دو رساله از عزالدین زنجانی (عمدة الحساب و قسطاس المعادله في علم الجبر والمقابل)

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از میراث مکتوب ،عبدالوهاب بن ابراهیم زنجانی، کنیه ­اش ابوالمعالی و لقبش عزالدین بود، او افزون بر این که عالم در صرف و نحو، ادیب و ریاضی­دان بود، دستی هم در نجوم داشت.

از زمان تولد زنجانی اطلاعی نداریم. منابع در مورد تاریخ دقیق مرگش نیز اختلاف دارند. ابن فوطی وفاتش را در 660 ق نوشته است ولی حاجی خلیفه در حالی آن را  654 ق ذکر کرده است که خودش هنگام معرفی کتاب القسطاس في العروض زمخشری تصریح می کند که زنجانی در 655 ق نوشتن کتاب تصحیح المقیاس في تفسیر القسطاس را تمام کرده است، البته در این صفحه مقابل سال وفات زنجانی سفید است و عددی ذکر نشده است. بنا به قولی زنجانی در اواخر عمر در بغداد مى‌زیسته و هنگامی که هلاکو بغداد را فتح کرده است آن­جا بوده و شاید در این حادثه مقتول شده است. هلاکو بغداد را در 656 ق. فتح کرده است.

اطلاعات ما از زندگی زنجانی بسیار ناچیز است، به نظر می آید او در بغداد، تبریز و مدرسۀ قاهریۀ موصل اقامت داشته است. ابن فوطی، کتابدار رصدخانۀ مراغه نوشته است که زنجانی هنگام سفر به خراسان از رود جیحون گذشته، به بخارا رفته و مدتی بعد به تبریز بازگشته است و وقتی نصیرالدین طوسی به تبریز آمد به درخواست او کتاب تذکره في الهیئة را در علم هیئت نوشت. مجموعه شامل چهار رساله است، رسالۀ اول مدخل ببوس في الحیل وجرالاثقال نام دارد (2 أ تا 35 أ)، رسالۀ دوم در این مجموعه عمدة الحساب ( 36 أ تا 102 أ)، رسالۀ سوم قسطاس المعادلة في علم الجبر والمقابله ( 106 أ تا 223 بـ) و آخرین رساله به نام في الحکمة (224 بـ تا 276 أ) آغازش ناقص است.

کتاب حاضر شامل دو رسالۀ عمدة الحساب و  قسطاس المعادله في علم الجبر والمقابلة است. عمدة الحساب در دوازده باب و قسطاس المعادله در ده باب نوشته شده است.

دو رساله از عزالدین زنجانی (عمدة الحساب و  قسطاس المعادله في علم الجبر والمقابل)اثرعزالدین عبدالوهاب بن ابراهیم زنجانی (سدۀ هفتم هجری)، نسخه برگردان دستنویس شمارۀ 3457 مجموعۀ احمد سوم توپقاپی (استانبول) با مقدمه مریم زمانی و زیر نظر  محمد باقری به همت میراث مکتوب با همکاری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان چاپ شده است.

علاقه مندان برای تهیۀ آثار ، منشورات و مجلات مرکز (آینه میراث، گزارش میراث و میراث علمی) می توانند با شمارۀ 66957889 و با دورنگار 66957889 واحد توزیع و فروش و یا با نشانی الکترونیکی forooshmiras@gmail.com تماس بگیرند.