به گزارش خبرنگار شبستان، سرزمین پهناور ایران با فرهنگ چند هزارساله خود یکی از قافله‌سالاران غمنامه‌های بشری است. سوگ سیاوش باستانی‌ترین غمنامه انسان ایرانی است که در تبدیل و تبادل فرهنگی به سود مصایب امام حسین (ع) قهرمان سرافراز کربلا به کنار رفته است و بزرگترین آیین نمایشی جهانی –تعزیه- را پدید آورده است. سرآمد همه تعزیه‌سرایان ایران سیدمصطفی کاشانی معروف به «میرعزا» است. کتاب «میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه» می کوشد به معرفی و بررسی آثار ارزشمندی از او بپردازد. از مجلس شهادت امام حسین (ع) به روایت میرعزا تا نسخه بی بدیل مجلس شهادت حضرت سلطانعلی (ع) و در خلال گفت‌وگویی با استاد مرحوم هاشم فیاضی از تعزیه‌خوانان تکیه دولت به معرفی او پرداخته و تعزیه از نگاه یک معین البکای تعزیه بررسی می شود.
در میان صدها تعزیه‌سرای گمنام که کوشیده‌اند به این واقعه بزرگ بپردازند و هنر ناب تعزیه را خلق کنند یک نام می درخشد، میرعزا کاشانی که متاسفانه اطلاعات بسیار اندکی درباره او به ما رسیده است. همین قدر می دانیم که نام او سیدمصطفی کاشانی مشهور به میرعزا بوده است. آوازه شهرتش در هنر تعزیه به دارالخلافه ناصری رسید و به دعوت ناصرالدین شاه به تهران آمد. مدتی در تکیه دولت با تعزیه‌خوانان تهران به سر برد و محبوبیتی یافت. سرودن و اجرای مجلس ترکمن زوار -که در آن گروهی راهزن به زایران حضرت امام رضا (ع) یورش برده و اموال ایشان را به غارت بردند- به مذاق سلطان صاحبقران خوش نیامد و ناامنی ایران را که یکی از نقاط عطف مجلس ترکمن زوار بود، برنتافت و میرعزا را معزول ساخت. شاید شمار تعزیه‌نامه‌های او به 365 نسخه برسد.
کتاب «میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه» که توسط سمانه کاظمی در 632 صفحه نوشته شده است به تازگی از سوی انتشارات سوره مهر چاپ شده است. چکیده، مداخلی بر روانشناسی تعزیه، نخستین دیدار، آخرین گفتگو، میرعزا شکسپیر کاشان، جستاری در مجلس شهادت حضرت سلطانعلی (ع)، اشعاری در مدح حضرت سلطانعلی (ع)، مجلس شهادت حضرت سلطانعلی از میرعزا، مقایسه نسخه شهادت امام حسین (ع) میرعزا با نسخه شهادت امام حسین (ع) طهران، جستاری در مجلس تعزیه دوطفلان مسلم، جستاری در مجلس تعزیه حر بن یزید ریاحی، جستاری در مجلس عالم زر و فهرست منابع از جمله عناوین این کتاب هستند.
در بخشی از کتاب «میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه» می خوانیم: صحنه اول مجلس تعزیه امام حسین (ع) با شکوه فاطمه صغری آغاز می شود که طی آن جده می خواهد قلمدان بیاورد تا برای پدرش نامه ای بنویسد. مضمون نامه او چنین است:
چرا نیایی پدر مدینه
کجایی ای خواهرم سکینه
علی اکبر برادر من
بیا نمانی تو دربر من
صحنه دوم، یک عرب که قصد دارد به کربلای فرح‌فزای حسین و به پابوس او برود مورد خطاب فاطمه صغری قرار می گیرد و طی گفت و گویی از او می خواهد که نامه اش را به پدر برساند. این صحنه با خداحافظی عرب از فاطمه صغری پایان می گیرد.
در قسمت دیگری از این کتاب آمده است: زن ثروتمندی پس از حمد و ثنای خداوند، با دختر خود به مشورت می پردازد که با آن همه ثروت که ممکن است بر باد شود چه کند و سپس به این نتیجه می رسد که آن را صرف کار می کند که توشه ای برای قیامت او باشد. دختر پیشنهاد می کند که مشکل خود را با مردی عالم و با ایمان در میان بگذارد و از راهنمایی های او بهره مند گردد. زن به غلام خود ماموریت می دهد که چنین فردی را بیابد. غلام به یک مفتی آگاه مراجعه می کند و تقاضای زن را با او در میان می گذارد. مفتی به دیدار بانوی نیکوکار می آید. به او پیشنهاد می کند ضمن پرداخت خمس و زکات ثروتش برای بزرگداشت امام حسین (ع) همه ساله مجلس عزاداری برپا کند.
گفتنی است، کتاب «میرعزا کاشانی در قلمرو تعزیه» نوشته سمانه کاظمی در شمارگان 2200 نسخه با قیمت 8800 تومان توسط انتشارات سوره مهر چاپ و روانه بازار کتاب شده است.
نظر شما