خبرگزاری شبستان- رشت، گردشگری بخش مهمی از اقتصاد در کشورهاست که به رشد اقتصادی، ایجاد شغل و کاهش فقر کمک می کند. گردشگری از پتانسیل عظیمی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی برخوردار است اما بنا به دلایلی چون ناکافی بودن زیرساخت ها و سرمایه گذاری های مرتبط با گردشگری، نیروی کار بدون مهارت، نبود گونه های متنوع گردشگری و نبود راهبردهای بازاریابی کارآمد نتوانسته به طور کافی تحقق یابد.
در سال های اخیر، سازمان های بین المللی چندین برنامه و مدل برای متنفع شدن از گردشگری به شکل توسعه روستایی و کاهش فقر را مطرح و گسترش دادند. یکی از این مدل ها، گردشگری اجتماع محور است که با تضمین حضور و درگیرکردن جامعه محلی در فعالیت های گردشگری، منبع درآمدی برای آنها فراهم می کند.
گردشگری اجتماع محور نوع خاصی از گردشگری با ویژگی های متفاوت از گردشگری عمومی است و صرفا تجارتی با هدف کسب سود حداکثری برای سرمایه گذاران نیست و عمدتا با تاثیر گردشگری بر اجتماع و منابع زیست محیطی ارتباط دارد. در این نوع گردشگری جامعه محور توسعه گردشگری محلی به طور خلاقانه ایی توسط افراد و گروه های مختلف جامعه میزبان، مالکان کسب و کارهای کوچک، مشوقان و انجمن های محلی انجام می شود.
گردشگری اجتماع محور نوعی مسافرت است که گردشگر در منزل بومی اقامت می کند و هزینه آن را به میزبان می پردازد. این نوع گردشگری چند مزیت دارد، نخست آنکه هزینه های گردشگری بسیار کمتر از هتل است، دوم اینکه گردشگر با فرهنگ بومی، تغذیه و آداب و رسوم منطقه آشنا می شود و امکان تبادل فرهنگی را میسر می سازد و سوم اینکه درآمد و منافع گردشگری به افراد بومی می رسد زیرا گردشگری که در منزل بومی اقامت می کند، غذای محلی را ترجیح می دهد و صنایع دستی آنها را خریداری می کند.
گیلان پایلوت طرح گردشگری اجتماع محور
جهت اجرای طرح گردشگری اجتماع محور، استان گیلان به عنوان پایلوت طرح انتخاب شد و با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان بهزیستی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از اردیبهشت سال ۹۵ در استان کلید خورد. در فاز نخست، خانه‌های روستایی دارای شرایط جذب گردشگر شناسایی شد و در فاز دوم اجرای این طرح قرار است که با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلان این منازل ساماندهی و صاحب پروانه رسمی شوند و بر اساس آیین نامه های گردشگری به این امر بپردازند.
محمد احمدی پور، معاون سیاسی و امنیتی و اجتماعی استانداری گیلان با بیان اینکه گردشگری اجتماع محور کاهش فقر و همبستگی اجتماعی را به دنبال دارد به خبرنگار شبستان گفت: یکی از اهداف مهم دولت تدبیر و امید فراهم کردن بستر لازم جهت زندگی بانشاط و در شأن مردم ایران است و دولت در یک برنامه جامع تلاش دارد تا در همه بخش ها شرایط زندگی مردم را بهتر از گذشته فراهم کرده و امنیت و آسایش و رفاه را توأمان برای ملت داشته باشد.
وی گردشگری اجتماع محور را در راستای سیاست های اقتصاد مقاومتی دانست و گفت: این نوع گردشگری موجب مشارکت جامعه محلی شده که خود به عنوان بخشی از جاذبه برای گردشگران محسوب می شوند که در گیلان نیروی انسانی توانمند و طبیعت زیبا داشته های استان برای جذب گردشگر است.
معاون سیاسی و امنیتی با بیان اینکه اجرای این طرح مستلزم فراهم سازی زیرساخت ها و حمایت مستمر محیطی است اذعان کرد: باید نقاطی که دارای شرایط و امکانات بهتری هستند برای اجرای طرح شناسایی شوند و با استفاده از جوانان تحصیلکرده و سازمان های مردم نهاد گردشگران را جذب این مناطق کرد.
