خبرگزاری شبستان - گروه سیاسی: هويت قومي بر پايه شناسه‌هاي فرهنگي نظير زبان، مذهب، آداب‌و رسوم و پيشينه تاريخي تعريف مي‌شود که به‌واسطه آن، افراد با تمام يا برخي از جنبه‌هاي هويتي خاص به يك گروه بزرگ‌تر پيوند مي‌خورند تا جلوه‌اي از وحدت ملي را به نمايش بگذارند. دستيابي به اتحاد و وحدت ملي در درون جوامعي نظير ايران که از تجميع خرده فرهنگ‌هاي گوناگون قومي و مذهبي ايجادشده‌اند و به تعبير نلسون ماندلا «از ملت‌هاي رنگين‌کماني هستند»، جلوه زيباتري از وحدت و همبستگي ملي را به نمايش مي‌گذارد البته سياست‌هاي دولتمردان ايراني در طول تاريخ در وحدت و همبستگي ملّي بسيار تأثيرگذار بوده و هست از اين‌رو گفتگوي اختصاصي را با حجت‌الاسلام علي يونسي، دستيار ويژه رئيس‌جمهور در امور اقوام و اقليت‌هاي ديني و مذهبي ترتيب داده‌ايم که شرح آن را در ادامه مي‌خوانيد:
به‌عنوان اولين سؤال بفرماييد، اقوام ايراني چه نقشي در توسعه فرهنگي کشور ايفا مي‌کنند؟
مسئله اقوام ايران يک مبحث فرهنگي است نه يک مسئله امنيتي؛ برخي وجود اقوام مختلف را يک تهديد مي‌دانند و براي آن راهکارهاي امنيتي ارائه مي‌دهند اما بايد دانست که مسئله اقوام يک فرصت است، که مي‌تواند در تمامي ابعاد توسعه، اعم از فرهنگي، اقتصادي، امنيتي و نظامي مؤثر باشد و حتي زيرساخت‌ها را تغييربدهد البته اين مسئله را بايد مدنظر داشت که تفاوت اقوام ايراني در خرده‌فرهنگ‌هاست نه در فرهنگ ملي، بدين معنا که تمامي اقوام در مشترکات فرهنگي همچون حوادث و افتخارات مهم تاريخي، حس ايران‌دوستي، مشاهير و مفاخر و... سهيم هستند، اما در برخي جزئيات محلي ممکن است، تفاوت‌هايي باهم داشته باشند که اين تفاوت‌ها، عمدتاً در آداب و رسوب محلي است و نه در فرهنگ ملي. بايد دانست که تفاوت‌هاي اقوام به نقش آنها در توسعه ملي فهم بيشتر و مؤثرتري مي‌دهد، چراکه جمع اين تفاوت‌ها فرصت است.
لطفاً نظرتان را در خصوص سياست‌هاي دولت تدبير و اميد براي توجه به اقوام ايراني و تقويت فرهنگي ملي و توزيع عادلانه امکانات فرهنگي بيان کنيد؟
دولت بايد در راستاي تقويت فرهنگ ملي، همبستگي، وحدت و انسجام ملي تلاش کند و با توزيع عادلانه امکانات فرهنگي خدمات بيشتري را به مناطق قومي و محروم ارائه دهد، البته بخش عمده‌اي از اين خدمات فرهنگي از طريق صداوسيما به‌عنوان مهم‌ترين دستگاه فرهنگي کشور انجام مي‌شود و به دنبال آن سازمان‌ها و نهادهاي مختلف از قبيل وزارتخانه‌هاي فرهنگ و ارشاد اسلامي، علوم، تحقيقات و فناوري، آموزش‌وپرورش و وزارت کشور وارد اين عرصه‌مي‌شوند. خوشبختانه در ايران انسجام ملي وجود دارد و قطعاً دستاورد توزيع امکانات فرهنگي اين است که راه نفوذ دشمنان و عوامل تفرقه سد مي‌شود.
با توجه به اينکه بخش قابل‌توجهي از اقوام ايراني مرزنشين هستند، آيا دولت برنامه‌اي براي رفع محروميت و خدمات‌رساني به اين قشر از جامعه داشته است؟
بودجه‌هاي فرهنگي که در سازمان‌هاي فرهنگي تخصيص داده مي‌شود، عمدتاً در جهت رشد، غنا و ارتقاي فرهنگي هزينه مي‌شود، که البته مناطق محروم ما بيشتر به اين خدمات نياز دارند و البته دولت نيز به‌منظور توسعه فرهنگي کشور و رفع محروميت‌ها براي مناطق مرزي اولويت قائل است و در اين راستا تمام سازمان‌هاي دولتي موظف شده‌اند که با قيد اولويت به مناطق مرزي و محروم توجه کنند.
آيا اين سياست‌ها توانسته انسجام ملي و وحدت رابين اقوام مختلف ايراني را تقويت کند؟
اقوام مختلف با تفاوت‌هايي که در لباس، گويش و آداب و رسوم خود دارند، مصالح و مواد معنوي ملت ايران را تشکيل مي‌دهند، هرچند به کار بردن تعبير اقوام ايراني ناقص است چون در ايران تنها يک قوم با جلوه‌هاي آذري، کُرد، لُر، فارس، ترکمن، بلوچ و ... وجود دارد و ملت ايران در طول تاريخ يک منشأ و خاستگاه واحد داشته و در ادوار تاريخي به طايفه‌هاي مختلف تقسيم‌شده‌اند.
مشارکت فعال اقوام ايراني در مواقع حساس ازجمله دوران هشت سال دفاع مقدس نشان از همبستگي و انسجام آنان دارد، لذا هر قومي در دفاع مقدس فارغ از تفاوت‌هايي مثل پوشش، زبان و لهجه و.... از کيان ايران اسلامي جانانه دفاع کرد.
