به گزارش خبرنگار گروه اندیشه خبرگزاری شبستان، به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم الحرام و عزاداری عاشقان سیدالشهدا(ع) برای شهادت جانسوز آن حضرت(ع)، بسیاری از کسانی که به دنبال تفرقه افکنی میان مسلمین هستند با طرح شبهات بی اساس سعی در ایجاد اختلاف و بحث در مورد مساله عزاداری حسینی دارند که از جمله این شبهات و خرده گیری ها می توان به زیر سوال بردن عزاداری شیعیان در دهه اول محرم اشاره داشت بر این مبنا که عنوان می کنند شهادت امام حسین(ع) روز دهم محرم است ولی شیعیان تا روز دهم ذکر مصیبت دارند در حالی که روز عاشورا مصیبت تازه آغاز می شود.
بر آن شدیم برای بررسی این مباحث با حجت الاسلام محمدرضا حدادپور، پژوهشگر تاریخ اسلام و سیره اهل بیت(علیهم السلام) و عضو هیئت علمی دانشگاه مالک اشتر اصفهان به گفت وگو بنشینیم که حاصل آن را می خوانید:
شبهه ای از سوی برخی معاندین بیان می شود بر این مبنا که چرا شیعیان دهه اول ماه محرم را عزاداری می کنند در حالی که شهادت حضرت(ع) روز دهم است و منطقی است که عزاداری تازه از این روز آغاز شود. برخی حتی اینگونه تحلیل کردند که شیعه به دنبال درد و رنج است و از آن استقبال می کند. چه پاسخی می توان به این مساله داد؟
برای پاسخ به این پرسش حداقل باید به پنج نکته توجه داشته باشیم. این نکات در کنار هم یک پازل را تشکیل می دهند که این پازل پاسخ این شبهه است. نخست آنکه ما نمی توانیم بنشینیم تا مصیبت پیش بیاید و بعد مصیبت زده شویم. عزاداری دهه اول ماه محرم در واقع روشنگری است، با این عزاداری بصیرت ایجاد می کنیم، حرف می زنیم، حرف می شنویم تا عاشورا تکرار نشود. موضوع دوم بدون تعارف آن است که باید قبل از آنکه این امام یا مرجع از دار دنیا برود، مقلد بودن خود را اثبات کرده باشیم تا بتوانیم باقی بر تقلید باشیم که اگر در دهه محرم این کار را انجام ندهیم گویی باقی بر تقلید از سیره نبوده ایم. مساله سوم اینکه ما در سیره اهل بیت(ع) عزاداری برای سید الشهدا(ع) را داریم و زمانی که موضوعی در سیره اهل بیت(ع) باشد دیگر جایی برای چانه زدن ندارد چون در دهه اول محرم بود که اغلب مصائب رخ داد.
در سیره اهل بیت (علیهم السلام) روشنگری در دهه اول محرم صورت می گرفت و حضرات معصومین(ع) در این دهه مجلس روضه را محدود می کردند و بیشتر به دو کار می پرداختند، یکی روشنگری و دیگری شعرخوانی های حماسی و سیاسی که دقیقا افرادی مثل دعبل و دیگران حتما مقید بودند که آخر مجلس و پس از شعرخوانی با موضوعات یادشده، برای سیدالشهدا(ع) عزاداری می کردند. پس اصل با مطالب دیگر است و محرم را فقط برای مجلس روضه نمی خواهیم و روضه در فرع مطرح می شود.
توجه داشته باشیم که دهه محرم دهه تصمیم است و ما به عنوان شیعه باید بنشینیم و فکر کنیم که در میدان دفاع از سیره اهل بیت(ع) هستیم یا خیر. دهه اول محرم دهه تصمیم است و در جریان وقایع عاشورا تماما این تصمیم گیری ها را در مواقع و برهه های محتلف می توان دید. وقتی امام حسین(ع) در خیمه فرمودند: فردا هرکس که اینجا باشد کشته خواهد شد، چراغ ها را خاموش کردند و زمانی که چراغ ها روشن شد بسیاری از حاضران از فرط ترس، حتی کفش های خود را بیرون خیمه گذاشته بودند و با پای برهنه فرار کردند.
