به گزارش خبرنگار شبستان، مدیر گروه معارف شبکه یک در پاسخ به این سوال که چرا در شبکه های مختلف رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران ما گروه معارف به طور مجزا داریم به شکلی که انگار تولیدات سایر گروه ها فاقد نکات ارزشی و معرفتی هستند و تنها برنامه های این گروه واجد این ویژگی ها؟ گفت: اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم باید گفت که در گذشته یک ضرورت بوده، چرا که هرچه به عقبتر برویم و به خصوص در دهه اول و حتی دهه دوم انقلاب، جامعه وارد عرصه ای شد که در جهت رسیدن به آرمان و ارزشهای خودش باید به تدریج با آنها آَشنا شده و برایش آشنایی ایجاد شود. لذا در آن سالها تولید و پخش برنامه های ویژه معارفی خاص با کارکرد آموزشی و حدودی هم تبلیغی، برای آشنایی مردم با دین، پیام دین و تفاوت و امتیاز دین با سایر مکاتب لازم بود.
وی افزود: وقتی ما به آموزشهای مدرسه، دانشگاه و حوزه نگاه می کنیم، می بینیم که این آموزشها بیشتر در قالب کلامی است به این نحو که وقتی کسانی که در مقابل پذیرش پیام شما مقاومت می کنند سعی بر این دارید که او را راضی و مجاب کرده تا همراه شما شود.
رحیم زاده با تاکید بر اینکه این ضرورت و روش در حال حاضر هم وجود دارد گفت: الان هم به نظر من در حوزه عقاید اسلامی یا در حوزه اخلاقیات با روش های آموزشی و تبلیغی، باید جامعه را مجاب کنیم که اینها برای شما سعادت آور است و راهی جز این برای رسیدن به کمال وجود ندارد که این بخشی از برنامه معارفی ما است.
مراقب باشیم به بهانه تبلیغ، تعریفی سکولار از دین ارائه نکنیم
حجت الاسلام رحیم زاده در پاسخ به اینکه با وجود رسانه های متنوع و مغرض و مزدور حتی در سطح شبکه های اجتماعی عملکرد شما چگونه است؟ گفت: در جامعه ای زندگی می کنیم که یکرنگی وجود ندارد و صداهای متفاوت با قدرت های مختلف رسانه ای موجود است و طبیعتاً آن شبکه ها در صدد صید افکار به سمت خودشان هستند و ما هم باید از یک جهت، در برابر آسیب هایی که آنها به عقاید و فطرت ها وارد می کنند بتوانیم نوعی پیشگیری و نقطه دفاعی برای جامعه و مخاطبان خودمان فراهم کنیم که این، بخشی از برنامه های معارفی است. اما اگر ما به همین مورد بسنده کنیم، عملاً دین و حوزه تاثیرگذاری دینی را کاهش می دهیم که بنا به برخی تعاریف، سکولار می‌شویم.
وی تصریح کرد: منظورم این است که در حالی که در جوامع غربی، برخی عملاً تمام تلاش خود را می کنند که دین را از تمام مسائل دنیوی جدا کنند و گاهی ما هم در تعریف و قرائت مان از دین، طوری از دین تعریف می کنیم که خود به خود از دنیا جدا می شود و این برداشت حاصل می شود که عملا دین هیچ ارتباطی با دنیا ندارد، حال اینکه اتفاقاً در دین، بیش از هر چیز دیگری ، زندگی زبان مشترکی بوده که انبیا با پیروانشان پیدا کرده اند؛ حتی در مورد توصیف پیامبر(ص) داریم که «طبیبٌ دوارٌ بطبه» یعنی این طور نبوده که ایشان افراد صدا زده و نفر به نفر گفت و گو کنند مگر در مقابل تبلیغات مشرکین، بخشی از گفتار ایشان بر اساس آموزش های قرآنی در مقام دفاع از توحید و عقیده بوده است. اما اصل تبلیغ با دیدن سبک زندگی ایشان و اینکه دیده می شد که همه چیز از نظر ایشان آسان و ساده انگاشته می شود برای مردم آموزنده بود و کاملا بی غل و غش در کنار زندگی دنیوی زندگی اخروی خود را دارد.
رحیم زاده تاکید کرد: هیچ پیغمبری را نداریم که بر سر زمین و سرزمینی که متعلق به مردمانی است، جنگ کند اما از سرزمین خود دفاع کرده است. پیغمبران با هر نوع شیوه ای نمی جنگند و هر نوع کشتار و غارتی را جایز نمی دانند و در مقابل گزینه هایی را برای صلح پیشنهاد می دهند.
باید بتوانیم دین را در همه شئون زندگی نشان دهیم
حجت الاسلام رحیم زاده در پاسخ به اینکه در مقابل ضرورت های موجود، الان باید شیوه برنامه های معارفی به چه صورت باشد؟ گفت: در حوزه برنامه های معارفی نیز به نظر من باید بتوانیم معارف را در همه شئون جزئی و تغییر سبک زندگی بر اساس ایمان موحدانه، نشان دهیم. برای مثال پیامی که دین در اجتماع دارد، قسط و عدالت است و اگر ما بتوانیم مصادیق این موضوع را به درستی به مردم نشان دادیم، موفق خواهیم بود.
