حجت الاسلام و المسلمین مرتضی آقامحمدی، نویسنده و پژوهشگر دینی در گفتگو با خبرگزارش شبستان در قم، با اشاره به این که غدیر در لغت به معنای برکه است، عنوان کرد: واقعه غدیر و انتخاب حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) توسط پیامبر گرامی اسلام (ص) به امر خدا و جریان غدیر در کنار یک برکه اتفاق افتاد که این برکه در دل یک بیابان است که در آنجا یک قطره آب پیدا کردن غنیمت است.
واقعه غدیر خم در زمانی اتفاق می‌افتد که مردم آن زمان تشنه وجود امام نیستند
مبلغ بین‌المللی حوزه علمیه اظهار داشت: در واقعه غدیر خم نمادی وجود دارد، همان طور که برکه آب، جان مسافران را در آن بیابان برهوت می‌تواند نجات دهد، به همان اندازه مسافران مسیر الهی برای رسیدن به معبود خویش نیاز به ولی خدا و امام دارند و امام همانند آن آبی است که آنها را زنده نگه می‌دارد.
حجت الاسلام و المسلمین آقامحمدی تصریح کرد: واقعه غدیر خم در زمانی اتفاق می‌افتد که مردم آن زمان تشنه وجود حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و امام و آنچه که امام می‌تواند به مردم بدهد، نیستند.
وی یادآور شد: امروز برخی افراد مسأله غدیر و ولایت را به گونه‌ای دیگر تفسیر می‌کنند که ریشه در شرایط آن زمان دارد، امروز تلاش می‌شود که اتفاقات آن زمان توجیه شود و اعمال مردم آن زمان موجه جلوه داده شود و برای این که ما بفهمیم در غدیر چه اتفاقی افتاد، باید رفتار و روحیات مردم آن زمان را درک کنیم؛ ما برای درک مطلب باید با مردم آن زمان آشنا شویم و به این مسأله بپردازیم که چرا مردم آن زمان داستان غدیر را نادیده گرفتند.
نویسنده کتاب «نجوای شبانه» بیان داشت: در تلفی مردم آن زمان، بحث این نیست که چه کسی حق و یا باطل است، بلکه از نظر آنها هر رفتاری که از صحابه پیامبر (ص) سر می‌زند، جز حق نیست و مردم آن زمان یکپارچه صحابه را مقدس می‌دانستند و هرچه صحابه انجام می‌دادند، توجیه می‌کردند.
جغرافیا و فرهنگ درونی جامعه بر ذهنیت انسان‌ها تأثیرگذار است
حجت الاسلام و المسلمین آقامحمدی یادآور شد: سرزمین نجد مردمانی خشن، خشک و تند دارد که قبل از وهابیت هم همین گونه رفتار می‌کردند، تاریخ نشان می‌دهد که قبل از این که وهابیت شکل بگیرد، مردم نجد عملا رفتار وهابی داشتند و در زمان پیامبر گرامی اسلام (ص) هم رفتارهای تندی با آن حضرت داشتند و بعدها در مقابل امام علی (ع) قرار گرفتند و خوارج را تشکیل دادند؛ در حقیقت این دمل از قبل وجود داشته است، اما در زمان امام علی (ع) زخم، دهان باز می‌کند.
وی با بیان این که متن دین قابل تفسیر است، عنوان کرد: جغرافیا و فرهنگ درونی جامعه در یک اقلیم بر ذهنیت انسان‌ها تأثیرگذار است، به طوری که یک نجدی متن دین را به دست می‌گیرد و به خشن‌ترین، تندترین و بی‌روح‌ترین شکل ممکن تفسیر می‌کند؛ مردم آن زمانی هنگامی که ظاهر متن دین و ظاهر قرآن کریم را بر خلاف طبیعت قومی، قبیله‌ای و اجتماعی خود می‌بینند، آن را به گونه‌ای تفسیر می‌کنند که با خلقیات و شرایط فرهنگی و اجتماعی خود همخوان می‌کنند.
جامعه صدر اسلام حاضر نبودند که فرهنگ عربی و جاهلی خود را رها کنند
حجت الاسلام و المسلمین آقامحمدی عنوان کرد: ما باید به روحیات، خلق و خو و اندیشه‌های جامعه آن زمان پی ببریم و بدانیم که جامعه آن زمان چگونه می‌اندیشید و نگاه جامعه به دین چگونه بود تا به این مسأله پی ببریم که چرا جامعه آن روز در مقابل پیامبر گرامی اسلام (ص) حاضر بودند و چگونه مخالف دستور پیامبر اسلام (ص) رفتار کردند و در مقابل امام علی (ع) سکوت کردند.
وی اظهار داشت: نوع فداکاری انسان‌ها با هم متفاوت است، برخی انسان‌ها در زمان جنگ حاضرند تا آخرین قطره خون خود بجنگند و از جنگ هیچ واهمه‌ای ندارند، اما اگر به این افراد بگوییم که کشور نیاز به سازندگی دارد، در سازندگی کشور شرکت کنید و یا یک پست مالی به عهده او بگذاریم، ممکن است که حاضر به مشارکت در سازندگی نشود و یا به مسائل مالی کشور خیانت کند و اختلاس صورت بگیرد، یعنی انسانی که حاضر است در شرایطی جان خود را فدا کند، در این شرایط این فداکاری را بلد نیست.