مساله چهارم آن است که ما از طرف اهل بیت(ع) مامور به برگزاری مجالس روضه صرف و مصائب در دهه اول ماه محرم نشده ایم ولی عملا همین کار را می کنیم، یعنی نوعی افراط و تفریط از سوی ما صورت می گیرد و این افراط و تفریط هیچ جایگاهی ندارد، اهل بیت(ع) مجلس عزاداری را با دو محوری که اشاره شد برگزار می کردند و در این مجالس روشنگری سیاسی داشتند در حالی که اکنون می گویند منبر را سیاسی نکنید.
مساله دیگر فارغ از بیان و روشنگری مسایل سیاسی برگزاری مجالس شعر بود. اکنون کنگره های متعدد شعر برای امام حسین(ع) می گیرند ولی اکثر ابیات در مورد شکل و شمایل ظاهری حضرت(ع) است. بنابراین، از دهه اول محرم و عزاداری ها برداشت درستی نداشته ایم نه اینکه بد به ما رسانده باشند. وقتی که یک بَنِر می نویسند مجلس عزاداری با حضور فلان مداح برگزار می شود یعنی مقدمه چینی برای حضور آن فرد و مداحی او نه صحبت در مورد مصائب امام حسین(ع) و مفاهیم واقعه کربلا.
اما مطلب پنجم اینکه وقتی متن زیارت عاشورا و سایر متون که در مفاتیح الجنان برای امام حسین(ع) وارد شده است را بررسی کنیم می بینیم که یک سری خطوط برای ما ترسیم شده است که انسان مصیبت زده نمی تواند به این خطوط فکر کند. انسان مصیبت زده فقط احساسات اش درگیر شده است و ناراحت از اینکه چه بر من می گذرد. چنین شخصی متوجه نیست که مطالبی که در این ادعیه وارد شده مطالبی است که باید روی آن فکر کرد. ما دهه اول محرم را عزاداری می کنیم چون دهه فکر کردن است در حالی که مصیبت از عصر روز دهم است و علما نیز سیره شان این بوده است که این دهه را تقویت کنند.
وقتی این دهه تقویت نشود و از این فرصت برای تهیه تولید و محتوا و انتقال مفاهیم حسینی استفاده نشود شک نکنید که از ما چهره ای مصیبت زده در ذهن همه مردم دنیا باقی خواهد ماند.
آیا عدم رعایت شعائر حسینی در عزاداری های محرم وجهی غالب دارد یا خیر مختص ناحیه و منطقه ای خاص است؟
بله، اگر در گوگل دو کلمه را سرچ کنیم عمده تصاویری که خواهیم دید قمه زنی ها و افرادی است که نیمه برهنه مشغول سینه زنی هستند. واژه عاشورا و امام حسین(ع) این تصاویر را در موتور جست و جوی گوگل به ما می دهد. این رویکرد حقیقتا خیانت به یک فرهنگ است.
من معتقدم امام حسین(ع) یک ولادت داشت و سه شهادت. ولادت امام حسین(ع) در سوم شعبان بود، اما سه شهادت داشت. شهادت تن به دست امویان که آمدند و ایشان را با آن وضعیت شهید کردند. دوم شهادت اسم و نام نیکویشان توسط عباسیان که حتی قبر ایشان را شخم زدند و به آب بستند، سوم شهادت هدف و سیره ایشان توسط برخی منبریان و مداحان.
امام حسین(ع) راهی را به نشان دادند، ما به جای اینکه به آن راه که امام(ع) با انگشت بریده خود به ما نشان دادند حرکت کنیم می آییم و روضه در تفسیر انگشت بریده حضرت(ع) می خوانیم، مثل مادری که ماه را به فرزندش نشان می دهد و فرند به جای نگاه کردن به ماه به انگشت مادرش نگاه می کند. لذا ما باید دردهای فکری و دغدغه های امام حسین(ع) را به مردم یاداوری کنیم.
نظر شما