هنوز هم ضرورت فعالیت گروه های معارف در رسانه وجود دارد
وی تصریح کرد: به نظر من در حال حاضر لزوماً نمی توان گفت که مباحث اعتقادی و معارفی نظری نداشته باشیم اما دین فقط در بخش نظری نیست و حکمت عملی آن نیز باید نمایش داده شود. در این ارتباط در تلویزیون که صحنه ای از نمایش تمام وجوه و نیازهای جامعه است و رسانه ای یک سویه هم نیست، باید حرفی زده شود که مخاطب با آنها هم نوا شود و برنامه های موفق هم آنهایی هستند که مخاطب در اصطلاح نمایشی با آن همذات پنداری کند. در برنامه های معارفی هم می توانیم نمایش دهیم که بهترین شکل رفتار و زندگی چگونه است و اگر با این زبان با مخاطبان صحبت کنیم مطمئناً به ما در اجرای برنامه های بعدی کمک می کند و موفق خواهیم بود.
رحیم زاده تاکید کرد: رادیو و تلویزیون ساختارهای متعدد نمایشی و ظرفیت هایی را در اختیار ما قرار می دهند که بتوانیم برای مثال در مستندهایمان، زندگی واقعی را بر اساس واقعیت نمایش دهیم.
وی در پاسخ به اینکه آیا گروه معارف یک شبکه چنین نقشی دارد یا خیر، بیان کرد: گروه های معارف این نقش را با عنوان گروه ندارند اما مدیریت تلویزیون در معنای کلان، درصدد تحقق این معنا است منتها توسعه این تفکر بر حسب شرایط رشد و افول داشته است. این مساله در عقل کلی مدیریت سازمان صداوسیما شکل گرفته است.
شوخی نداریم! ارتباط تلویزیون و دانشگاه کم است
حجت الاسلام رحیم زاده، در ادامه ابزار تحقق این معنا را نیز مهم دانست و افزود: از ابزارهای تحقق این معنا حوزه و دانشگاه است؛ هرچند حوزه و دانشگاه جزء مراکز تعلیمی هستند اما وقتی برای تعلیم افراد هزینه پرداخت می شود به امید فردایی هستند که این فارغ التحصیلان در جامعه نقش آفرینی داشته باشند.
وی یکی از ضعف های تلویزیون را عدم ارتباط با حوزه و دانشگاه برشمرد و گفت: به نظر من یکی از ضعف‌هایی که رسانه تلویزیون با این همه عظمت و گستردگی دارد، این است که ارتباطش با حوزه و دانشگاه، آن طور که باید باشد، نیست که برای حل این مسئله اول باید ارتباط با تلویزیون تسهیل شود و دوم آنچه را که در حوزه و دانشگاه ها در حوزه معارف - با تعریفی که از معارف داشتیم- تولید دانش صورت می گیرد را استفاده کنیم. چراکه یکی از نهادهایی که باید تولیدات و روش های خوب معارفی حوزه و دانشگاه در آن به منصه ظهور برسد، صدا و سیما است که ظرفیت بسیار بالایی برای برنامه ها دارد.
مدیر گروه معارف شبکه یک با بیان اینکه قدرت نفوذ و تصویر در اختیار تلویزیون است، اظهار کرد: با اطمینان عرض می‌کنم اگر استفاده از تولیدات عملی که در حوزه تولید دانش روز کاربردی در دانشگاه‌ها تولید می شود، توسط صدا و سیما به یک رویه دائمی بدل شود و به صورت پیوستار فرهنگی درآید، برنامه‌های معارفی تاثیرگذاری را شاهد خواهیم بود.
در کنار کارویژه نظری گروه های معارف، باید به سبک زندگی هم بپردازیم
وی در پایان در تشریح برنامه های معارف شبکه های صداوسیما، آنها را به دو دسته نظری و عملی تقسیم کرد و توضیح داد: گروه های معارف شبکه ها کماکان یک دستور کار ویژه برای خودشان در مباحث نظری دارند اما در مباحث عملی که پیاده سازی بحث نظری است، نیاز به دانش داریم؛ برای مثال راستگویی را چطور به کودکان یاد دهیم؟ برای این کار نیاز داریم تا برنامه هایی را تولید و پخش کنیم که سبک زندگی مدنظر ما را نمایش دهند. صداوسیما نیز در خصوص ارائه این سبک زندگی وظیفه سنگینی بر عهده دارد. لازم است بگویم ما هرگاه در برنامه هایمان با این راهکار، به موضوع سبک زندگی نزدیک شده ایم، ارتباطات و پیامک های مخاطبان را شاهد بوده ایم.
گفت و گو: محمدصالح حجت الاسلامی
نظر شما