ثبت معنوی کفش بیرجندی گامی برای رونق اشتغالزایی/ گام های «چَپَّت» استوار می شود

گزارش شبستان- خراسان جنوبی؛ در ایامی نه چندان دور بیرجند به عنوان یکی از قطب‌های تولید کفش در شرق کشور مطرح بوده است و تولید کفش محلی بیرجند روزگاری در پایان راه قرار داشت اما اکنون با ثبت ملی شدن این هنر ارزشمند بیرجندی روزنه هایی از امیدی برای رونق یافتن تولید آن باز شده است.

کفش محلی بیرجند روزی در کنار کفش تولیدی تبریز حرفی برای گفتن داشت اما امروزه کفش تبریز در خاورمیانه جای خود را پیدا کرده است و امید است که کفش محلی بیرجندی نیز جایگاه خود را در بازار فروش پیدا کند و بار دیگر تولید آن رونق یابد.

ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻔﺶ محلی ﺑﻴﺮﺟﻨﺪﻯ ﺻﻨﻌﺘﻰ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ است و حمایت از تولید این کفش می تواند به اقتصاد خراسان جنوبی کمک کند و باعث اشتغالزایی در بیرجند شود. قدمت کفش محلی بیرجند به سال 1300 هجری قمری بر می‌گردد.

در خراسان جنوبی انواع کفش‌ها به نام ساغری، ساده، طبلک، استخوانی، طبلک چوبی، گیوه، گرجی و ارسی و چوپانی تولید می شده است و گیوه بافی و گیوه دوزی با استفاده از نخ‌های پنبه‌ای و ساخت کفش‌های چرمی از اصلی‌ترین پاپوش‌های مردم خراسان جنوبی از گذشته‌های دور بوده است.

کفش محلی بیرجند اکنون تنها در چند کارگاه نمونه‌هایی از آن تولید می شود و در دیگر مناطق استان تنها افراد مسن و کهنسال به تولید آن می پردازند.

تولید یک جفت کفش بیرجند یک روز کامل زمان می برد

محمدحسین کاملی هنرمندی است که از سال های گذشته به تولید کفش‌های محلی بیرجندی می پردازد، در گفتگو با خبرنگار شبستان اظهار داشت: قدمت تولید کفش‌های محلی در بیرجند به دوران صفویه بر می گردد.

وی با بیان اینکه هنوز هم کسانی هستند که به خرید کفش محلی بیرجند می پردازند، گفت: اگر تولید این کفش در بیرجند رونق بگیرد با استقبال بسیار بالایی رو به رو خواهد شد به این دلیل که از کیفیت بالایی برخوردار است.

تولید کننده کفش بیرجندی به تفاوت کفش بیرجند و کفش تبریز اشاره کرد و افزود: کفش بیرجندی تمام کار دست است و با دست دوخته می شود اما کفش تبریزی با ماشین دوخته می شود اما اکنون مشاهده می کنید کفش تبریزی راه خود را برای ورود به بازارها پیدا کرده است در حالی که کفش بیرجندی به فراموشی سپرده شده است.

کاملی با اشاره به اینکه چرم کفش بیرجندی را از شهرهای مشهد و زنجان تهیه می کند، تصریح کرد: چرم هر یک از شهرها با یکدیگر فرق می کند و برای تولید یک جفت کفش محلی بیرجند یک روز کامل زمان لازم است.

وی با توجه به اینکه کفش چینی جایگزین کفش بیرجندی شده است، اظهار داشت: بسیاری از کارگاه‌های تولیدکننده کفش بیرجندی تعطیل شده است و در حال حاضر فقط 3 نفر در بیرجند به تولید این نوع کفش می پردازند؛ در قدیم اکثر افراد در این حرفه فعالیت داشتند اما اکنون این طور نیست.

چَپَّت با قدمی ۱۰۰ سال

سید احمد برآبادی اظهار داشت: قدمت ساخت کفش های سنتی بیرجندی از قبیل چپت و همچنین کفش های زمستانی و تابستانی بیش از 100سال می باشد.  

وی افزود: سابق به آن "چپ پات" هم گفته می‌شده که احتمالاً به دلیل شباهت لنگ های چپ و راست آن بوده که جهت دار نبوده و موقع پوشیدن آن پای چپ و راست اشتباه می شده است.

مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی استان بیان داشت: چَپَّت (cappat) به نوعی چارق معمولی گفته می شد که بند بلند ندارد و آن را از چرم و لاستیک می سازند و این پای افزار بیشتر مورد استفاده چوپانان و کشاورزان بوده است.

برآبادی گفت: صادرات چپت از بیرجند به شهرهای اطراف و استانهای دیگر و حتی خارج از مرزهای ایران، دلیلی بر متمرکز بودن کارگاه های تولید این پای پوش سنتی تا حدود 20 سال پیش است و ساخت این کفش سنتی به صورت موروثی درخانواده هنرمندان پیشکسوت، تداوم داشته است.

لازم بذکر است مهارت و ساخت کفش چپت در تاریخ 6 دی ماه در فهرست آثار معنوی کشور(ناملموس) به ثبت رسید.

امیدواریم با ثبت ملی شدن کفش محلی بیرجند مسئولین به حمایت بیشتری از تولید این نوع کفش در استان بپردازند و مشکلات تولیدکنندگان کفش محلی بیرجند از جمله بازار فروش، تهیه چرم این کفش و غیره را برطرف نمایند.