هنر ۳۰۰ ساله ای که خانه به خانه می رود/ «توبافی» پردرآمدترین هنر بعد از قالیبافی

گزارش شبستان – خراسان جنوبی؛ پارچه‌بافی یا توبافی در خراسان جنوبی از قدمتی طولانی برخوردار است، ولی با گسترش صنایع مدرن نساجی در حال فراموشی است. قدیفه، بقبند، چادر شب، سارق، صافی، دستارخان، چهار پوشاله، کرباس، لنگ، سفره توتی و حوله از انواع پارچه‌های نخی هستند که در این منطقه بافته می‌شوند.

پارچه بافی یا توبافی از هنرهای اصیل و احیا شده‌ای است که پس از بافت فرش پردرآمدترین صنایع دستی خراسان جنوبی محسوب می شود و این استان منطقه‌ای تاریخی است که صنایع دستی بسیاری در آن تولید می‌شود.

پارچه بافی سنتی یا توبافی خراشاد یکی از مهمترین صنایع دستی خراسان جنوبی محسوب می شود. قدمت توبافی در این استان 200 سال پیش بر می گردد که  از 10 سال پیش توسط شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد مجداً احیا شده است.

چند سالی می گذرد که مردان روستای خراشاد از کشاورزی بدون آب خسته و ناراحت بودند تا اینکه یکی از بانوان ساکن در روستای خراشاد فکری بر ذهنش خطور کرد و هنر چندین ساله خراسان جنوبی را در این روستا احیا کرد.

چند سالی است که بانوان روستای خراشاد خراسان جنوبی که مهد پارچه بافی است این هنر را احیا کرده و حتی تولید این محصول به استان‌های دیگر و خارج کشور نیز رسیده است.

توبافی خراشاد یکی از مهمترین صنایع دستی خراسان جنوبی/۲۵۴ نفر از این تعداد در زمینه توبافی فعالیت دارند

فاطمه ذاکریان هنرمند 52 ساله ای خراسان جنوبی که اکنون مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد هم است، موجب احیای هنر توبافی در روستای خراشاد شده است. وی در گفتگو با خبرنگار شبستان در حاشیه دومین نمایشگاه صنایع دستی شرق اظهار داشت: شرکت تعاونی زنان خراشاد از سال 82 در روستای خراشاد با هدف تامین معیشت اعضا تاسیس شد.

وی با بیان اینکه پارچه بافی سنتی یا توبافی از زمان اجدادمان رونق داشته است، گفت: این هنر ۳۰۰ ساله را که سالیان سال به فراموشی سپرده شده بود، اکنون بیش از 10 سال است که احیا شده است.

مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با اشاره به اینکه در سال اول احیای هنر توبافی بیش از 45 نفر پای کار آمدند، افزود: برای بافت‌های این هنرمندان اقدام به بازاریابی کردیم و توانستیم تا حدی هنر توبافی را احیا کنیم.

ذاکریان با توجه به اینکه شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد در حال حاضر 296 نفر عضو دارد، تصریح کرد: 254 نفر از این افراد در زمینه توبافی فعالیت دارند و یکصد و 73 نفر هم از خدمات بیمه استفاده می کنند.

وی به محصولات تولیدی این تعاونی اشاره کرد و اظهار داشت: محصولاتی در زمینه حوله نوزاد، حوله حمام، سفره نان، پارچه‌های متری، دستمال جیبی، شال سر، حوله مسافرتی، دستمال آشپزخانه، صافی، چادر شب و ... در این شرکت تعاونی تولید می شود.

به گفته وی ویژگی بارز اینگونه پارچه‌ها این است که صد در صد از پنبه و دستباف بوده و ضد حساسیت و حجم آن کم است.

صادرات توبافی به خارج کشور

مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با بیان اینکه محصولات تولیدی این تعاونی در بازار استان و کشور به فروش می رسد، تصریح کرد: قابلیت عرضه این محصولات در خارج از کشور نیز وجود دارد.

ذاکریان با تاکید بر اینکه بیش از هزار نفر در استان در زمینه توبافی فعالیت می کنند، گفت: اکنون در هر روستایی دستگاه‌های پارچه بافی وجود دارد اما تولید این هنر در روستاهای دیگر به پر رنگی روستای خراشاد نیست.

وی با توجه به اینکه تولید به تنهایی هیچ سودی ندارد، ادامه داد: برای فروش محصولات در نمایشاه‌های مختلف در سراسر کشور شرکت کرده ایم و به ارائه محصولات پرداختیم.

مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با اشاره به اینکه زنان این روستا تمایل دارند از زحمات خود استفاده کنند، افزود: درآمد ماهیانه اعضای تعاونی زنان روستای خراشاد 600 تا یک میلیون تومان است.

ذاکریان با بیان اینکه برای ورود به این هنر کلاس‌های آموزشی برگزار می کنیم، اظهار داشت: به طور متوسط ماهیانه 10 نفر را آموزش می دهیم و آموزشگاهی در بیرجند برای آموزش هنر جاجیم بافی و توبافی داریم.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته شرکت در نمایشگاه‌ها رایگان بود اما اکنون این طور نیست و در نمایشگاه‌هایی که اجاره غرفه‌های آن بسیار است شرکت نمی کنیم به این دلیل که هیچ سودی در بر ندارد.

تداوم کلاسهای ‌آموزش «توبافی» در کانونهای فرهنگی هنری مساجد خراسان جنوبی

مسئول دبیرخانه کانونهای مساجد خراسان جنوبی با تاکید بر استقبال بانوان کانونهای فرهنگی هنری از کلاس ‌آموزش «توبافی» گفت: این کلاسهای آموزشی در دیگر کانونهای مساجد استان با همکاری اداره کل میراث فرهنگی ادامه می یابد.

وی همچنین با اشاره به برگزاری کارگاه حوله بافی در کانون فرهنگی هنری روستای علی آباد بیرجند گفت: استقبال خوبی از این کارگاه آموزشی شد بگونه ای که هم اکنون بسیاری از کانونهای دیگر نیز متقاضی برگزاری این کارگاه آموزشی هستند.

حجت الاسلام ابراهیم سبزه کار از مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی خواست در دیگر کانونهای فرهنگی هنری سطح استان که متقاضیان به حد نصاب برسد، کارگاه آموزشی توبافی برگزار شود که مورد موافقت قرار گرفت.

حمایت اداره کل میراث فرهنگی از کلاسهای آموزشی توبافی

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: اگر هر مسجد از اعضای خود کار ثبت نام برگزاری کلاسهای آموزش توبافی را انجام دهد، اداره کل میراث فرهنگی به طور رایگان نسبت به اعزام مربی اقدام می کند.

حسن رمضانی ادامه داد: بعد از گذراندن این دوره های آموزشی، ضمن اعطای مدرک معتبر، نسبت به معرفی برای دریافت اخذ تسهیلات نیز می توان اقدام کرد.

رمضانی ادامه داد: طی تفاهم نامه ای که بین صندوق کارآفرینی امید و اداره کل میراث فرهنگی استان منعقد شده است برای تجهیز کارگاه های آموزش صنایع دستی تا ۵ میلیون تومان تسهیلات پرداخت می شود.