خبرگزاری شبستان - سرویس قرآن و معارف: "خداوند شبهای جمعه تا سحر ندا می دهد: آیا حاجتمندی هست که حاجتش را بر آورم؟ عذر خواهی هست که خطایش را ببخشایم؟ خدا وعده داده اگر بنده یا رب یا رب بگوید، پاسخش را لبیک عبدی بدهد، چگونه ممکن است انسان معتقد به خدا، شبهای جمعه تا صبح بخوابد و از فیض این شب چیزی نطلبد؟ این جز ضعف ایمان و غفلت از خدا نیست."
کتاب "اسرارالصلوه" تألیف آیت الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی از کبار عارفان و حکیمان روزگار ماست. معلوم است وقتی صیاد معارف الهی چون ایشان به صید معرف نماز بروند، چه گوهرهایی به دست می آید. گزیده هایی از مباحث این کتاب سلسله وار به حضور مخاطبان تقدیم می شود. گفتنی است ترجمه این کتاب به عهده حجت الاسلام جواد محدثی بوده است.
اوقات شریف و خجسته را دریابید
اوقات مثل مکانها و چیزهای دیگر، خجسته و ناخجسته، شریف و غیر شریف است. در شریعت اسلام، برای سالها، ماه ها، هفته ها، و روزها و شبها و حتی ساعاتهای مختلف، احکام و تکالیفی است. خردمند باید در مفهوم زمانها و اوقات و اشارات آنها بنگرد و وقت عمر خویش را سرمایه گذاری کند .جلوی تباه شدن آنرا بگیرد. زمان می گذرد و لذتها و رنجها هم می گذرد و باید از آنها بهره گرفت و از گذشته عمر برای آینده و باقی مانده عمر، درس عبرت آموخت. برخی از تکالیف زمانی، سالی یک بار است؛ برخی ماهی یک بار؛ بعضی هفته ای و تکالیف روزانه نیز داریم. عیدها و ایام مبارک میلادها و شبهای قدر و روزهای ویژه از این قبیل است. عیدها فرصتی است که عنایت الهی شامل بندگان می شود. پیش از فرا رسیدن عید، انسان باید تصور کند یکی از پادشاهان او را به مجلس خویش دعوت کرده است و او سابقه ای نامطلوب دارد و از این جهت نگران است و میان بیم و تمید به سر می برد و حالت شرمندگی دارد. می اندیشد آیا در خور و شایسته حضور در این مجلس مهم و رسمی است؟ آیا لباس و سر وضع او مناسب است؟ آن گاه به اصلاح خویش و آراستن باطن بیندیشد و بپردازد. روز عید، آدابی دارد و روز عید فطر، بنده باید با حضور قلب ء صفای باطن روی به خدا آورد و از او بخواهد مشکلاتش را حل کند.
مسئولیت های مؤمن در روزهای شریف
در روزهای شریف، فرد مومن باید به پیشوایان دین عرض ارادت کند و در هریک از روزهای هفته مخصوص بعضی امامان است باید ارتباط با اولیا داشته باشد. در روزهای ولادت پیامبر اکرم و معصومان و روزهای بعثت، غدیر، مباهله و... به یاد نعمت الهی باشید و به فواید وجود پیامبر اکرم که مظهر رحمت الهی است بیندیشید. فکر در باره این ها موجب سپاس از نعمت خدا می شود. آنچه درباره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفته شد، در باره امیر المومنین علیه السلام و امامان و معصوم نیز هست. مومن باید در روز شادی آنان شاد باشد و بر آنان درود بفرستد و پیرو آنان گردد و آثار خوشحالی خود را آشکار کند و با دوستداران ائمه دوستی کند، چرا که دوستی در راه خدا از محکمترین دستگیره های ایمان است. باید دانست غدیر از مهمترین عیدهای اسلامی است. شیعه باید آن را بسیار گرامی بدارد و ابراز شادمانی کند. خود را آراسته نماید و به دید و باز دید و میهمانی و دادن هدیه و... بپردازد و مولا را در این روز بسیار یاد کند و با امام عصر نجوا و درد دل کند و بخشی از بخش های دعای ندبه را بخواند و از این که در چنین روز بزرگی از نعمت دیدار امام محروم است حسرت بخورد. نه تنها این روز، بلکه باید قدر همه روزهایی را که نعمتی از خدا آشکار شده، بداند و شکر کند. علاوه بر ایام ولادت و شادمانی، بزرگداشت ایام شهادت و وفات امامان نیز لازم است، به ویژه ایام عاشورا که روز سوگ بزرگ است.
ندای خداوند در شب های جمعه تا سحر
این ها مناسبتهایی است که در سال، یک بار است و گرامی داشت آن ها لازم است. در اول و آخر هر ماه و پنجشنبه آخر هر ماه نیز پیوسته بنده باید به یاد خدا باشد. با دیدن هلال هر ماه دعای مخصوص را بخواند و خدا را یاد کند. روز آخر و پنجشنبه آخر هر ماه، اعمال بندگان بر خدا عرضه می شود، بنابراین در این دو روز باید اعمال و کردار خویش را حساب کند و حالت تضرع و نیایش به درگاه خدا داشته باشد. آنکه به محاسبه نفس می پردازد، باید بیندیشد که روز قیامت وقتی زشتکاری ها آشکار می شود، شرمساری خواهد کشید. قیامت، روز هول انگیز و مهمی است. پرده ها کنار می رود و رسوایی به بار می آید. همین هراس عظیم، کافی است که انسان را بیابان نشین کند و صحرا گرد سازد، تا دست از زندگانی بشوید. روز جمعه از مناسبتهای هفتگی است. انسانی که در پی خیرها و سودهای نقد دنیوی است، باید به خیرات اخروی هم فکر کند و با کارهای نیک، برای آخرت ذخیره سازی کند، غفلت از آن مرحله، ریشه در ضعف ایمان به آخرت دارد. آنکه به دنیا و لذتها و تمنیات آن دلبسته است، از اندیشه فرجام کار غافل است. خداوند شبهای جمعه تا سحر ندا می دهد: آیا حاجتمندی هست که حاجتش را بر آورم؟ عذر خواهی هست که خطایش را ببخشایم؟ خدا وعده داده اگر بنده یا رب یا رب بگوید، پاسخش را لبیک عبدی بدهد، چگونه ممکن است انسان معتقد به خدا، شبهای جمعه تا صبح بخوابد و از فیض این شب چیزی نطلبد؟ این جز ضعف ایمان و غفلت از خدا نیست.
