خبرگزاری شبستان ـ گروه مسجد و کانون‌های مساجد» معماری مساجد همچون سایر بناها ارتباط مستقیمی با ویژگی های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقلیمی هر جامعه و منطقه ای دارد، همچنین سلیقه و باورهای معمار نیز در سازه مسجد نقش مهمی دارد به همین دلیل برخی مساجد تک مناره و تعدادی، دومناره یا چندمناره هستند.
معماری مساجد ایران از زمان ورود اسلام گستره ای از هنر و باور این مرز و بوم را به نمایش گذاشت به طوری که بسیاری از این خانه های خدا محور شهر، محل کسب و کار و تاسیس حوزه های علمیه شدند.
خبرنگار ما طی سلسله گزارش هایی به معرفی تعدادی از معماران شناخته شده و گمنام مساجد ایران می پردازد و در این نوبت، حسین لرزاده معرفی می شود.
تولد در خانواده هنری
حسین لرزاده در سال 1285 شمسی در تهران، کوچه قلمستان نزدیک باغ و حمام حاج عبدالصمد چشم به جهان گشود، پدر وی استاد محمد لرزاده از معماران نامی دوره اتابک و همکار حاج حسن صنیع الدیوان، معمار اتابکی بود.
از یادگارهای استاد محمد لرزاده، می‌توان از مسجد حاج حسن صنیع الدیوان، سید نصیر الدین، یکی دو ایوان در مدرسه سپهسالار، از گردن به پایین گنبد سر قبر آقا و خط بنایی دور آن و حوضخانه آینه کاری حسینیه امیربهادر یاد کرد، استاد حسین لرزاده از هفت سالگی چندی نزد میرزا حسن به مکتب رفت.
تحصیل در محضر سیدمحمد تقی نقاش باشی
وی سپس به مدرسه مقابل منزل محتشم‌السلطنه فرستاده شد و استعدادهای هنری اش از همان زمان نمایان شد، وی در محضر درس پدر نیز از بهترین‌ها بود؛ در حالی که دیگر هنرآموزان از سختی کار در رنج بودند او با وجود سن کم، چند زمینه گره را در کلاس طراحی می‌کرد آن چنان که همگان را به حیرت می‌انداخت، پس از اتمام دوره ابتدایی به دبیرستان سلطانی واقع در پل امیربهادر و از آنجا به مدرسه کمال الملک برای یادگیری مجسمه سازی رفت، این دوران یک سال و نیم به طول انجامید و سپس به محضر درس سیدمحمد تقی نقاش باشی رفت، او در تمام این دوران، علاوه بر مکتب، در خانه نزد پدر نیز مشق معماری می‌کرد.
پس از خلع احمد شاه از سلطنت، کارگاه نقاشی سید محمد تقی نقاش باشی واقع درخیابان ناصریه به دلیل طرح اصلاحی خیابان، از میان رفت و استاد لرزاده با کسب اجازه از استاد خود، کارگاه کوچکی جنب مسجد مجدالدوله، بین چهارراه حسن‌آباد و گذر تقی‌خان به نام «نقاشخانه حسین لرزاده» دایر کرد، پدر وی در سال 1305 درگذشت و در این زمان استاد لرزاده با دعوت استاد جعفرخان کاشانی که دست اندر کار ساختن عمارت سنگی تپه علی‌خان در سعد آباد بود، به کار نقاشی در یکی از اتاق‌های این عمارت مشغول شد.
طراحی سردر بانک شاهی
پس از آن، طراحی و ساخت سر در ایرانی برای بانک شاهی واقع در توپخانهـ بانک تجارت کنونی ـ را انجام داد، رسمی‌سازی سردر مدرسه دارالفنون و بالکن پیرایش در ابتدای خیابان لاله‌زار و مطبعه یمنی در خیابان فردوسی نیز از کارهای وی در این دوران است.
پس از آن عمارت آتش گرفته مجلس شورای ملی را تعمیر کرد، استاد لرزاده در سال 1311 برای ساختن آرامگاه فردوسی به توس رفت و مدتی با مرحوم عمادالکتاب که در آن هنگام ایام کهولت را می‌گذراند و برای خطاطی اشعار و نوشته‌های مقبره حکیم توس به آنجا رفته بود، همدم و محشور شد و شب ها در نزد او مشق خط می‌کرد، خود وی از قول مرحوم عمادالکتاب می‌گوید: «حالا چه عیبی دارد در کنار معماری، خوب هم بنویسی».
فهرستی از مساجدی که مرحوم لرزاده به هنر درآورد
استاد لرزاده کار روی 842 مسجد را در افتخارات خود دارد که از آن جمله است:
ـ مسجد لرزاده، خیابان لرزاده، خیابان خراسان
ـ مسجد سلمان، خیابان شهباز، خیابان غیاثی
ـ مسجد سجاد، خیابان جمهوری
ـ مسجد اعظم قم، خیابان موزه
ـ مسجد مهدیه، خیابان ری
ـ مسجد امام حسین (ع)، خیابان امام حسین (ع)
ـ مسجد فخریه، خیابان امیریه
ـ مسجد زعیم، خیابان منیریه
ـ مسجد فرازنده، خیابان شوش
ـ مسجد سپهسالار، خیابان بهارستان
ـ مسجد انبار گندم، خیابان ری
ـ مسجد سنگی، خیابان ری
ـ مسجد عمار، خیابان سپاه
پژوهش‌ها و تالفیات
ـ احياي هنرهاي از ياد رفته، جلد 1 و 2 و 3
ـ خاطرات از انقلاب تا انقلاب
ـ نغمه لرزاده، ديوان اشعار
ـ صد اميد، مجموعه اشعار
غروب استاد
حسین لرزاده شهریور 1383 در 98 سالگی درگذشت.
نظر شما