وی مهاجرت روستائیان را از معضلات اصلی جامعه امروز دانست و تصریح کرد: با اجرای طرح گردشگری اجتماع محور روستایی از مهاجرت روستاییان جلوگیری می شود.
مدیرکل بهزیستی گیلان با بیان اینکه در فاز نخست، سه هزار و ۳۷۹ صاحب خانه روستایی برای اجرای طرح گردشگری اجتماع محور مشارکت کردند، افزود: با برگزاری دوره های آموزشی در نقاط تعیین شده ۲۴۰ تسهیل گر در سه منطقه رشت، تالش و لاهیجان شناسایی شدند.
وی با بیان اینکه سعی کردیم از خانواده های مددجویان تحت پوشش و معلولان جهت اجرای طرح بهره گیریم اظهار کرد: در این طرح، مالکین و اقامتگاه های بومی روستایی دارای شرایط جذب گردشگر توسط تسهیلگران شناسایی شده و به ثبت رسیده است.
روستای اسطلخ جان یکی از روستاهای پایلوت در زمینه بوم گردی
گردشگری اجتماع محور به توسعه اقتصادی مناطق، حفاظت فرهنگی و زیست محیطی بدون خسارت رساندن به جاذبه های گردشگری آنها کمک می کند. از آنجا که روستاها زیستگاه های بسیار ارزشمندی هستند که باید آنها را حفظ کرد، نه تنها مولد بوده، بلکه به لحاظ معماری و زیستگاه تنوع دارند و هر یک وارث بخشی از فرهنگ و بی همتا هستند اجرای این طرح موجب احیا فرهنگ روستا و آداب و سنن بومی می شود.
یکی از این روستاها که به عنوان روستای نمونه گردشگری گیلان نیز شناخته شده است، روستای اسطلخ جان از توابع شهرستان رودبار است که از غرب به کوه های درفک و ارتفاعات جنگلی متصل است و همین امر طبیعتی بکر، دلنشین و زیبا را برای روستا به ارمغان آورده است.
این روستا دارای هفت استخر طبیعی زیباست که با منظره زیبا و آب و هوای مطلوبش، مکانی امن برای گردشگران محسوب شده و در صورت بسترسازی مناسب و مهیا کردن زیرساخت های لازم می تواند قطب گردشگری این شهرستان و استان شود. این روستا علاوه بر زیبائی های خدادادی توانسته معماری اصیل گیلانی را حفظ کند و ساختمان های سنتی هویت این روستا هستند که قرار است این ساختمان ها با بازسازی علاوه بر الگوی معماری بومی به محلی امن برای اسکان مسافران و اقامت گاه های روستایی تبدیل شود.
مصالح به کار رفته در خانه های قديمی شامل چوب، گل، سنگ و پوشال است. اکثر این خانه ها با سقف های شيروانی از اتاق های تو در تو تشکيل يافته که از طريق ايوان به يکديگر مرتبط هستند و حياط های بزرگی دارند. اين خانه ها با پرچين از يکديگر جدا شده اند.
رضا علیزاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان گیلان در بازدید از روستا اذعان کرد: روستای اسطلخ جان به عنوان یکی از روستاهای پایلوت در زمینه بوم گردی معرفی می شود.
وی ادامه داد: توانمندسازی مقوله صنایع‌دستی و هنرمندان آن در کنار تقویت کمی و کیفی کارگاه ها و توسعه زمینه های تولید و عرضه این محصولات، همراه با ایجاد تأسیسات اقامتی و پذیرایی مختلف در قالب بوم گردی، شرایط جدیدی را برای عرضه خدمات گردشگری در سطح روستاهای استان محقق می‌کند.
اگر گردشگری اجتماع محور به خوبی سازمان یابد و مدیریت شود، اجتماعاتی را تقویت می کند که سیر تحولات اقتصادی آنها را به نابودی خواهد کشاند. این نوع گردشگری می تواند رونق مجدد روستاها را به همراه داشته و به حفظ و احیای روستا بینجامد.
روند رو به رشد بوم گردی در ایران و استقبال گردشگردان از اقامتگاه های بومی، نشانه این است که دست یافتن به اهداف افق 1404 گردشگری، نیازمند سرمایه گذاری ویژه در بخش گردشگری روستایی و عشایری است.
گزارش از سمیه اکبرپور
نظر شما