اقوام ايراني در ارزش‌هاي ملي شريک هستند و اين همان پيوند روحي ميان اقوام مختلف است که آنها را به هم متصل کرده و مانند اعضاي يک خانواده در کنار هم قرار داده است و خوشبختانه سياست‌هاي دولت و نظام جمهوري اسلامي نيز همواره بر حفظ انسجام ملي و اتحاد بين اقوام بوده است.
اقوام و مذاهب مانند انگشتان دست در کنار يکديگر قرارگرفته‌اند و اگر دست از وجود يکي از انگشتان محروم باشد؛ کارايي خود را از دست مي‌دهد، لذا همه اقوام عضو يک پيکر به نام ايران هستند و تاريخ، فرهنگ و دين مشترک آنها را به هم پيوند مي‌زند و تفاوت‌هايشان نه‌تنها بر ضد هم نيستند، بلکه مکمل يکديگرهستند.
به نظر شما در شرايط حاضر رنگين‌کمان اقوام ايراني براي کشور فرصت يا تهديد محسوب مي‌شوند؟
درآيات قرآن کريم نيز از تنوع و تفاوت به‌عنوان آيات خدا و نشانه‌هاي توحيد يادشده است. خداوند در قرآن کريم هدف از تنوع اقوام را هم شناسي بيان مي‌کند نه براي نزاع، اختلاف و درگيري، بلکه اين ويژگي راز خلقت است. اين تفاوت‌ها، وحدت را بيشتر جلوه مي‌دهد. وقتي ميگوييم وحدت در کثرت يعني تفاوت‌ها زياد و کثير است، اما همه در يک مسير و با يک هدف غايي که همان رسيدن به کمال است، حرکت مي‌کنند و هم‌افزايي دارند و اين نمونه واقعي، اصل توحيد است.
يکسان بودن، نشانه نقص و ايستايي خلقت است و اين ايستايي برابر با مرگ است حال‌آنکه کمال در تنوع است چراکه باعث حرکت، رقابت و رشد مي‌شود لذا اگر همه استعدادها و ظرفيت‌ها مثل هم باشند، با راز خلقت در تقابل است.
همان‌طور که در فلسفه آفرينش و خلقت، قرآن به موضوع تنوع و تفاوت تأکيد مي‌کند، در فلسفه اسلامي نيز به آن اشاره‌شده است که حرکت دروني هر چيزي به دليل وجود تفاوت‌ها اتفاق مي‌افتد لذا وحدت و انسجام ملي ما درگرو پذيرش تکثرهاست.
بايد تأکيد کنم که مسئله اقوام و تنوع آنها در ايران، هيچ‌گاه تهديد نبوده‌اند بلکه فرصتي براي نشان دادن انسجام ملي و همبستگي مردم ايران بوده است. انسجام، وحدت و اتحاد و پرهيز از تفرقه‌اندازي دشمن و اختلاف قومي و مذهبي يک هدف تغييرناپذير براي جمهوري اسلامي ايران است.
با توجه به اينکه خوشبختانه امنيت در تمام کشور برقرار است چرا سرمايه‌گذاري کمتري در مناطق مرزي و قوميتي ايران صورت مي‌گيرد؟
برخي از بدخواهان ايران تلاش مي‌کنند محروميت اين مناطق را به مذهب و قوميت خاصي نسبت دهند، درحالي‌که دولت براي اين مناطق بيشتر از هرجي ديگري بودجه در نظر گرفته است، که با به ثمر رسيدن آن در آينده‌اي نزديک شاهد رفع مشکلات و رشد و توسعه در اين مناطق خواهيم بود.
سرمايه‌گذاري‌هاي کلان دولت در محروم‌ترين استان‌هاي کشور ازجمله سيستان و بلوچستان، مصداق بارزي از توجه ويژه دولت به استان‌هاي محروم و مرزي است. در همين راستا شرايط براي هر نوع سرمايه‌گذاري در مناطق مرزي و محروم فراهم‌شده است، تا يک حرکت جهش گونه در اين مناطق و ساير استان‌هاي کشور صورت گيرد، که اميدواريم به‌زودي تمام مرزنشينان خدمات دولت را لمس و حس کنند.
نقش رسانه‌ها و مساجد را در خصوص ايجاد اتحاد و برادري بين اقوام و اقليت‌هاي ديني، چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
مساجد همواره نقش اساسي در وحدت ملي داشته‌اند که وظيفه نشان دادن اين انسجام و اتحاد به عهده رسانه‌هاست. حضور مردم مشتاق به معنويت در صفوف نماز و در کنار يکديگر و در مساجد اهل سنت و تشيع جلوه‌اي زيبا از وحدت و برادري مردم مسلمان‌است. بايد تأکيد کنم که مساجد بهترين نمونه وحدت هستند، چراکه مردم فارغ از هر تنوع قومي، زبان، لباس و فرهنگي و بدون هيچ امتياز خاصي در صفوف به‌هم‌پيوسته قرار مي‌گيرند و اين بهترين درس انسجام و وحدت است که خوشبختانه در مساجد به نمايش گذاشته مي‌شود. در پايان من هم از رويکرد خوب، عاقلانه و معتدل و ملي اين رسانه تقدير مي‌کنم، اين نوع رويکرد هميشه تأثيرگذار و ماندگار هست و هر نهاد فرهنگي با اين خصلت مي‌تواند در جامعه پويا و فعال عمل کند، ما ازاين‌دست کارهاي فرهنگي احتياج داريم.
نظر شما