پخش اینترنتی مراسم عزاداری و غیره به سراسر جهان و در بخش مذهبی برگزاری مراسم دعا و عزاداری و اعیاد ائمه طاهرین علیهم السلام و سخنرانی در حد توان، برگزاری مراسم باشکوه دهه محرم و دسته عزاداری شب تاسوعا (که تنها برای این مراسم حدود 45 روز تا دو ماه برنامه ریزی و جلسات متعددی برگزار می شود) از اقدامات این مجموعه بوده است.

مراسم هفتگی زیارت عاشورا که در شب‌های جمعه و دعای ندبه در صبح جمعه که با استقبال جمعی کثیری از مردم به ویژه جوانان برگزار می شود. سند مکتوب که با مهر میرزا لطف الله شیخ الاسلام و آخوند ملاکاظم ممهور شده صفر المظفر 1295 هجری قمری را نشان می‌دهد که در زیر وقفنامه دو شخص خیرو نیکو کار بنام های میرزا محمد نقی و میرزا بابایی اجر که دو باب دکان را وقف صحیح شرعی کرده اند، آمده است.

در این وقف نامه قید شده با اطلاع عالیجناب (آخوند ملا علی اصغر روضه خوان) در راه ابی عبدالله الحسین (ع) در تکیه حسینیه خرج و احسان کنند از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.

تاریخچه مسجد

اولین سند مکتوب که با مهر میرزا لطف الله شیخ الاسلام و آخوند ملا کاظم ممهور شده صفر المظفر 1295 هجری قمری را نشان می‌دهد که در زیر وقفنامه دو شخص خیر و نیکو کار به نام های میرزا محمد نقی و میرزا بابایی، اجر که دو باب دکان را وقف صحیح شرعی کرده اند آمده است. در این وقف نامه قید شده با اطلاع عالیجناب (آخوند ملا علی اصغر روضه خوان) در راه حضرت ابی عبدالله الحسین (ع) در تکیه حسینیه خرج و احسان کنند از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است.

دومین سند مکتوب که با مهر سید عبدالرحیم مجتهد و سید علی و شیخ ابراهیم ممهور شده مربوط به تاریخ شوال 1322 هجری قمری است که شخصی بنام محمد هاشم شریف العلماء وقف صحیح شرعی و حبس مخلد کرده همگی مساحت ششدانگ و یک شعیر و دو ثلث شعیر قریه دهجلال از قراء سجاسرود خمسه را با کافه توابع و ملحقات و مزارع مائیه و دعیه و مراتع و معالف وبسائین و میاه و عیون و انهار و املاک و عمارات و محل اکداس و طراقین بر حضرت سیدالشهداء ارواح العالمین له الفداء.

البته قابل ذکر است که نامبرده این روستا را به مساجد و مدارس واقعه در ذیل که در دارالسعاده زنجان واقع است وقف کرده است. این مساجد و مدارس عبارتند از:

مدرسه و مسجد رضوانمعان المغفور (آخوندملا علی) 
مدرسه و مسجد رضوانمکان المبرور (آقا سید فتح الله) 
مدرسه و مسجد مقابل حمام (حاجی داداش) در راسته بازار
مدرسه و مسجد حسینیه
مدرسه و مسجد (ملا محمد علی)
 

آنچه در اینجا قابل توجه است اینکه در سال 1322 هجری قمری حسینیه اعظم هم مدرسه بوده هم مسجد. زیرا واقف در توضیحاتی که در وقفنامه داده آورده است که متولی، منافع قریه مذکور را در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد اشاره شده و تامین آب آنها به مصرف برساند و نَه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساکنین در حجرات هر مدرسه بپردازد آنهم از قرار هر حجره سه نفر طلبه.

در ضمن مشروط به اینکه هر طلبه بیش از یک ماه در خارج مدرسه نماند و اگر بیرون رود و برگردد باید لااقل دو ماه تمام در حجره خود مقیم باشد تا شهریه دریافت کند. حال به یک سند مکتوب دیگر اشاره می کنیم این سند سنگ نوشته ایست که در راهرو و مدخل ورودی مسجد حسینیه هم اکنون بر دیوار نصب شده و اشعار زیر بر روی آن کنده کاری شده است: "بعد حمد خدای عزوجل که کریم است و قادرو منّان جمعی از مؤمنین اهل محل همه در زهد بوذر و سلمان سّید و میرشان محمد علی صاحب جاه و فّر و عّزت وشان دّر دریای پاک پیغمبر پور هم اسم موسی عمران مسجدی خواستند بی مانند طرح از لطف حضرت یزدان چون به پایان رسید این مسجد هاتفی سفت این در غلطان حَبَذّا مسجدی که در منظر آمده رشک روضه رضوان سال تاریخ او طلب کردم روزی از صوفی خجسته بیان کلک بگرفت و ریخت از کلکش بر ورق این جواهر الوان بود از وَجه پاک این مَعبَد طلعت مسجد الحرام عیان 1261".

همانطور که تاریخ سنگ نوشته نشان می‌دهد اهالی محل این مسجد را در سال 1261 هجری به پایان رسانده‌اند. البته طبق گفته مُعَّمرین و اهالی محل این تاریخ مربوط به زمان یا سال تأسیس مسجد نیست بلکه مربوط به تعمیر و بازسازی مسجد است.

وجود یک سند مکتوب دیگر گفته مُعَّمرین را قریب به یقین می کند. این سندعَلَمی است که بر روی آن تاریخ (1221) کنده شده و به مسجد حسینیه اهداء شده است .اینها سندهای موجود و مکتوب در باره تاریخ تاسیس حسینیه اعظم است ولی گفته‌های شفاهی به زمان‌های پیش از این سال ها اشاره دارد.

می‌گویند در تاریخ 1114 هجری قمری زنگ بزرگی به مسجد اهدا شده و این زنگ تا 40 یا 50 سال پیش موجود بود که بعد شکسته شده و از بین رفته است.

همراه این زنگ مقادیری وسایل دیگر مثل طبل وشیپور و چند قطعه شمشیر و یک عدد کشکول هم بوده که از آنها هم فعلاً اثری نیست.شاید در زمان رضاخان بعلت تعطیلی مساجد جمع آوری و احتمالاً به مراکز فرهنگی و باستانی برده اندو یا اصلاً معدوم کرده‌اند.

برای تعیین دقیق تأسیس و احداث مسجد به مدارک دیگری نیز نیاز می‌باشد که متأسفانه به آنها دسترسی پیدا نشد.

لذا برای نزدیک شدن به تاریخ حقیقی بنای مسجد بهتر این است که قدمت بافت شهر، تاریخ بنای مساجد و آثار دیگر باستانی شهر را که در اطراف و یا نزدیکی حسینیه قرار دارند بررسی کرد.
 

پایان پیام/