دعای سمات برای آخرین ساعات روز جمعه
آخرین ساعات روز جمعه برای دعای سمات است. به قول یکی از بزرگان اخلاق: هیچ چیز مثل سجده های طولانی که در آن بگویی لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین در دل تاثیر گذار نیست. و این که در این حالت، خود را در زندان طبیعت و در زنجیرهای رذایل و زشتی های اخلاقی در بند بینی و به ظلم خویش اعتراف کنی. خواندن سوره قدر در شب و عصر جمعه، صدبار، از برنامه های دیگر این روز است. از دیگر برنامه ها، نمازهای روزانه است، نمازهایی که در آخر شب خوانده می شود که بهترین ساعات برای دعا است. در روایات بر نماز اول وقت تاکید بسیار شده است، از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت است: هر کس نماز واجب را از وقتش تاخیر اندازد، به شفاعتم نمی رسد. مراعات وقت و زمان نماز بسیار مهم است، چه نمازهای فریضه، چه مستحبات.
چه مکان هایی برای نماز شرافت دارد
مکانها مثل زمانها شریف و غیر شریف دارد. این نیز جای سپاس دارد. در آیین محمد صلی الله علیه و آله همه زمین مسجد است؛ یعنی می توان بر آن سجده کرد، ولی حضور در مساجد به ویژه برای همسایگان آن برای ادای نمازهای واجب مورد تاکید است. علاوه بر پاداشهایی که برای حضور در مساجد هست، این کار ارزشمند است، چون مسجد خانه خداست، گر چه همه زمین نسبت به خدا یکسان است، ولی همین که کعبه و مسجد را خانه خود به شمار آورده، یعنی محل دیدار با خدا و مجلس انس با اوست. انتخاب محل ملاقات را به ما واگذاشته است و هر جا را می توانیم وعده گاه دیدار خدا سازیم، و این از بزرگتریم مکارم و بخشش هاست، ولی باید ادب حضور را در هر جایی مراعات کرد. برای حضور در مکان عبادت، باید آداب آنرا رعایت کرد. باید از کوتاهی ها و کارهای ناپسند و شرمگین باشی و مثل خطاکاران به گناهان اعتراف کنی. امام صادق (ع) به نقل از مصباح الشریعه فرمود: هرگاه به در مسجدی رسیدی بدان که به آستان فرمانروای بزرگی آمده ای که جز پاکان قدم در آن نمی گذارند و جز صدیقان و درستکاران اجازه همنشینی با آن را ندارند و او تواناست. هم می تواند به عدالت رفتار کند، هم به فضل و بزرگواری. اگر بزرگواری کند، طاعت اندک تو را می پذیرد و پاداش فراوان می دهد. پس به ناتوانی و نیاز خویش در آستان او اعتراف کن. تو برای عبادت و انس با او آمده ای مثل نیازمندترین بندگان باش و دل را پاک گردان که او جز پاکان و خالصان را نمی پذیرد. اگر شیرینی مناجات و لذت همنشین شدن با او را چشیدی و از جام رحمت و کرامتش نوشیدی، شایسته خدمت او شده ای. پس وارد شو اذن و امان یافته ای. وقتی ادب حضور در عبادتگاه و وظایف بندگی را شناختی، دیگر پاداشهایی را که برای این گونه اعمال است، شگفت نخواهی یافت. اگر نسبت به این ادب و آداب، سست و بی حال بودی، سزاوار نیست آمدن به مسجد را ترک کنی، بلکه هر چه می توانی انجام ده. بر در مسجد بایست و آیه أمن یجیب را بخوان و در اصلاح حال خویش برای عبادت بکوش، که خیر فراوان خواهی یافت.
آداب ظاهری مسجد
مهمترین ادب نسبت به مسجد، آباد ساختن آن با عبادت است .بسم الله گفتن هنگام ورود، بیرون آوردن کفش از پا و دعای خاص را خواندن هنگام ورود و خروج از آداب دیگر است. هنگام ورود، پای راست و هنگام خروج پای چپ را بگذارید. دو رکعت نماز تهیت بخوانی، مسجد را تمیز کنی و روشن سازی. نقاشی و تصویر و آرایش مسجد خوب نیست و بعضی حرام دانسته اند. مناره بلند ساختن، شعرهای باطل در مسجد خواندن، داد و ستد، راه دادن به دیوانه ها و بچه ها، سر و صدای بلند، اعلان گمشده ها، صنعتگری، وارد شدن با بوی بدو آزار دهنده دهان و بدن، همه این ها در مسجد ناپسند است. نجس کردن مسجد حرام است. در روایات، تاکید بسیار در رفتن به مسجد شده است، حتی نماز فرادی در مسجد طبق بعضی از احادیث، از جماعت در غیر مسجد برتر است. خوب است در خانه هم جایی برای عبادت خویش قرار دهد و آنجا را مثل مسجد بداند.
نظر شما