خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "تعابیر بسیار بلندی درباره ایشان به کار رفته که نشان دهنده جایگاه بلند این امامزاده بزرگوار است. مانند تعبیر "کان مرضیا" یا "کان ورعا" یا "کان عابدا" که در مجامع حدیثی ما در باره وی به کار رفته، و در راس این تعابیر عبارت «انت ولینا حقا» یعنی تو حقیقتا دوست ما هستی، که از ناحیه ائمه علیهم السلام به کار رفته، نشان دهنده شخصیت بلند این عالم بزرگوار است. شما می دانید که ائمه اطهار به این سادگی از این الفاظ درباره کسی استفاده نمی کنند و به واقع این الفاظ، مُهر تأییدی بر سلامت نفس و روح عابدانه و شخصیت متقی این بزرگوار است."
شخصیت و جایگاه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) با این که در میان عامه مردم شناخته شده است و از گذشته تا به امروز محل مراجعه، عرض حاجت و دستگیری و زیارت بوده است اما با این همه هنوز آگاهی و معرفت ما نسبت به این امامزاده بزرگ اندک است. به مناسبت هفته ولادت این امامزاده و عالم بزرگوار گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین قاسم خانجانی، پژوهشگر تاریخ اسلام درباره وجوه مختلف شخصیتی و آثار و برکات حیات حضرت عبدالعظیم (ع) انجام داده ایم. بخش اول این مصاحبه را در ادامه می خوانید.
سخن گفتن درباره چهره های بزرگ تاریخ تشیع کار دشواری است و محدودیت های معرفتی و تاریخی و فقر ادراکی ما گاه بر این سخن ها سایه می اندازد، با این همه شاید بشود نمی از دریا را برداشت و کوزه ای را از چشمه ای پر کرد. خرسند خواهیم شد که شمه ای از شخصت این عالم بزرگوار را از زبان جنابعالی بشنویم.
من در این مجال کوتاه سعی می کنم در چند محور شخصیت این چهره درخشان تشیع را بررسی کنم. محور اول درباره انتساب قطعی حضرت عبدالعظیم (ع) با چهار واسطه به امام حسن مجتبی علیه السلام است. شما می دانید که گاهی درباره امامزادگان تردیدها و اختلاف نظرهایی از حیث سلسله نسب و اسامی آبا و اجدادشان وجود دارد اما این تردید درباره حضرت عبدالعظیم علیه السلام وجود ندارد. اسم پدر ایشان عبدالله است، اسم جدشان علی اسم پدر جدشان حسن و اسم پدر پدر جدشان زید و زید هم فرزند امام حسن مجتبی (ع) هستند، یعنی به ضرس قاطع می گوییم که حضرت عبدالعظیم حسنی ابن عبدالله ابن علی ابن حسن ابن زید ابن حسن ابن علی هستند و با چهار واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می رسند و هیچ اختلافی در این زمینه نیست.
محور دوم درباره شخصیت ایشان از حیث تعبد و ورع و تقوا است. گزارش های وثیقی درباره حالات روحانی ایشان در نماز و تهجد و روزه هایشان به ما رسیده است. تعابیر بسیار بلندی درباره ایشان به کار رفته که نشان دهنده جایگاه بلند این امامزاده بزرگوار است. مانند تعبیر "کان مرضیا" یا "کان ورعا" یا "کان عابدا" که در مجامع حدیثی ما در باره وی به کار رفته، و در راس این تعابیر عبارت «انت ولینا حقا» یعنی تو حقیقتا دوست ما هستی، که از ناحیه ائمه علیهم السلام به کار رفته، نشان دهنده شخصیت بلند این عالم بزرگوار است. شما می دانید که ائمه اطهار به این سادگی از این الفاظ درباره کسی استفاده نمی کنند و به واقع این الفاظ، مُهر تأییدی بر سلامت نفس و روح عابدانه و شخصیت متقی این بزرگوار است.
بحث دیگری که به طور خلاصه می خواهم در این جا به آن اشاره کنم نقش حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) به لحاظ تربیتی و آموزشی است. ایشان در همان زمان حیات پربرکت شان به عنوان یک وزنه علمی و حدیثی در ری و جامعه دینی و بین علما مطرح می شود. البته وقتی ما می گوییم ری شما با ری امروز مقایسه نکنید. ری در آن زمان یک محدوده وسیعی بوده که تا حدود قزوین را شامل می شده است، همچنان که وقتی ما از قم سخن می گوییم همین وضعیت درباره قم هم صادق است و در آن زمان محدوده وسیعی را دربر می گرفته است. عرض بنده این است که در ری آن روز ایشان یک شخصیت کاملا برجسته قلمداد می شده است.
جناب خانجانی! شاید این پرسش در ذهن بسیاری از مخاطبان باشد که اساسا چرا این امامزاده بزرگوار از دیار آبا و اجدادی شان کوچ می کنند و رحل اقامت در ری می گسترانند؟
خب اگر ما وارد این بحث شویم به تنهایی بحث مفصلی خواهد بود اجمالا عرض کنم که در زمان عباسی ها بنوالحسن یعنی فرزندان و نوادگان امام حسن (ع) که در قیام ها علیه حکومت نقش پررنگی داشتد مورد تعقیب و آزار و اذیت و دستگیری قرار می گرفتند. در چنین فضا و جوی حضرت عبدالعظیم حسنی از منطقه زندگی خود خارج می شوند و در ری و در منزل یکی از شیعیان آن روزگار در "سکه الموالی" اقامت می کنند و با اقامت خود در ری سبب ایجاد پایگاه مهمی برای شیعیان می شوند و در همین مکان هم از دنیا رفته اند .
اگر بخواهیم به درخشان ترین وجوه از شخصیت حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) اشاره کنیم از نگاه جنابعالی چه نقاطی ممتاز خواهد بود؟
جا دارد این جا به دو جهت از شخصیت ایشان که حضرت عبدالعظیم (ع) را به عنوان یک چهره ممتاز مطرح می کند اشاره کنم. نکته اول درباره عرض عقایدی است که ایشان در خدمت امام هادی (ع) انجام می دهند. توجه کنید که کسی با این شخصیت و با این برجستگی و علم و تقوا که روایات زیادی بر آن صحه می گذارد چگونه با خضوع و فروتنیِ تمام خدمت امام معصوم (ع) می رسد و عقاید خویش را بر امام معصموم عرضه می کند. این رفتار حضرت عبدالعظیم یک درس بسیار بزرگی برای ماست که اولا عقاید خودمان را مصون و مبرا از خطا ندانیم و نسبت به این عقاید از درجه بالای اطمینان برخوردار نباشیم و در ثانی عقاید خودمان را بر بزرگی از بزرگان عرضه کنیم که اگر جایی در فهم بخشی از معارف دین دچار خطا و اشتباه شده ایم این خطا را با عرضه بر بزرگان دینی تصحیح کنیم.
حالا البته در روزگار ما که دسترسی به امام معصوم (ع) نداریم این عرضه عقاید با حضور در محضر علما و بزرگان و کارشناسان دینی می تواند اتفاق بیفتد. متأسفانه اما در این دوره و زمانه ای که ما زندگی می کنیم عرضه عقاید چندان مرسوم نیست. این که کسی به دنبال افزایش معلومات دینی خود باشد و عقاید خود را درباره توحید، امامت، نبوت و ارکان دین تصحیح کند و صیقل دهد دنبال این کار نیستیم. اما شما نگاه کنید که حضرت عبدالعظیم (ع) این انسان برجسته از خاندان نبوت و امامت این کار را انجام می دهند.
نظر شما