نویسنده و پژوهشگر دینی افزود: در زمان صدر اسلام، برخی افراد حاضرند در رکاب پیامبر گرامی اسلام (ص) کشته شوند، اما روحیات و عربیت آنها قبول نمی کند که شخصی مانند امام علی (ع) بر آنها حکومت می‌کند، همانگونه که حضرت زهرا (س) در یکی از خطبه‌های خود به مردم می‌فرماید: «شما همان جوانمردهایی بودید که در رکاب پیامبر (ص) می‌جنگیدید، اما امروز حق ما غصب شده است و شما سکوت می‌کنید».
وی ادامه داد: مردم آن زمان، نوع فداکاری برای دین را در این می‌دیدند که در کنار پیامبر گرامی اسلام (ص) باشند، اما در این نمی دیدند که از امام علی (ع) حمایت کنند، به ویژه در آن زمان که قلمروی جامعه اسلامی گسترش یافته است و افرادی در جامعه بودند که مجبور به پذیرش دین اسلام شدند، اما در دل خود پایبند به اسلام نبودند و حاضر نبودند که فرهنگ عربی و جاهلی خود را رها کنند و بر مبنای اسلام عمل کنند.
جامعه آن زمان فرهنگ عربی خود را بر متن دین و آموزه‌های دینی تحمیل کردند/ مردم آن زمان احساس نیاز به ولایت نداشتند
حجت الاسلام و المسلمین آقامحمدی یادآور شد: امروز در کشورهای غربی، افرادی از آسیای شرقی می‌بینیم که چندین نسل در اروپا زندگی کردند، اما همچنان فرهنگ بومی سرزمین مادری خود را حفظ کردند و این فرهنگ، ریشه دار، پنهان و عمیق است که به نسل‌های بعد منتقل می‌شود و به راحتی زدوده نمی شود، در زمان صدر اسلام هم بسیاری از افراد به اسلام ایمان آوردند و به وحدانیت خداوند و پیامبری حضرت محمد (ص) اقرار کردند، اما ذهنیت آنها ذهنیت جاهلی است که بر دین سایه افکنده است.
وی تصریح کرد: در جامعه آن روز خفتی که وجود داشت، این بود که مردم آن زمان، حاکم جامعه را عرفی و اجتماعی می‌دانستند و به لحاظ دینی ویژگی‌های خاصی برای حاکم خود قائل نبودند، بلکه صرفا بحث قبیله‌ای است؛ جامعه آن روز هنوز از فرهنگ عربی خود خارج نشده بود، آنها به مسائل دینی مانند نماز، روزه، احکام و ... عمل می‌کردند، اما دین در کلیت خود در وجود آنها جریان نداشت.
نویسنده کتاب «نجوای شبانه» تأکید کرد: جامعه آن زمان فرهنگ عربی خود را بر متن دین و آموزه‌های دینی تحمیل کردند و آنجایی که با دین همخوانی نداشت، کاری می‌کردند که دین با فرهنگ سازگار شود؛ جامعه آن روز کاملا بر اساس ایده آل‌ها و ملاک‌های قبیله‌ای تصمیم می‌گیرند و ذهنیت عربی در آنجا حاکم بود، به همین دلیل مردم احساس نمی کنند که حقی غصب شده باشد.
حجت الاسلام و المسلمین آقامحمدی گفت: پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص)، جامعه آنچنان یک دست بود و همه مطیع بودند و با خطراتی که از جانب ایران و روم وجود داشت، باعث شده بود که جامعه وحدت و انسجام داشته باشد و در کنار خلیفه زمان خود باشند و مجموعه اینها باعث شد که غدیر به فراموشی سپرده شود.
وی افزود: آن زمان غدیر آنچنان برای مردم اهمیت نداشت و هر چه پیامبر گرامی اسلام (ص) بر غدیر تأکید کردند، بازهم کار به جایی نمی رسید، زیرا مردم آن زمان احساس نیاز به ولایت نداشتند.
پیامبر گرامی اسلام (ص) در واقعه غدیر، آب حیاتی را به مردم معرفی کرد که مردم آن زمان تشنه آن آب حیات نبودند
مبلغ بین‌المللی حوزه تصریح کرد: پیامبر گرامی اسلام (ص) در واقعه غدیر، آب حیاتی را به مردم معرفی کرد که مردم آن زمان تشنه آن آب حیات نبودند، بنابراین به بدترین شکل و با بی توجهی برخورد کردند و جامعه اسلامی از وجود حضرت امیرالمؤمنین (ع) محروم ماند.
حجت الاسلام و السملمین آقامحمدی عنوان کرد: در واقعه پس از غدیر آنچه که در آن زمان اتفاق افتاد، برخواسته از فرهنگ جامعه بود، جامعه‌ای که بر اساس مجموعه ساختارهای وجودی احساس نیاز و احساس تشنگی به حضور و وجود حضرت امیرالمؤمنین (ع) نداشت، بنابراین در بهترین شرایط که حضرت می‌توانست جامعه را اداره کند، امام را کنار گذاشتند و در بدترین شرایط ممکن به حضرت مراجعه کردند که آن حضرت قبول نمی کرد.
وی اظهار داشت: در آن شرایط حساس و متشنج، جامعه دریافت که هیچ فردی به جز امام علی (ع) نمی تواند بر جامعه حکومت کند، بنابراین با فشار و اجبار و بر خلاف میل حضرت بیعت عمومی صورت گرفت و حکومت را به آن حضرت واگذار کردند.
نظر شما